Béla Bartók
Dr Béla Bartók (ungarisch Bartók Béla [ˈbɒrtoːk ˈbeːlɒ]; * 25. Merz 1881 in Groß-Sankt-Nikolaus/Nagyszentmiklós, Ööstriich-Ungarn; † 26. Septämber 1945 z Nöi York) isch en ungarische Komponist, Pianist und Musigethnolog gsi und gältet as äine vo de bedütendste Verdräter vo dr Modärne.
Biografii
ändereIm Bartók si Babbe, dr Béla Bartók dr Elter, isch Diräkter von ere landwirtschaftlige Schuel gsi und het im ene Amatöörorkester Tschello gspiilt. S Mueter, d Paula geboreni Voit, isch Leerere gsi. Dr Bartók het e chliineri Schwöster gha, wo Elza (* 1885) ghäisse het. Dr Babbe isch scho früe 1888 gstorbe und d Mueter het d Chinder elläi erzooge. Si het im Bartók dr erst Klavierunderricht gee. Vo 1893 aa het er z Bratislava Muusig und Komposizioon gleert. 1899 het er z Budapest Klavier und Komposizioon afo studiere. Vo 1908 bis 1934 isch er Brofässer für Klavier an dr Franz-Liszt-Musigakademii Budapest gsii. 1909 het er d Márita Ziegler ghürootet, und het mit ere 1910 e Bueb gha, dr Béla. 1923 häi si sich lo schäide, und no im gliiche Joor het er d Klavierstudäntin Ditta Pásztory ghürootet. Au mit iire het er e Bueb gha, dr Péter (*1924). 1940 isch dr Bartók vor em Faschismus in d USA gflüchdet und isch dört 1945 z Nöi York an Löikämii gstorbe. 1988 het er e Staatsbegräbniss uf em Farkasréti-Friidhoof z Budapest bechoo.
Usser em Komponiere het sich dr Bartók mit em süstematische Sammle vo Volkslieder befasst. Er het für daas Räise dur Ungarn, Rumänie, d Slowakei, Siibebürge und dr Vorder Oriänt gmacht und het drbii me as 10'000 Lieder gsammlet, won er fonografiert oder diräkt schriftlig fixiert het. Ghulfe het em ass er meereri Fremdsprooche, drunder Dütsch, Änglisch, Franzöösisch und Russisch chönne het. Im Joor 1916 isch dr Bartók dr Unitarische Chille bidrätte, si Soon isch spööter Bresidänt vo dr ungarische Unitarische Chille worde[1].
Wärk
ändereS Archiv befindet sich im Palais Erdődy-Hatvany z Budapest.
Büüniwärkändere
Orchesterwärkändere
Konzärtändere
Kammermuusigändere
|
Klavierwärkändere
Vokalwärkändere
Schrifteändere
|
Litratuur
ändere- Elliott Antokoletz: Béla Bartók. Garland, Nöi York 1997.
- Péter Bartók: My Father. Bartók Records, Homosassa/Fla 2002.
- Pierre Citron: Bartók. Seuil, Bariis 1994.
- Everett Helm: Béla Bartók. Rowohlt, Hamburg 1981.
- Lajos Lesznai: Béla Bartók. Sein Leben - seine Werke. Deutscher Verlag für Musik, Leipzig, 1961.
- Tadeus A. Zieliński: Bartók. Leben Werk Klangwelt. Münche Mainz 1989.
Weblingg
ändere- Wärch vu un iber Béla Bartók in dr Dytsche Digitale Bibliothek
- Regina Haunhorst: Béla Bartók. Tabellarische Lebeslauf im LeMO (DHM und HdG)
- Gmeinfreji Note vu Béla Bartók im International Music Score Library Project
- Béla Bartók in dr Internet Movie Database
- Literatur über Béla Bartók in der Bibliographie des Musikschrifttums
- Peter Hughes: Béla Bartók: Composer. 1881–1945. In: Notable American Unitarians (harvardsquarelibrary.org).
- Ferenc Bónis: Comments on Béla Bartók’s Working Method in Dealing with Proofs for His Violin Concerto (1937–1938). (PDF; 745 kB)
- Béla Bartók – Josef Suk. In: hr-online.de, 9. März 2005 (Informationen zur Entstehung des Violinkonzerts Nr. 2 und zu Bartóks Emigration).
- Béla Bartók (1881–1945). Werkverzeichnis auf Klassika.info.
- zti.hu Virtual Exhibition