Benjamin Franklin

en amerikanische Drucker, Verleeger, Schriftsteller, Naturwüsseschaftler, Erfinder und Staatsmaa

Dr Benjamin Franklin (* 17. Januar 1706 z Boston in Massachusetts; † 17. April 1790 z Philadelphia in Pennsylvania) isch en amerikanische Drucker, Verleger, Schriftsteller, Naturwüsseschaftler, Erfinder und Staatsmaa gsi.

Dr Franklin gmoolt vom Joseph-Siffred Duplessis (Ööl, um 1785). Das Bordret isch 1995 as Vorlaag für d Daarstellig vom Franklin uf dr nöije 100-US-Dollar-Banknote brucht worde. Im Franklin si Underschrift

As äine vo de Gründerväter vo de Veräinigte Staate het er mitghulfe, d Unabhängikäitserkläärig vo de Veräinigte Staat z entwärfe und isch äine vo deene gsi, wo si underschriibe häi. Wääred dr Amerikanische Revoluzioon het er die Veräinigte Staate as Diplomat in Frankriich verdräte und het dr Allianzverdraag mit de Franzoose und denn au dr Friide vo Bariis usghandlet, won em Amerikanische Unabhängigkäitschrieg en Ändi gmacht het. As Delegierte vo dr Philadelphia Convention het er an dr amerikanische Verfassig mitgschafft.

Dr Franklin het sis ganze Lääbe lang immer brobiert, s Gmäinwääse z fördere. Er het die erste Freiwillige Füürweere z Philadelphia gründet und die ersti öffentligi Bibliothek in Amerika, wo mä Büecher het chönne usleene. Er het au e Holzoofe entwigglet, wo bsundrigs effektiiv und raucharm gsi isch und wüsseschaftligi Entdeckige gmacht, und under anderem dr Blitzabläiter erfunde.

Dr Franklin isch as Soon vom ene Säifi- und Cherzemacher uf d Wält cho und het e Karriere as Drucker gmacht. Won er zwäiävierzig gsi isch, het er sich us em Gschäftslääbe zruggzooge und isch in d Politik gange. Si sozial Ufstiig het lang as e Musterbischbil drfür gulte, wie mä sich us äigener Chraft und mit Disziplin chönn uufeschaffe.

Litratuur ändere

  • C. William Miller: Benjamin Franklin’s Philadelphia Printing, 1728–1766. A Descriptive Bibliography, Philadelphia 1974
  • Leonard W. Labaree, William B. Willcox, Claude A. Lopez, Barbara B. Oberg, Ellen R. Cohn [u. a.] (Hrsg.): The Papers of Benjamin Franklin, New Haven & London 1959
  • J. A. Leo Lemay, P. M. Zall (Hrsg.): The Autobiography of Benjamin Franklin: A Genetic Text, Knoxville 1981
  • Leonard W. Labaree, Ralph L. Ketcham, Helen C. Boatfield (Hrsg.): The Autobiography of Benjamin Franklin, Second Edition, with a new foreword by Edmund S. Morgan, New Haven & London 2003, ISBN 0-300-09858-8
  • Benjamin Franklin’s Experiments: A New Edition of Franklin’s Experiments and Observations on Electricity, ed., with a critical and historical introduction, by I. Bernard Cohen, Cambridge, Mass., 1941

Biografie

  • Julius Kell: Lebensbeschreibung Benjamin Franklin’s, des thatkräftigen Mannes und freisinnigen Volksfreundes, Leipzig 1845
  • Alan Craig Houston: Benjamin Franklin and the politics of improvement. Yale University Press, New Haven, Conn. u. a. 2008, ISBN 978-0-300-12447-7.
  • J. A. Leo Lemay|Joseph A. Leo Lemay: The Life of Benjamin Franklin, 3 Bänd, Philadelphia 2006– (Durch den Tod Lemays im Jahr 2008 unvollendete Biographie).
  • Edmund S. Morgan: Benjamin Franklin-Eine Biographie. (Übersetzt vom Thorsten Schmidt) Münche: C. H. Beck 2006, 304 S.
  • Walter Isaacson: Benjamin Franklin. An American Life, Nöi York [u. a.] 2003, ISBN 0-684-80761-0.
  • Edmund S. Morgan: Benjamin Franklin, New Haven & London 2003, ISBN 0-300-10162-7 (dt. Ausgabe: Benjamin Franklin. Eine Biographie, Münche 2005, ISBN 3-406-53508-9
  • Gordon S. Wood: The Americanization of Benjamin Franklin, New York 2004, ISBN 1-59420-019-X.
  • Lise Meitner: Portraits of Benjamin Franklin,in: Endeavour, A Quarterly Magazine for the History and Philosophical Science 26, London: March 2002, No. 1, 1-2
  • H. W. Brands: The First American. The Life and Times of Benjamin Franklin, Nöi York [u. a.] 2000, ISBN 0-385-49328-2.
  • Benjamin Franklin: Sein Leben von Ihm selbst erzählt, (Übersetzung und Überarbeitung von Berthold Auerbach aus dem Jahre 1875), Berlin: Karl H. Hessel Verlag 1946
  • Carl Van Doren: Benjamin Franklin, Nachdruck der Ausgabe von 1938, New York 1991, ISBN 0-14-015260-1 (Nach wie vor eines der Standardwerke zum Thema).
  • Jürgen Overhoff: Benjamin Franklin. Erfinder, Freigeist, Staatenlenker, Stuttgart, 2006, ISBN 3-608-94134-7 (rezensiert von P. Fuchs in Historische Zeitschrift 284, 1 (2007)).

Weblingg ändere

  Commons: Benjamin Franklin – Album mit Multimediadateie
  Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Benjamin_Franklin“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.