E Heebel isch in dr Füsik und Technik e mechanische Chraftwandler, wo us eme starre Körper bestoot, wo am ene Angelpunkt eso aagnacht isch, ass er sich um dä cha dräie. Dr mathematische Beschriibig vom ene sonige Süsteem säit mä s Heebelgsetz. Das Gsetz isch scho in dr Antike vom Archimedes formuliert worde.

E Heebel mathematisch beschriibe
E Heebel technisch beschriibe
S Heebelgsetz: Die 20-fachi Masse wird bim ene 20-fache Heebelarm im (Dräimomänt-)Gliichgwicht ghebt (wenn mä s Gwicht bom asümmetrische Heebelarm nit in Betracht ziet).
E Gigampfi isch e Heebel
Nussknacker: Bischbil für en äisitige Dobbelheebel

Mä underschäidet zwüsche äisitige und zwäisitige Heebel, je nochdäm öb d Chreft nume uf äinere Site oder uf bäide Site vom Angelpunkt aagrife.[1] Es git au gradi Heebel und Winkelheebel[2], wie er in dr Näigigswoog aagwändet wird.

Füsikalischi Beschriibig ändere

Die zentrali füsikalischi Gröössi, wo mä brucht, zum e Heebel beschriibe, isch s Dräimomänt   im Bezug uf en Angelpunkt, wo sich dr Heebel um en ume cha dräije.

 

Drbii isch   dr Ortswektor vom Angelpunkt und   dr Ortswektor uf e Punkt, wo d Chraft   aagrift. Dr Abstand zwüschen em Angelpunkt und em Aagriffspunkt vo dr Chraft   wird as Heebelarm bezäichnet. Dr Betrag vom Dräimomänt isch broporzional zum Heebelarm. Mit eme groosse Heebelarm cha eso mit ere chliine Chraft e groosses Dräimomänt usgüebt wärde. Wäge däm häig dr Archimedes gsäit:

„Gäbet mr e feste Punkt im Wältall, und i cha d Wält us de Angle lüpfe.“[3]

Verschidnigi Formulierige vom Heebelgsetz

E Heebel befindet sich im Gliichgwicht, wenn d Summe vo alle Dräimomänt wo an em aagrife, gliich Null isch:

 

Wenn dr Heebel dur e Stöörig vom Gliichgwicht dur e zuesätzligs Dräimomänt kippt eird, so wird uf bäide Site vom Angelpunkt die gliichi Aarbet   verrichdet, wobii   jewiile dr Wääg isch, wo bi dr Kippbeweegig zrugggläit wird.

D Rächnig wird äifacher, wemm mä d Chreft aaluegt, wo sänkrächt zum Heebel stöön. Eso wird s Chrüzbrodukt zum ene normale Brodukt us de Beträäg vo de Wektore. Mä bechunnt s Verheltnis über

 

vo de bäide Chreft   und   an de Pünkt   und   vom Heebel.

Das isch d Form vo dr bekannte Formulierig:

Chraft mol Chraftarm gliich Last mol Lastarm.

En anderi Gröössi, wo mä cha aluege, isch d Gschwindigkäit an verschidnige Stelle vom Heebel wääred dr Beweegig vom Heebel. Wil s e Rotazionsbeweegig isch, hängt d Baangschwindigkäit   vom Abstand   zum Angelpunkt und vo dr Winkelgschwindikäit   ab:  . Mä cha, analog zum Chraftverheltnis, e Gliichg ufstelle zum d Gschwindigkäitsverhältniss z berächne:

 

Weblingg ändere

  Commons: Heebel – Sammlig vo Multimediadateie
  Commons: Piano-Hebelmechanik – Sammlig vo Multimediadateie

Fuessnoote ändere

  1. Heinz Gascha, tefan Franz: Großes Handbuch Physik. Compact, ISBN 3-8174-7429-6.
  2. Horst Stöcker: Taschenbuch der Physik. 6. Auflage. Harri Deutsch, ISBN 978-3-8171-1860-1, S. 95.
  3. Zitiert vom Pappos in Sammlungen, Buch VIII
  Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Hebel_(Physik)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.