Dialäkt: Schwäbisch
Schwobechorn

Schwobachorn (Triticum aestivum subsp. spelta)

Systematik
Ordnig: Süessgrasartigi (Poales)
Familie: Süessgreser (Poaceae)
Underfamilie: Pooideae
Tribus: Triticeae
Gattig: Weize (Triticum)
Art: Schwobechorn
Wüsseschaftlige Name
Triticum aestivum subsp. spelta
L.

Dr Dinkl (Triticum aestivum subsp. spelta), isch a Gwächs en dr Familie vo de Süßgräser (Poaceae) der Gattung Triticum L. Dr Dinkl hoißd au Schwobakorn, weil r öfdr bei de Schwoba aabaud wurd.[1] En dr Schwiz hoisd r au Chorn, Fäse odr Spälz.[2]

Nama ändere

Dr Nama Dinkl kommd vom althochdeitscha thinkil (9. Jh.).[3] A andrr Nama, Spelz, gohd auf a Oigaschafd zruck, mo ma ned mog, s Korn gohd schleachd vo dr Hüll, em Schbelz.[4]

Ortsnama wia Dinkelsbühl, Dinkelhausen, Dinggelscherba odr Berg wia dr Dinkelberg, ond Familienama wia Dinkelacker zoigad d Bedeidong vom Dinkl.[5]

Biologii ändere

Dr Dinkl isch a spontane Einkreuzung vo ama Wildgras, em Aegilops squarroasa, en da Emmer.[6]

Bildr ändere

Sorda ändere

 
Dinkl
Triticum spelta
Linnaeus, 1753

Dr Urdinkl war z wenig standfeschd ond d Erträg z kloi, so isch dr Urdinkl mid Woiza kreuzd worra.[2] Oberkulmer Rotkorn ond Schwobakorn send echde Dinkelsorten. S Franckenkorn isch a Kreizong.

En dr deidscha Landwirdschafd send blos Wendrsorda zuaglassa. [7] D Zualassong isch d Voraussedsong fir da gwerblicha Aabau.

D genetisch Urschbrenglehoid isch beim Dinkl a Thema, weil d Oigaschafda vom Dinkl, wia Vrdräglichkeid fir d Leid, da Ausschlag drfir isch.[8]

Drneba isch em Dinklmehl ofd au Woizamehl dren[9], mo billigr ond oifachr z bearboida isch.

Bilderklärung

A lenks Rauweizen (Triticum turgidum)
B drneba Hartweizen (**Triticum durum)
C ond Polnischer Weizen (Triticum polonicum) (zwoimol)
D rechds Dinkel (Triticum spelta)

Aapflanza ändere

 
Greakerndarre
Gschichd
 
Kornsorda em Vrgleich

Dr Dinkl isch scho en dr Frühbronzezeit (ab 1700 v. Chr.) en dr Schwiz nochgwiesa worra.[2]

Aafordronga

Dr Dinkl kaa au auf Böda wachsa, mo arg karg sen ond emma rauha Klima liegad.[2]

Arbed

Wega de lange Halm daugd dr Dinkl ned bsondrs fir a maschinelle Landwirdschafd.

Wann dr Dinkl ooreif gernded wurd, weil r nemme reif werda däd wegem Weddr, odr weil ma Greakern macha will, muaß ma n darra. Dodrfir hods freihr extra Greakerndarre gea.

Vrwendong ändere

Essa ändere

Reifr Dinkl

Dr Dinkl isch wia jedes Mehl z vrwenda.[10]

Greakern

Greakern isch ooreif gerndedr Dinkl ond r muaß drockned werra. S ooreif ernda hod au da Grond emma rauha Klima, mo fir s reifa ned ausroichd.

Medizin ändere

Zwar kenn ma da Dinkl scho lang, abr d Hildegard von Bingen hod en ned bsondrs empfohla.[11]

Dr Dinkl kaa au Allergia auslösa, r isch ned ohne Gluten.[12]

Nährwerd ändere

Fettgehalt 2,4 g, Kohlenhydrate 70 g, Gesättigte Fettsäuren 0,4 g, Mehrfach ungesättigte Fettsäuren 1,3 g, Fettgehalt ungesättigte Fettsäuren 0,4 g, Ballaststoff 11 g, Zucker 7 g, Protein 15 g ond 0 mg Cholesterin.

Chemii ändere

Em Dinkl send dren: Natrium 8 mg, Kalium 388 mg, Vitamin A 10 IU, Vitamin C 0 mg, Kalzium 27  mg, Eisen 4,4 mg, Vitamin B6 0,2 mg, Vitamin B12 0 µg, Magnesium 136 mg.[12]

Ibrsichd ändere

 
Dinklmandl



Guck au ändere

Lidradur ändere

Nedsadressa ändere

  Commons: Dinkl – Sammlig vo Multimediadateie

Mos her isch ändere

  1. Getreidearten. (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.gesundeakademie.at
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Schweizerisches Idiotikon, Band XIII, Sp. 685, Ardiggl Dinkel, wo au Synonyma schdean (Digitalisat).
  3. Dinkel.
  4. Spelz.
  5. Das Besondere am Urdinkel.
  6. Die genetische Herkunft des Dinkel.
  7. Kurzinformationen zu Erhaltungssorten und Erhaltungsmischungen. Bundessortenamt.
  8. Wie viel Weizen ist im Dinkel?.
  9. Wie viel Weizen ist im Dinkel? In: Brot und Backwaren. Nr. 04, 2010, S. 8.
  10. Dinkel und Grünkern - ein Korn, zwei Reifegrade.
  11. Hildegard von Bingen und das Märchen vom Dinkel.
  12. 12,0 12,1 Getreide.