Text:Rudolf von Tavel/Am Kaminfüür/Kapitel 4

D’Glogge vo Nüechterswyl

«Und fertig isch’s, es git eifach kener Wunder meh», het ds Weier-Mädi, d’Bürsch-Schnydere vo Nüechterswyl, gseit, e Nähtlig gwichset und wider afa arbeite.

«Das hesch jitz afe mängisch gseit», antwortet ihres Meitschi, ds Gritli, «es isch grad, wi wenn du no uf öppis Bsunders wartetisch, Muetter!»

«Uf was wett i warte? Emel afe hienide warten i gwüß uf nüt meh, weder öppen uf nes säligs Änd.»

«Ach, Muetter!»

Ds Gritli het ganz rächt gha. Es het’s wohl usegschmöckt, daß d’Muetter uf öppis blanget het, uf öppis ganz anders no als numen es säligs Änd. Aber um kei Lieb het si mit der Sprach wellen userücke. Dem Gritli isch uf d’Längi ufgfalle, daß d’Muetter settig Sache fascht jedesmal gseit het, wenn si z’Nüechterswyl äne glütet hei. Das het me gwöhnlech nume ghört, wenn ds Wätter het wellen ändere, wenn der Moosluft gangen isch. Das isch aber o öppis ganz eiges gsi. Da het, wi grad hütt, di ganzi Wält z’ringsetum grad no einisch so schön usgseh als sünsch. Alles isch eso dütlech vüre cho. Am äneren Aarebord hei di alte Wydebüsch der Reie nah silberig gflimmeret, wi wenn en unsichtbaren Ängel würdi drüber wäg stryche. A den uralte Burehüser het me dür e Schatte vo de Vorschärme jedes Träm a der Huswand mögen underscheide, und uf de Stroudecher hei d’Mieschpflaartsche glüchtet wi heitergrüene Sydesamet. Am Bärg hinder em Dorf isch mänge Chammen und Chrache vüre cho, wo me sünsch gar nid g’achtet het. Und uf der Aare het sech e tiefblaue Himmel gspieglet. Es hätti wahrhaftig wyters nüt bruucht, so het men i sym Härz e Längizyti gspürt na öppisem, me hätti nume nid rächt chönne säge, na was. Die, wo gnue hei vo de Lüte, sägen alben i settigen Ougeblicke, si heige Längizyti nam Himmel. (Es mueß also z’zytewys uf där arme Wält doch o no chly na Himmel usgseh.)

Was aber hütt dem Weier-Mädi ds Nachedänken erscht rächt hindertsi dräjt het, das isch äbe ds Chilcheglüt vo Nüechterswyl gsi. Bald het me’s nume so schwach ghört, wi ds Ruusche vo de Wyden änet der Aare, bald het’s voll und mächtig tönt, wi wenn a menen Ort, höch i der blaue Luft obe, e hundertstimmige Sängerchor der Ton agäb, schön, weich und fründlech.

