Hinterrhii
|
Dä Artikel isch über de Fluss, wo Hinderrhy ghäisst. Für di früenerig Gmäind, wo glych ghäisst, lueg Hinterrhein GR, für Wyters under Hinterrhein (Begriffsklärung). |
Der Hinterrhy isch e Fluss im Bündnerland und der südlicheri vo de beide Hauptkwellflüss vom Rhy.
| Hinterrhein | ||
 Alpe-, Vorder- und Hinderrhy | ||
| Date | ||
|---|---|---|
| Gwässerkennzaal | CH: 283 | |
| Laag | Graubünde; Schwiiz | |
| Flusssystem | Rhy | |
| Abfluss über | Rhy → Nordsee | |
| Quelle | Rhywaldhorn, Güferhorn, Rhykwellhorn 46° 29′ 55″ N, 9° 3′ 45″ O | |
| Quellhöchi | 2'400 m ü. M. | |
| Mündig | Zsämmefluss mit em VorderrhyKoordinate: 46° 49′ 24″ N, 9° 24′ 28″ O; CH1903: 750244 / 187683 46° 49′ 24″ N, 9° 24′ 28″ O | |
| Mündigshöchi | 590 m ü. M. | |
| Höchiunterschiid | 1810 m | |
| Lengi | 64 km, mit em Dischmabach 72 km | |
| Iizugsgebiet | 1693 km²
| |
| Abfluss[1] | MQ |
59,6 m³/s |
 dr Hinderrhy z Splüüge | ||
Geografy ändere
Der Hinterrhy isch öppe 64 Kilometer lang und do dermit e chli kürzer weder der Vorderrhy, der anderi Hauptkwellfluss vom Rhy.
Är chunnt vo der Oschtflangge vom Rhywaldhorn obenabe, wo z’oberscht im Tal und ganz im Weschte vom Dorf Hinterrhy i der Gmeind Rhywaldlyt. Am Rhywaldhorn und de andere Bärge rund ume Talchessel entstoot der Rhy us verschidene Bärgbech. D Hauptkwelle isch under em Paradiesgletscher, und der Bärgspitz obedra heisst Rhykwellhorn.
Der Fluss goot dur sis schmale Taal bi Zappoort verby, wo en Bärghütte vom SAC stoot, und näben em grosse Schiessplatz vo der Schwiizer Armee dure zu der Groossmatte vom Dorf Hinderrhy. Bis dohi isch der Rhy vo der Kwellen a scho öppe drizää Kilometer wyt gloffe.
Unden a Hinderrhy muess der Fluss s erschte Mol dur en änggi Stell vom Taal; das isch bim Casanawald. Er flüüsst denn witer dur Nufenä, wo der Aureuabach vo Süüde zuen em chunt, und dur Medels und uf Splüügen abe, wo vo Süüde här dur s Taal vom Hüscherabach d Strooss vom Splüügepass obenabe chunt. Zwöi Kilometer unden a Splüüge isch der Rhy in ere chlyne Schlucht bim Scabürawald und är louft denn grad in Suferser Stausee ine.
Chly undedra foot die änggi Rofflaschlucht a, wo der Oofner Rhy vo rächts här in Hinderrhy mündet und denn grad undedra s chraftwärch Bäreburg stoot. Unden am Hoger vo der Bäreburg louft der Rhy id Ebeni vom Schams use, a de Dörfer Andeer, Clugin, Donat und Zillis verby, und bi Raische foot d Viamala-Schlucht a.
Der Rhy flüüsst denn vo Thusis us dur s Domleschg. Bi Sils chunt d Albula, der gröscht Näbefluss, in Rhy, wo denn wyter under em Heinzebärg dure im kanalisierte Flussbett nach Norde flüsst. Bi Rootebrunne isch er nomol imene ängge Taalabschnitt, wo wyt obe dra d Burgruine vo Hochjuvalt stoot. Zwüsche Bonaduz und Ems het der Hinderrhy dur die mächtegi Bärgsturzlandschaft es kurverychs Tobel grabe, und das goot bis uf Rychenau. Do trifft der Fluss ufe Vorderrhy, won är zämme mitem der grooss Rhy bildet, wo der erscht Abschnit derfo bis zum Bodesee abe «Alperhy» heisst.
Name ändere
I der sutselvische Mundart vom Rätoromanische heisst der Fluss Rein Posteriur.
Näbeflüss ändere
- Usser Teiltobel Bach (linggs)
- Höhbergtobel (linggs)
- Wyssbach (linggs)
- Grattobel (rächts)
- Brunstbach (linggs)
- Schgräjendbach (rächts)
- Maseggbach (rächts)
- Plattebach (linggs)
- Räppierbach (linggs)
- Kappelbach (rächts)
- Altnerschbach (linggs)
- Areuabach (rächts)
- Hoflibach (linggs)
- Chratzlibach (rächts)
- Függschtobelbach (linggs)
- Tambobach (rächts)
- Hüscherenbach (rächts)
- Stutzbach (linggs)
- Strahlentobelbach (rächts)
- Wissbach (linggs)
- Steilerbach (linggs)
- Töbeli (linggs)
- Surettabach (rächts)
- Lungbach (linggs)
- Oofner Rhy (Ragn da Ferrera, dr zweitgröscht Näbefluss, rächts)
- Ual da Pignia (rächts)
- Fundogn (linggs)
- Ual da Suden (linggs)
- Plattera (linggs)
- Ual da Reischen (rächts)
- Nolla (linggs)
- Albula (Alvra, dr gröscht Näbefluss, rächts)
- Scharanser Tobel (rächts)
- Caznerbach (linggs)
- Almenser Tobel (rächts)
- Tomilser Bach (rächts)
- Val da Treps (rächts)
Korrekzioon ändere
Der Rhy mit syne Näbeflüss het früener immer wider schlimmi Hochwasser gha. Im 19. Joorhundert het men en unden a Thusis vo der Rhynau bis zu der Waldau und der Underau verbout zum s Land im Domleschg z schütze. Der Plan derzue het der Bündner Inscheniöör Richard La Nicca gmacht, und 1832 het men agfange mit däm Bou.
Vercheersgschicht ändere
Em Hinterrhy noo het’s sid der antike Zyt bedüütendi Stroosse zu den Alpepäss ufe. D Schluchte und psunders d Via mala – was uf düütsch «der schlächt Wääg» heisst – sind sid der alte Zyt schwiregi Oort gsi zum duregoo.
Vo Rychenau bis uf Thusis lyt au e Linie vo der Räätische Baan.
Über dä Fluss het mä vo Hinderrhy bis Bonaduz vil Stroossebrugge bout und bi Rychenau und Thusis au Brugge für d Ysebaan.
Literatur ändere
- Markus Kaiser, Max Baumann, Bernard Degen: Rhein. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Weblink ändere
Commons: Hinterrhein – Sammlig vo MultimediadateieFuessnoote ändere
- ↑ Hydrologischer Atlas der Schweiz 2002, Tafel 5.4 Natürliche Abflüsse 1961-1980 ( Ausschnitt (Memento vom 7. Juli 2011 im Internet Archive))
