Pascha
|
Dä Artikel behandlet dr osmanisch Ditel vom Pascha, für anderi Bedütige vom Begriff lueg doo. |
Pascha (osmanisch پاشا; türkisch paşa; albanisch pashë; änglisch pasha; franzöösisch pacha; italienisch bassa oder pascià) isch im osmanische Riich sit em 15. Joorhundert und im osmanische Vizeköönigriich Egüpte und däm sine Noochfolgerstaate dr Ditel vo de höggste Zivilbeamte und Milidäär gsi. Dr Ditel Pascha isch noch em Naame gstande.
Bis 1867 isch dr Pascha dr Statthalter von ere osmanische Groossbrowinz (Eyâlet) gsi. Er het under iim vilmol meereri Beys as Guwernöör vo de Underbrowinze (Beylik, Sandschak) ghaa. E bsundrigi Stellig häi d Deys vo Algier, Tunis und Tripolis ghaa, wo as Paschas zitwiis fast vollständigi politischi Autonomii gnosse häi.
As Rangabzäiche si vor eme Pascha zwäi bis drei Rossschwänz (tuğ) dräit worde; dä alterdümlig Bruuch isch vom Sultan Mahmud II. (1808–1839) abgschafft worde. Öbbe im gliiche Rang si d Aghas vo de Janitschare (zwei bis drei Rossschwänz) gstande. Hööcheri Ditel si Groosswesir (fümf Rossschwänz) und Wesir (drei Rossschwänz) gsi. Under de Paschas si d Beys (äi Rossschwanz), niideri Aghas und Efendis gstande.
Im Zämmehang mit dr türkisch-dütsche Milidäärkooperazioon im 19. und 20. Joorhundert häi au e baar Dütschi dr Ditel bechoo. Bekannti Bischbil si dr Offizier Colmar Freiherr vo dr Goltz Pascha (1843–1916) und dr Iisebaanääscheniöör Heinrich August Meißner (1862–1940). Im 19. Joorhundert si im Osmanische Riich au meereri Öiropäer iigsetzt worde, zum d Verwaltig in bsetzte Gebiet z organisiere und em Sklavehandel im Sudan en Änd z mache. E baar von ene häi dr Rang vom ene Pascha behoo, wie dr Eduard Schnitzer (Emin Pascha), dr Charles George Gordon (Gordon Pascha) und dr Rudolf Slatin (Slatin Pascha).
In dr Türkei isch dr Ditel 1934[1], in Egüpte 1953 abgschafft worde.
Etymologii ändere
S dütsche Wort Pascha goot uf s türkische paşa zrugg. Für daas git s verschiideni etymologischi Häärläitige. Wil s in früeje öiropäische Kwellen hüfig mit b im Aalut vorchunnt[2], lit e Zruggfüerig uf s türkische başağa („Hauptherr“, us baş ‘Chopf, oberste’ + ağa ‘Herr’) uf dr Hand[3]. Es git aber au d Häärläitig vom Wort vo middelpersisch pati ‘Herr’ + šāh ‘Herrscher’[4] (vgl. persisch pād(i)šāh ‘Fürst, König’ / türkisch padişah ‘Sultan’). Dr Soon vom ene Pascha het uf Türkisch paşazâde ghäisse, vom persische زاده zāde ‘Noochkomme, Chind, Soon’.
Fuessnoote ändere
- ↑ Mit em Gsetz Nr. 2590 vom 26. Novämber 1934 über d Ufheebig vo de Aareede und Ditel „Efendi“, „Bey“, „Pascha“ und sonigi, RG Nr. 2867 vom 29. Novämber 1934 (onläin).
- ↑ Frühneuhochdeutsches Wörterbuch, Robert R. Anderson et al., Verlag Walter de Gruyter 1989, S. 73 (vgl. hier, abgrüeft am 7. August 2008).
- ↑ etymonline.com (Douglas Harper, 2001), abgrüeft am 4. August 2008.
- ↑ The New Oxford American Dictionary, Second Edition, Erin McKean (Hg.), Oxford University Press 2005. ISBN 0-19-517077-6
Litratuur ändere
- Jean Deny: Artikel Pas̲h̲a in der Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Bd. VIII (1995), S. 279–81. Auch als Online-Artikel verfügbar (eingeschränkt zugänglich).
- Olivier Bouquet: Les pachas du sultan. Essai sur les agents supérieurs de l'État ottoman (1839–1909). Peeters, Paris 2007, ISBN 978-90-429-1892-4. (Prosopografii vo de osmanische Paschas vom Aafang vo de Tanzimat bis zur jungtürkische Revoluzioon, franzöösisch)
- Stephan Kekule: Über Titel, Ämter, Rangstufen und Anreden in der offiziellen osmanischen Sprache. Verlag von C. A. Kaemmerer, Halle a. S. 1892, S. 6–7 (Digitalisat).
Weblingg ändere
Commons: Paschas – Sammlig vo Multimediadateie- Iidraag pasha auf britannica.com