Warum aber di Musik ds Mädi derzue bracht het, z’säge, es gäbi keini Wunder meh? — Da mueß me halt scho sy Verwandtschaft mit dene Glogge kenne. Mädi het e Vergangeheit gha. Ja wäger, wenn men ihm’s scho nid agseh het, so wenig wi dem Weierguet sy Name. Di eltischte Lüt hei sech nämlech nid möge bsinne, daß dert umenanderen öppis wi ne Weier gsi wäri. Und ds Mädi sälber het o kei andere gwüßt als öppe dä vom möntschlechen Eländ, wo-n-es flyßiger drinne badet het als sünsch irged i mene Wässerli. Ds Mädi isch es subers Pärsönli gsi und het äbe grad das für sech gha, daß es a sym inwändige Möntsch bsunderbar suber us der Träneschwemmi vo syne junge Jahren usecho isch. Was het’s derfür chönne, daß es eis vo de hübschischte Meitscheni z’Gydischtorf obe gsi isch und daß niemer rächt Sorg gha het zue-n-ihm? Da het’s du halt einisch öppis Lätzes gä, und das Meitschi da vor ihm, wo mit ihm gschnyderet het, hätti bi mene Haar sy Läbesreis z’früech aträtte, für der ehrlech Name vo sym Vatter i Reispaß z’übercho. Das arme Mädi het du gar gruusam hert düre müeße, und gäb wi-n-es sech underzogen und yzoge het, di Schynheilige z’Gydischtorf obe hei’s so lang für nes rüdigs Schaf agluegt, bis es nam Tod vo sym Ma zsämepackt und i Weier bi Nüechterswyl abe züglet isch. Grad öppe gar liecht gmacht hei si-n-ihm’s ja dert o nid; aber es het sech nüt drum gkümmeret, ds Läbe tapfer vornen agfangen und sy Wäg gmacht. Di böse Müüler hei nüt an ihm gfunde, gäb wi si na ds Mädis Leumund gschnellt hei. Wenn me so als Hüürlig under alte Hechte läbe mueß, isch es geng besser, me machi nid vo sech z’rede, weder im Böse no im Guete, vowäge me cha sicher sy, daß di liebe Mitmöntschen o hinder em Guete, wo ne vo früecher här verbrüelete Möntsch öppe tuet, no öppis Schlächts suechen und gwöhnlech o finde, sintemal üsi Grächtigkeit es uflätigs Chleid isch. Das het ds Mädi wohl gwüßt, und drum het es sech schön still gha. Aber es git Lüt, wo’s nid emal möge verlyde, wenn sech öpper still het. Da syn ere gsi, si hei’s dem Weier-Mädi nid gönnt, daß es ohni Spändkassier het möge gschlüüffe. «Der Tüüfel weiß, was da geit», het’s öppe gheiße. Wo me du aber o uf d’Längi nüt Uguets am Mädi gfunde het, hei si du en andere Ton agschlage. «Die?» het’s du gheiße, «die verdienet schön Gäld, me mueß de öppe dra dänke, wenn’s nachen isch, für ds Stüürregischter z’revidiere!» Und so guet wi der Moosluft dem Mädi albeneinisch e Schwall Chilcheglüt zueche treit het, so guet het er ihm o hie und da so nes Wülkli Pfäfferstoub zueblaset.

Aber einsami Böum wachse grad. Und so isch o i ds Mädis Wäse mit der Zyt öppis cho, wo mänge Staatsma chly meh dervo chönnti bruuche. Nid nume het es d’Lüt la schwätze, es het e gwüsse Trotz i sech treit. Vor mene schwyzerische Staatsma het’s o das voruus gha, daß es Zyt und Stilli gnue gha het zum Nachedänke. Und da het es albe, wenn der Böswätterluft gangen isch, i sech yne deklamiert: «Hab ich das Haupt zum Freunde und bin beliebt bei Gott, was kann mir tun der Feinde und Widersacher Rott?» Us där sichere Position use het es sech under de Lüte ganz frei verta und sech vor niemerem gförchtet, nid emal vor em Gmeindsschryber, wo doch gmeint het, vor syr Amtswürdi sötti so nes Witfroueli froh sy über ds nächscht bescht Muusloch, zum dryschlüüffe.

