Mùùrte
Murte (dütsch: Murten, frz. Morat, Patois ) isch e Schtadt im Schwiizer Kanton Fryburg. S isch de Hauptort vom Seebezirk un het e wünderschöni Altschtadt. Es historischs Ereignis, d Schlacht bi Murte, isch für d Gschicht vo de Eidgnosseschaft wichtig gsi. Doderbi hei d Eidgenosse de Burgunderkönig Karl bsiegt un de Machtglüscht vo de Burgunder in de Region es End gsetzt.
| Murten Morat | |
|---|---|
 Morat | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Friburg (FR) |
| Bezirk: | See |
| BFS-Nr.: | 2275 |
| Poschtleitzahl: | 1793 Jeuss 1794 Salvenach 1795 Courlevon 3215 Büchslen 3215 Lurtigen 3280 Altavilla 3280 Burg 3280 Murten |
| UN/LOCODE: | CH MTN |
| Koordinate: | 575501 / 197491 |
| Höchi: | 453 m ü. M. |
| Flächi: | 24,77 km² |
| Iiwohner: | 9414 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Website: | www.murten-morat.ch |
 Altstadt va Mùùrte | |
| Charte | |
 Morat | |
Geographii ändere
Mùùrte liit ùf 453 m ü. M., 14 km nördlich va de Kantonshùùptstadt Fryybùrg am Südoschtufer vam Mùùrtesee. Zu Murte ghöre d Dörfer Altavilla, Büchsle, Burg, Courlevon, Galmiz, Gempenach, Jeuss, Lurtigen und Salvenach, dezue ane d Wiiler Clavaleyres, Eri, Leuebärg, Prehl und Siechematt. Nachbargmeinde sin Courtepin, Greng, Grissach, Gurmels, Gurwolf, Merlach, Muntelier, Ried, Ulmiz un Wischtelach im Kanton Fryburg un Münchewiler un Müntschemier im Kanton Bärn.
Gschicht ändere
S erschti Mol isch Murte in ere Urkund im Johr 515 gnennt. Derte isch vo eme Hof mim Näme Muratum d Red, wo em Chloschter vo Saint-Maurice gschenkt worde-n-isch. Us em Johr 1228 isch d Bezeichnig Murat überlifert.
Nach de Völkerwanderig het Murte zum Königriich Burgund ghört, 1127 sin d Rächt i de Region bi de Zähringer gläge.[2] De Berthold IV. het d Schtadt zwüsche 1157 un 1177 in de typische zähringische Rechteckform ufbaue laa. Wo d Zähringer 1218 usgschtorbe sin, isch d Ziit für Murte nöd eifach gsi. D Schtadt isch zwar riichsfrei worde, aber uf em Gränzgebiet zwüsche de Savoyer un de Kyburger isch d Herrschaft über d Schtadt immer umschtritte gsi. Zur Sicherig vo de Schtadt het Murte ab em Johr 1238 e Ringmuur übercho.
Vo 1255 bis 1475 isch Murte mit wenige Usnahme unter de Schutzherschaft vo de Savoyer gsi, het sich aber es Schtück Selbschtändigkeit könne erhalte. Ei Grund defür isch sis Bündnis mit de Schtadt Bärn im 1351 gsi. So het Murte sit 1353 als Zugwandter Ort vo de Eidgenossenschaft ghört.
Mit dr Mediationsakte isch d Schtadt 1803 gege de Wille vo de meiste Schtadtbewohner zum Kanton Fryburg cho.
Jüngsti Gschicht ändere
Am 1. Jänner 1975 isch die bis dänn sälbständig Gmeind Burg und uf Aafang 1991 di ehemolig Gmeind Altavilla noch Murte iigmeindet worde. Per 1. Jänner 2013 het Büchsle mit de Stadt Murte zur Gmeinde Murte fusioniert u sitm 1. Jänner 2016 ghöre o Courlevon, Jeuss, Jeuss und Salvenach zu Murte.
Yywoner ändere
Quela: Bundesamt für Statistik 2005[3]
| Jaar | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
| Yywoner | 3288 | 3889 | 3973 | 3858 | 4037 | 3888 | 3657 | 3702 |
| Jaar | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
| Yywoner | 3741 | 3910 | 4347 | 4805 | 5562 | 5654 | 5863 | 6965 |
De Uusländeraateel isch 2010 bi 16,8 % gläge.[2]
Religion ändere
55,6 % va de Yywoner si im Jaar 2000 evangelisch-reformiert gsii, 26,7 % römisch-katholisch.
Spraach und Tialäkt ändere
Bi de Vouchszelig 2000 hii va de 6965 Yywoner 80,1 % Tüütsch aus Hùùptspraach aaggää, 10,8 % Franzöösisch ù 9,1 % anderi Spraache.[2]
De seislertüütsch Tialäkt va Mùùrte ghöört zum Hööjschtalemannisch.
Panorama ändere
Weblink ändere
Commons: Murte – Sammlig vo Multimediadateie- Di offizielli Website vo de Schtadt Murte
- Denis Ramseyer, Hermann Schöpfer: Murten (Gemeinde). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz..
Fuessnote ändere
- ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Bundesamt für Statistik: Regionalporträts 2012: Kennzahlen aller Gemeinden (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Mai 2012
- ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) )
