Komi
коми кыв
Verbreitig: RusslandRussland Russland (Republik Komi Republik Komi)
Sprecher: 311'600 (devo 94'328 Komi-Permjakisch)
Linguistischi
Klassifikation
:
Unterteilige:

10 Dialäkt

Offizieller Status
Amtssprooch vo: Republik Komi
Sproochchürzel
ISO 639-1

kv

ISO 639-2

kom

SIL

koi

Komi (Eigebezeichnig коми кыв – komi kyv) ghört zum permische Zwyg vo de finno-ugrische Sproche und isch dodemit e Uralischi Sproch. Es wird vor allem in de Republik Komi (re Deilrepublik im Nordweste vo Russland) gschwätzt, wo's e regionali Amtssproch isch, z Nordeuropa und Nordsibirie wird's aber (bsunders vo de Chante, Manse und Nenze) als Verchehrssproch benutzt. Di nöchste Verwandte sin s Permjakisch und s Udmurtisch. Im Johr 2002 hät's z Russland zämme mit em Komi-Permjakische 311'600 Komi-Sprächer gee; dodevo hän 217'316 Komi und 94'328 Komi-Permjakisch gschwätzt.

D'Sproch hät sich uss em Altpermische entwickelt; im 14. Johrhundert isch si zum erschte Mol als Liturgysproch benutzt worre und mer hät e Rächtschrybig festglegt. Im 17. Johrhundert isch di kyrillischi Schrift ygfiehrt worre; si wird sither und bis hüt benutzt (abgseh vo-n-re churze Periode, wo s latynisch Alphabet benutzt worre isch). Literatur uff Komi git's sit em 19. Johrhundert.

D'Sproch hät 10 Dialäkt; vo sälle isch s Prisiktivkarisch, wo in de Umgebig vo de Hauptstadt Syktywkar gschwätzt wird, d'Schriftsproch. Underschyd git's bi de Phonem l und v und bi de palatale d/t.

Alphabet ändere

 
S Altpermisch Alphabet

Im 14. Johrhundert isch für s Komi s altpermisch Alphabet ygfiehrt worre, wo de Stefan vo Perm ygfiehrt hät. Dodemit hät s Komi abgseh vom Ungarische di ältsti Schribdratition vo de finno-ugrische Sproche.

S hüttig (kyrillisch) Alphabet:

А/а, Б/б, В/в, Г/г, Д/д, Е/е, Ё/ё, Ж/ж, З/з, И/и, І/і, Й/й, К/к, Л/л, М/м, Н/н, О/о, Ӧ/ӧ, П/п, Р/р, С/с, Т/т, У/у, Ф/ф, Х/х, Ц/ц, Ч/ч, Ш/ш, Щ/щ, Ъ/ъ, Ы/ы, Ь/ь, Э/э, Ю/ю, Я/я

Usserdem git's d'Digraphe Дз/дз, Дж/дж und Тш/тш.

Ussproch[1] ändere

Büechstabe Latynischi
Dranskription
Ussproch
(IPA)
А/а a a
Б/б b b
В/в v v
Г/г g g
Д/д d d
Е/е e je, e
Ё/ё ë jo, o
Ж/ж ž ʒ
З/з z z
И/и i i
І/і ï i
Й/й j j
К/к k k
Л/л l l
М/м m m
Н/н n n
О/о o o
Ӧ/ӧ o ə
П/п p p
Büechstabe Latynischi
Dranskription
Ussproch
(IPA)
Р/р r r
С/с s s
Т/т t t
У/у u u
Ф/ф f f
Х/х x x
Ц/ц c ts͡
Ч/ч č ts͡ ʲ
Ш/ш š ʃ
Щ/щ šč ʃtʃ͡
Ъ/ъ   -
Ы/ы y ɨ
Ь/ь ' -
Э/э è e
Ю/ю ju ju
Я/я ja ja
Дз/дз dz dz͡ ʲ
Дж/дж dʐ͡
Тш/тш tʂ͡

Wortschatz ändere

Underschyd zwüsche Komi und Udmurtisch ändere

Zwüschem Komi und de nöcher verwandte Sproche folge d'Underschyd bstimmte Regle. Dodurch chönne d'Sprächer vo verschydene Sproche enand verstoh.

  • S v uff Komi entspricht im Udmurtische eme l:
Komi кыв [kɨv] - Udm. кыл [kɨl] "Sproch"
Komi ныв [nɨv] - Udm. ныл [nɨl] "Meidli"
Komi ньӧв [ɲʌv] - Udm. ньӧл [ɲʌl] "Uffmache"
Komi пӧв [pʌv] - Udm. пал [pal] "halb"
  • Säll v uff Komi entspricht vor me Terminativsuffix eme l, wenn d'Ändsilbe mit me Vokal afangt.
вӧв [vʌv] - Udm. вӧлӧн [vʌlʌn] "Ross" - "mit me Ross"
тӧв [tʌv] - тӧлӧдз [tʌlʌdz] "Winder" - "bis zum Winder"
  • Komi isch e "o-Sproch" und Udmurtisch e "u-Sproch":
Komi овны [ovnɨ] - Udm. улыны [ulɨnɨ] "läbe"
Komi морт [mort] - Udm. мурт [murt] "Mänsch, Ma"
Komi лов [lov] - Udm. лул [lul] "Geist"
  • Anstell vom Udmurtische e und o stoht uff Komi e ӧ:
Komi мӧлӧт [mʌlʌt] - Udm. молот [molot] "Hammer"
Komi тӧв [tʌv] - Udm. тол [tol] "Winder"

Gmeinsamkeite zwüschem Ungarische und em Komi ändere

Es git no öbbe 2000 Wörter, wo d'Verwandtschaft vom Ungarische mit em Komi zeige. Di beide Sproche hän sich vor 2000 bis 3000 Johr vo-n-enand abgspalte.

мунны колӧ [munnɨ kolʌ]menni kell [ˈmɛnːi kɛlː]
(er/mer müeß goh)
тӧлын [tʌlɨn] - télen [ˈteːlɛn]
(im Winder)
вит пи олӧ [vit pi olʌ]öt fiú él [øt ˈfiuː eːl] (fümf Büebe läbe/wohne)
моньыд корсьӧ [moɲɨd kors̡ʌ]menyed keresi [ˈmɛɲɛd ˈkɛrɛˌʃi]
(dini Schwygerdochter süecht [öbbis/'s])

Extärni Site ändere

  D Wikipedia uff Komi

Einzelnochwys ändere

  1. www.omniglot.com. Archiviert vom Original am 1. März 2009; abgruefen am 4. Juli 2009.
Finno-ugrischi Sproche
Ugrisch Ungarisch | Chantisch (Ostjakisch) | Mansisch (Wogulisch)
Finnopermisch Permisch Komi | Komi-Permjakisch | Udmurtisch
Wolgafinnisch Mari | Mordwinisch
Samisch Inarisamisch | Kildinsamisch | Lulesamisch | Ostsamisch | Pitesamisch | Skoltsamisch | Südsamisch | Tersamisch | Umesamisch
Ostseefinnisch Estnisch | Finnisch | Meänkieli | Ischorisch | Karelisch | Livisch | Wepsisch | Wotisch | Võro


  Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Komi_nyelv“ vu de ungarische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.