Medels
Medels (amtlich und rätoromanisch Medel/Lucmagn, uf Dütsch und bis 1943 offiziell Medels im Oberland) isch e Gmeind im Bünderland.
| Medel – Medel/Lucmagn | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Graubünde (GR) |
| Region: | Surselva |
| BFS-Nr.: | 3983 |
| Poschtleitzahl: | 7184 und 7185 |
| Koordinate: | 706795 / 165624 |
| Höchi: | 1'332 m ü. M. |
| Flächi: | 136.22 km² |
| Iiwohner: | 339 (31. Dezämber 2021)[1] |
| Website: | www.medel.ch |
 Curaglia | |
| Charte | |
 _2018.png) | |
GeografiiBearbeite
Medels lyt im Bündner Oberland und ghört politisch zur Region Surselva.
Zum Gmaindsgebiet ghöre d Dörfer im Val Medel, wo zwüsche Disentis und em Lukmanierpass liged. Das sind daalufwärts gsee: Soliva, Mutschnengia, Fadretsch, Baselgia, Drual, Matergia, Pardé, Fuorns, Acla und Sogn Gions.
Dur s Hauptdaal flüsst dr Medelser Rhy, wo en Näbefluss isch vom Vorderrhy. S Medeldaal het uf dr Oschtsyte d Sytedääler Val Cristallina, Val la Buora und Val Plattas. Gäg em Vorderrhy zue sind die oberen Abschnidd vom Val Gierm und vom Val da Crusch im Gmeindgebiet.
Under de Passhöchi vom Lukmanier isch de Sankt Maria-Stausee. Im Oschte vo dr Gmeind lauft d Gmeindgränze zimli gnau uf de Bärggrööt duure. Oben im Daal ziet sech dr Rand vom Gmeindbann, wo doo au d Gränzen isch zum Kanton Tessin, vo dr Kapälle uf dr Passhöchi in ere graade Linie kwer über s Daal vom Medelser Rhy bis uf e Bärgspitz vom Piz Scai. D Bärgdääler mid de Kwellflüss vom Medelser Rhy, s Cadlimodaal und s Terminedaal, sind uf Tessiner Bode. Im Weschte goot d Gmeindgränze au wider über d Bärgchetti, bis si bi Cavorgia, öpe en Kilometer oben am Vorderhy, en scharfe Rank macht gäge Oschte, und oben am Dorf Mumpé Medel, wo zu Disentis ghört, goot si über de Medelser Rhy und ufe zu der Alp Soliva.
ArchitekturBearbeite
- d Chile St. Niklaus
- d Chile St. Martin
GschichtBearbeite
S Dorf isch sid em Middelalter e Stazioon gsi am Wääg vo Düütschland und vom Gebiet vom Rhy uf Itaalie.
1949 het d Atel d Lukmanierläitig bout.
VercheerBearbeite
Dr Lukmanier isch sid de Röömerzyt als Wääg pruucht worde. Ane 1374 het s Chlooschter Disentis uf em Bass es Hoschpiz bout. 1872 het de Kanton Graubünde en Fahrstrooss ufe Pass bout.
WeblinkBearbeite
Commons: Medel (Lucmagn) – Sammlig vo Multimediadateie- Adolf Collenberg: Medel (Lucmagn) In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- d Website vo de Gmeind Medels
FuessnooteBearbeite
- ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2021. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2021 zusammengefasst. Abruf am 13. März 2023
