D Gorilla

Gorilla
Männliger Westlige Gorilla (Gorilla gorilla)
Systematik
Deilordnig: Affe (Anthropoidea) Altwältaffe (Catarrhini) Überfamilie: Menschenartigi (Hominoidea) Familie: Menschenaffe (Hominidae) Underfamilie: Homininae Gattig: Gorilla
Wüsseschaftlige Name
Gorilla
I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1852
Art
Westlige Gorilla (G. gorilla) Westlige Flachlandgorilla (G. g. gorilla) Cross-River-Gorilla (G. g. diehli) Östlige Gorilla (G. beringei) Östlige Flachlandgorilla (G. b. graueri) Bärggorilla (G. b. beringei)

D Gorilla si e Gattig vo Primate us dr Familie vo de Menschenaffe (Hominidae). Si si die grösste lääbige Primate und vo alle Menschenaffe si si am mäiste uf s Frässe vo Bletter spezialisiert. Charakteristisch für d Gorilla isch iir schwarzgraus Fäll und dr kompakt Körperbau. Si lääben in de middlere Regioone vo Afrika und si vom Usstärbe bedroot. Früener het mä no alli Dier zu äinere Art zämmegfasst, hüte underschäidet mä zwäi Arte und jedi vo deene het zwäi Underarte: dr Westlig Gorilla (G. gorilla), wo in e Westlig Flachlandgorilla (G. g. gorilla) und dr Cross-River-Gorilla (G. g. diehli) iidäilt wird; und dr Östlig Gorilla (G. beringei), wo mä bin em zwüschen em Östlige Flachlandgorilla (G. b. graueri) und em Bärggorilla (G. b. beringei) underscheidet.

E Bärggorilla

Dr Gschlechtsdimorfismus vom Schäädel

Merkmol

Körperbau

Dr Körperbau vo de Gorillas isch robust und stämmig. Wenn si stöön si si zwüsche 1,25 bis 1,75 Meter hooch. Bim Stoo si d Chnöi sälte ganz duuregstreckt. Wie alli Menschenaffe häi si kä Schwanz. Bim Gwicht git s e dütlige Gschlächtsdimorfismus: Wäärend Wiibli 70 bis 90 Kilogramm schwer wärde, isch s Gwicht bi de Männli in dr Natur bis zu 200 Kilogramm in Zolli bis zu 350 Kilogramm. Die Östlige Gorilla si im Durchschnitt e chli gröösser und schwerer as die Westlige, si häi e bräiteri Brust und gseen stämmiger us.

D Ärm und Bäi

Wie bi alle Menschenaffe usser em Mensch si d Erm dütlig lenger as d Bäi, d Spannwiti vo de usgstreckte Erm isch zwüsche 2 und 2,75 Meter. Gorilla häi seer bräiti Händ mit groosse Duume. Au d Füess si bräit, dr groossi Zeeche isch wie bi de mäiste Primate opponierbar. Bim Bärggorilla, dr Underart wo am mäiste uf em Boode läbt, isch dr grooss Zeeche weniger abgspräizt und mit Bindgwääb mit de andere Zeeche verbunde. Wie dr Mensch (und au anderi Primate) het jede Gorilla en unverwäggselbare Fingerabdruck. Wüsseschaftler identifiziere d Dier aber vor Allem dank Fotene oder Zäichnige vo iirem Naasenabdruck, wo grad so äinzigartig isch.

S Fäll

D Farb vom Fäll vo de Gorilla isch dunkel. Wäärend die Östlige Gorilla schwarz si, si die Westlige eender graubruun und d Oobersite vo iirem Chopf cha uffallend bruun si. S Gsicht, d Oore, d Handflechene und d Fuesssoole und bi eltere Männli d Brust häi käni Hoor. Drfür entwicklet sich bi eltere Männli e silbergraus Ruggefäll, und wäge däm säit men e Silberrugge. Wäärend bi de Östlige Gorilla nume dr Rugge grau wird, chönne bi de Westlige au d Hüften und d Oberschänkel sich eso verfärbe. Bi Bärggorilla isch s Fäll lenger und siidiger als bi de übrige Populazioone, bsundrigs an de Ärm.

Dr Chopf und d Zeen

Dr Chopf vom Gorilla het im Vergliich mit andere Primate e churzi Schnauze; d Naaselöcher si grooss, d Augen und Oore hingege chlii. Uffallend si die stark usbrägte Wülst über de Auge, am Schäädel vo de Männli het s au no e Scheitelkamm und e Nuchalkamm (e Chnocheläiste am Ägge), wo d Muskle aasetze.

Wie alli Altwältaffe häi d Gorilla 32 Zeen, d Zaanformle isch I2-C1-P2-M3. D Schniidzeen si wie bi vile Süüger, wo Bletter frässe, relativ chlii, d Eggzeen grooss und wie Hauer und bi Männli dütlig gröösser als bi Wiibli. D Molare häi hööcheri Höcker und scherferi Scherkante als bi de übrige Menschenaffe, was au en Aabassig an s Frässe vo Bletter isch.

D Augefarb isch ganz bruun, um d Iris goot an iirem Rand e schwarze Ring.

Litratuur

• Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie. Springer, Berlin 2003. ISBN 3-540-43645-6
• Ronald M. Nowak: Walker’s mammals of the world. 6. Auflage. Johns Hopkins University Press, Baltimore, ISBN 0-8018-5789-9. 
• D. E. Wilson & D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, 2005. ISBN 0-8018-8221-4
• Informazioone über d Lääbenswiis und Populazioonszaale (änglisch)
• KA. Cawthon Lang: Primate Factsheets: Gorilla (Gorilla) Taxonomy, Morphology, & Ecology.

Weblingg

 Commons: Gorilla – Album mit Multimediadateie

• The Dian Fossey Gorilla Fund International
• Ausführliche Informationen zu Gorillas auf Berggorilla & Regenwald Direkthilfe e. V.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Gorillas“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.