Laozi

Dr Laozi (chin. 老子, Lǎozǐ, W.-G. Lao Tzu „Alte Maischter“) isch e legändäre chinesische Philosoph, wu im 6. Johrhundert v. Chr. soll gläbt haa. Je no Umschrift wird dr Name au Laotse, Lao-Tse oder Lao-tzu gschribe. D Schryybwyys vu dr eltere Umschrifte isch im Artikel hinter dr Pinyin-Form in Chlammere aagee.

Lǎozǐ
In Ibergreßi in Stai gmaißlet

Dr Lǎozǐ giltet as Begrinder vum Daoismus (Taoismus). S Dàodéjīng (Tao Te King, ~Ching), di yyflussryychscht daoistisch Schrift, wird ihm zuegschribe un wäge däm vilmol au aifach „Laozi“ gnännt. S Wärch isch aber wahrschyns erscht im 4. Johrhundert v. Chr. entstande beziehigswyys in syy hitigi Form brocht wore.

Drotz ass es sunscht iber Herrscher, Beamti un anderei Wirdedreeger vum alte China e yydrucksvolli Iberliiferig vu minuziese Chronike un Lischte git, isch iber dr Lǎozǐ fascht nyt bekannt. Di eltschte Quälle, wun er din gnännt isch, sin Anekdote un Legände, dodrunter e Gschicht iber ihn im „wohre Buech vom sidlige Blieteland“ vum Zhuāngzǐ (Dschuang Dsi, Chuang-tzu). Di erscht historisch oder biografisch Quälle findet sich im Shǐjì (Shi chi) vum Sīmǎ Qiān (Ssu-ma Ch'ien), dr „Ufzaichnige vum Chronischte“ us em 1. Johrhundert v. Chr., dr Sīmǎ Qiān schrybt aber sälber, ass syy Quällelag seli uusicher sei un ass er widersprichligi Uussage iber dr Lǎozǐ gfunde heeb, un wäge däm nit sicher sei, eb dr Lǎozǐ datsächli je gläbt heeb.

Biografi

Bildnis vum Lǎozǐ

No dr Iberliiferig isch dr Lǎozǐ in dr Präfektur Kǔ (苦縣 / 苦县, Kǔ Xiàn) vum Staat Chǔ, em hitige Chrais Lùyì (鹿邑) im hitige Hénán uf d Wält. Syy Sippename isch Lǐ (李) gsii, syy Vorname Ěr (耳 „Ohr“), syy Gsellschaftsname (字, zì) Bóyáng (伯陽 / 伯阳). E andere Name fir ihn isch Lǎo Dān (老聃 „Alt Langohr“; dān: Ohr ohni Rand). Dr Lǎozǐ het as Archivar in dr Bibliothek vu dr Zhōu dient. Wun er Chaos un dr Verfall vum Ryych vorhär gsääne het, het er s Land verloo.

Ca. 70 km weschtli vu Xi’an, bi Louguantai git s am Shan-Gu Bass e Tämpel, wu dr Yin Xi, au Yin Wenshi gnännt, e Glehrte vu dr Zhou us dr Period vu Friejohrs- Spotjohrsannale, e Durm zur Beobachtig vu Gstiirn un Wätter het ufrichte loo. Do isch dr Laozi no dr Legänd vu ebe däm Yin Xi ufgforderet wore, syy Wisse mitzdaile. D Sammlig vu syne Lehre, wun er do derno gschribe gha het, isch as Dàodéjīng bekannt wore. S Shǐjì brichtet, dr Lǎozǐ sei no däre Niderschrift im Weschte verschuwnde.

Dr Yin Wenshi, wu dr daoistisch Name Guanling drait het, isch Beroter vum Chronprinz gsii. Är het no syre Begegnig mit em Laozi alli wältlige Ämter niderglait un het ab do dr Regle vum frieje Daoismus gläbt. Hite sin di verblibe Plattform un d Tämpel drumumme fir Daoischte e wichtige Ort vu dr Verehrig.

No dr Legände isch dr Lǎozǐ iber 160 Johr alt wore, no anderi Quälle sogar 200 Johr. Zue däm hoche Alter sei er chuu dur Vollkummehait im Dào (Tao). Aber in däm Punkt isch sogar di daoistisch Literatur widersprichlig. No syne aigene Lehre heeb dr Lǎozǐ Zruckzogehait un Namelosigkait gsuecht. Des stoht im Widerspruch zue dr Bekannthait vu syre Person. Dr Zhuāngzǐ het kritisiert: „Go si eso fescht an sich z binde, mueß er Wort gsait haa, wun er nit het derfe sage ... des isch aber e Abwyyche vu dr himmlische Natur.

No philologische Untersuechige un Exegese vu dr iberliiferete Fassige nimmt di hitig Wisseschaft aa, dass dr Lǎozi wahrschyns nie gläbt het, sundern dass s Wärch dää Name in ere Zyt iberchuu het, wu lang tradierti mindligi Iberliiferige ufgschribe un mit eme Verfasser versääne wore sin. D Legände, wu sich um dr Lǎozǐ drille, sin wohl us em Bedirfnis vu dr domolige Zyt uuse entstande, e Iberliiferig historisch gryfbar un zuen ere Schuel zuegherig z mache.

