André Lagger

Der André Lagger (* 1945 z Chermignon) isch en Mundartschriftsteller vo der Ortschaft Ollon bi Chermignon, wo sid 2017 zu der Gmeind Crans-Montana ghört, im Kanton Wallis.

Läbe

s Titelblatt vom Buech „La Vigne et le Vin – La Vegne è lo Vén“; Éditions À la carte, Siders

Der André Lagger het sech scho früe starch für d Pfläg vo der regionale Mundart vo Chermignon igsetzt, wo zum Patois vom middlere Wallis ghört. Das isch e Variante vo der frankoprovenzalische Sprooch. Sid em Joor 1967 het är agfange Patois leere, und denn isch es im glunge, d Freud a däre tradizionelle Sprooch mid Büecher, Kürs und andere Middel wyterzgä. S Wälschschwiizer Radio het im Glägeheit gä, s Patois i sine Sändige vorzstelle, und dört het er au Lieder, won är im Uftrag vo der Mediathek Wallis is Patois übertreit het, chönne lo vorsinge. Für d Dialäktchör vo der Landschaft vo Montana und am Leiserbärg het är Patoisteggscht gschribe, und i de Zytige vo Montana sind Artikel vo im erschine.

I syne Schriften über d Sprooch vo Chermignon und vo dere Landschaft am Bärg oben a Siders het der Lagger alti Gschichte id Mundart übertreit, d Wörter und Usdrück vo däm Dialäkt mit Glossaar erklärt, d Orts- und Fluernäme interpretiert und au eigeni Gedicht veröffentlecht. Im 1988i het är mitghulfe s kantonale Patois-Fäscht z Bluche und z Randogne organisiere. Är het i de Schuele und i der Volchshochschuel vo Montana Vorträg ghalte, und är ghört zu der Redakzionsgruppe vo der Wälschschwiizer Patois-Zytschrift L’Ami du Patois, wo vom Patois-Verband vo der Weschtschwiiz (Fédération romande et interrégionale des Patoisants) und vo dr Stiftig Fondation Bretz-Héritier useggä wird. Er zellt zu de Hauptautore vom Verlag Éditions À la carte z Siders. Er publiziert syni Büecher in däm Verlag unter sym französische Name und au mid sym frankoprovenzalische Name Andri Laguièr, wiemmer zum Byspil uffem Titelblatt vo „La Vigne et le Vin – La Vegne è lo Vén“ guet gseet. I däm Wäärch goot s um die alte Wörter vom Wyybou i der Gägend..

Im Pricht us em Johr 2008 über s Patois-Theater vo Chermignon het der Lagger dene Lüüt d Referänz erwise, wo scho vor ihm s Patois i der Gmeind pflägt und Mundartstück mid der Theater- und Trachtegruppe Lè Partichiou ufgfüert hend: d Céline Rey (1909–1973), der Alfred Rey (1907–1994) und der Claude Barras. Zum an Alfred Rey z erinnere, het är nach däm sym Tod d Teggschtsammlig Semailles – Ouâgniejôn mid Tonband ufgnoo, wo me dank der Walliser Mediathek im Internet cha lose.

Für syni Arbet zum der Middelwalliser Patois z pfläge het der André Lagger es bar Prys übercho, zum Bischpil ane 1989 der Poesieprys vo Bulle und ane 1995 es Diplom z Thônes z Frankriich.

Wärch

• Semailles – Ouâgniejôn uf memovs.ch. Tonufnaam uf Kasete. Martinach 1994.
• Le miroir. Siders 1999.
• Chermignon, garde ton patois! Tsèrmegnon, ouârda lo patouè! Siders 2002.
• La vigne et le Vin – La Vegne è lo Vén. Siders 2005.
• Le théatre patois à Chermignon. In: L’Ami du Patois, 2008, Syte 78-79.
• Patois de l'Ancien Lens. Siders 2010.
• La voix du coeur. Siders 2011.
• Saint-Georges à Chermignon = Chén Zoûrzo a Tsèrmegnôn. In: L'ami du patois. Savièse 2016, Syte 20–22.
• Contes et poèmes de la Louable Contrée. patois-français. Siders 2015.
• L'einfàn = L'enfant. In: Almanach du Valais. Sion 2015, Syte 53.
• La zoûr = La forêt. In: L'ami du patois. Savièse 2013, Syte 14–15.
• Récits, contes et légendes de la Louable Contrée, prose, poème, français-patois. zäme mid em Alfred Rey usegä vom André Lagger, Siders 2012.
• La vouê dou coûr = La voix du coeur [Sprichwörter und Sprüch, zweisprochig patois-français]. Siders 2011.
• Chansons en patois de Chermignon, liste non exhaustive. In: L'ami du patois. Savièse 2009, Syte 57–58.

Lueg au

• Kommentar zum Titelblatt vom Buech La Vigne et le Vin