Lǎozǐ as Gotthait

Dr Laozi as Gotthait Taishang Laojun in eme chinesische Tämpel

Ab em 2. Johrhundert in dr Zyt vu dr Han-Dynaschti het sich d Gstalt vum Lǎozǐ zum Hochgott vum Daoismus entwicklet, un är isch as ain vu dr Drei Raine in s Pantheon vum Daoismus ufgnuu. Är entspricht em Hailige, wien er im Zhuangzi un im Huainanzi bschribe wird un syy Ziig hän sich mit dr Gotthaite Taiyi un Huang Di vermischlet. Är giltet as Verkerperig vum Dao un syy Gstalt isch in dr Kosmos ghobe wore. Zem Byschpel het mer aagnuu, er diei im Stäärnbild vum Scheffel (Große Waage) lääbe un diei uf- un abstyyge as Vermittler zwische dr himmlische un dr irdische Wält. Syy Sitz isch dr Mittelpunkt vum Stäärnehimmel un vu dr Himmelsrichtige, in dr Ikonografi isch er umgee vu dr vier Dier, wu d Himmelsrichtige symbolisiere. Dr Laozi wandlet sich mit dr Zykle vu dr Zyt un nimmt mänkerlai Forme aa. Är isch wie s Dao in dr Lag, sich ins Unändlig uuszdehne un unändlig chlai z wäre.

In e Dail daoistische Schuele isch sogar aagnuu wore,. dr Laozi sei s Dao sälbscht. No däne Schuele goht syy Exischtänz em Universum voruus, un är dritt in ihm as Gstalter vu dr kosmische Ornig uf. In uuzellige Inkarnatione isch er dr wyys Beroter vu dr Chaiser un unterwyyst di daoistische Adepte, so dass er as Lehrer un Verchinder vu dr unterschidlige Schuele vum Daoismus erschyynt, wu immer widerchehrt.

Literatur

• Claudia von Collani: Lao-tse. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 4, Herzberg 1992, ISBN 3-88309-038-7, Sp. 1133–1134.
• Ansgar Gerstner: Eine Synopse und kommentierte Übersetzung des Buches Laozi sowie eine Auswertung seiner gesellschaftskritischen Grundhaltung auf der Grundlage der Textausgabe Wang-Bis, der beiden Mawangdui-Seidentexte und unter Berücksichtigung der drei Guodian-Bambustexte. Dissertation Universität Trier, 2001 (Online-Version).
• Viktor Kalinke: Studien zu Laozi, Daodejing. Band 1: Text und Übersetzung / Zeichenlexikon. Leipzig 2000, ISBN 3-934015-15-8
• Viktor Kalinke: Studien zu Laozi, Daodejing. Band 2: Anmerkungen und Kommentare. Leipzig 2000, ISBN 3-934015-18-2
• Viktor Kalinke: Studien zu Laozi, Daodejing. Band 3: Nichtstun als Handlungsmaxime. Essay, Leipzig 2011, ISBN 978-3-86660-115-4
• Max Kaltenmark: Lao-Tzu und der Taoismus. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1981, ISBN 3-518-11055-1 (Edition Suhrkamp 1055 = NF 55), (Originaluusgab: Lao Tseu et le taoisme. 1965).
• Hilmar Klaus: Das Tao der Weisheit. Laozi - Daodejing. wortgetreu-sinngemäß-poetisch. Hochschulverlag, Aachen 2008, ISBN 978-3-8107-0041-4.
• Hilmar Klaus: The Tao of Wisdom. Laozi - Daodejing. Chinese-English-German. Hochschulverlag, Aachen 2009, ISBN 978-3-8107-0055-1.
• Livia Kohn: God of the Dao. Lord Lao in History and Myth. University of Michigan, Ann Arbor MI 1998, ISBN 0-89264-133-9.
• Hans-Georg Möller: Laozi (Lao-tse). Meister der Spiritualität. Herder, Freiburg im Breisgau 2003, ISBN 3-451-05080-3 (Herder-Spektrum 5080.
• Isabelle Robinet: Geschichte des Daoismus. Diederichs, München 1995, ISBN 3-424-01298-X.
• Rainald Simon: "Daodejing. Das Buch vom Weg und seiner Wirkung. Chinesisch / Deutsch, Reclam, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-15-010718-8
• Richard Wilhelm: Laotse - Tao Te King. Eugen Diederichs Verlag, Köln-Düsseldorf 1957.

Anne 2020 isch im Bärner Lokwort-Verlag unter em Titel vo wäge DO em Nils Balts sy bärndütschi Übersetzig vom Dàodéjīng uusechoo:

• Laotse: vo wäge DO. Übersetzt von Nill Balts. Lokwort 2020. ISBN 978-3-906806-28-0

Weblink

 Commons: Laozi – Sammlig vo Multimediadateie

• Wärch vu Laozi. In: Zeno.org.
• Wärch vu Laozi. In: Projekt Gutenberg-DE.
• Text un umfangrychi Literatur - Dytsch
• gmainfrei Herbuech Daodejing vum Laozi bi LibriVox
• Alan Chan: „Laozi“ in dr Stanford Encyclopedia of Philosophy (änglisch, mit Literaturaagabe)
• Ronnie Littlejohn: „Laozi (Lao-tzu)“ in dr Internet Encyclopedia of Philosophy (änglisch mit Literaturaagabe)
• 老子 Lǎozĭ 道德經 Dàodéjīng - 拼音 Pīnyīn + 王弼 WángBì + 馬王堆 Mǎwángduī + 郭店 Guōdiàn

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Laozi“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.