Jitz het’s du di Jahr einisch gheiße, me mangleti z’Nüechterswyl es neus Chilcheglüt. Di einti vo den alte Glogge het e Spalt gha und het tschäderet, und eini allei la z’lüte hätte sech d’Nüechterswyler nid derfür gha. Im Chilchgmeindrat isch men eis worde, mit dem Herr Diräkter Mohr vo der Ysehütten im Lohn usse z’rede. Wenn me doch so ne Fachma i der Gmeind heigi, so müeß me dervo profitiere. Praktisch und hushälterisch, wi si gsi sy, hei si dänkt, wenn me di Glogge dert chönnti la gieße, so überchäm me ds neue Glüt um e halbe Prys. Aber der Herr Mohr het gseit, uf das syg är nid ygrichtet, me müeßi grad zu mene rächte Gloggegießer, är welli d’Sach scho a d’Hand näh, wenn si-n-ihm der nötig Kredit gäbe. Wo der Devis cho isch, hei di einte Gmeindsmanne gfunde, das wäri nöue wohl vil Gäld; aber di andere sy der Meinung gsi, jitz müeß einisch öppis gah, und wenn die z’Glüüßligen äne drei Glogge vermöge heige, so vermöchte si z’Nüechterswyl sauft viere. Das gangi nid wägem Platz im Gloggestuehl, het’s du gheiße; aber dreie müeße sy, und das de derfür größeri als die vo Glüüßlige. Der Herr Mohr het däm z’Bescht gredt und versproche, es gäb de ganz en apartigi Harmonie. Vo Es und Des und Fis und Gis und Dur und Moll het er e gschlagni Halbstund lang gredt. Der Chrume-Bänz hätti gärn gfragt, ob sech nid uf em Gwicht vo där Ruschtig öppis ließ erhuse; aber er het sech doch nid rächt trouet. Am Sunntig druuf het er du uf em Heiwäg vo der Predig der Schuelmeischter drüber usgfragt, und dä het du gseit: «Nei, aber öppis Silber ghörti in e rächti Gloggespys, wenn’s es schöns Glüt gä söll!» Er het du wyter erzellt, i alte Zyte heigen albe di fromme Lüt bim Gloggeguß vo ihrne Choschtbarkeiten i ds Metall gworfe, und das heig de de Gloggen erscht rächt der Ton gä. «Das wird öppe scho so sy», het der Chrume-Bänz gseit. Är und der Schuelmeischter sy frommglöubigi Manne gsi und hei dänkt, so nes Opfer chönnti wohl dem Glüt e guete Klang gä. Aber äbe, hei si beidi gfunde, wenn’s hüttigstags nid scho sünsch am Gloube fählti, so würde sech d’Lüt doch uf alli Fäll no bsinne, gäb si vo ihrne Choschtbarkeite dra stiftete. Settig Lüt syge jitze dünn gsäjt.

Wi all Sunntig, so het o ds Weier-Mädi der sälb Tag der glych Wäg gha wi di beide Manne. Es isch vor ne här gange, und wil der alt Lehrer afange chly hert ghört het, hei si beidi lut gredt, und ds Mädi het alles verstande. Wo sech ihri Wääge trennt hei und äs gäge Weier abboge het, isch es scho eis gsi mit sech, es well dem neue Glüt vo Nüechterswyl zu mene gottgfellige Klang verhälfe. Und es het o scho ganz bestimmt gwüßt, wie und was. Bars Gäld i d’Gloggespys, das het ihm nid gfalle; aber Choschtbarkeite — das scho ehnder. I sym Trögli isch z’underscht unde no ds Göller vo syr schöne büürsche Meitschitracht gläge, e letschte Räschten us syr übermüetige Jugedzyt. Di schöne, schwäre Chettene hei sys Bsinnen a di unglückleche Tage bunde, wo-n-es sech vergässe het. Bis jitze het es se geng no dänne ta, wil es dänkt het, es chönnt einisch i der Not de no schön druus löse. Aber jitz isch’s ihm klar und dütlech gsi, wo das Silber hi ghöri, und im Gedanken a das Opfer het es scho ganz ufgläbt, so daß ds Gritli gfunde het, so heiter heig es d’Muetter de scho lang nümme gseh. Wohär das cho isch, het es sech nid rächt chönnen erkläre: es het halt dänkt, d’Muetter sygi umen e chly besser zwäg als e Zytlang.

Warum ds Weier-Mädi syni Göllerchetteli het wellen i der Gloggespys ha, isch niemer nüt agange. Der Einzig, wo’s het sölle wüsse, het ja gseh, was es macht. Es het a mene schöne Sunntignamittag ds Meitschi zu Nachbarlüte gschickt und du sy Silberschatz vüre gno. Wo-n-es di schöne Haften i der Sunne het gseh glänze, het es d’Chettenen es paarmal vo eir Hand i di anderi la rünnen und derby a di alte Zyte dänkt. Da isch eis um ds andere wider an ihm vorbygange, mängs leids, aber doch de o wider so mängi schöni Stund, und es isch rächt truurig worden ob em Gedanke, daß di harmlosi Freud so ring über d’Sträng schlat und, wenn me se nid z’rächter Zyt bändiget, i ds Verderbe füehrt. Und wi wenig bruuchti’s doch eigetlech, für uf em guete Wäg z’blybe! Aber da dänkt eis äbe nid geng dra, und dernah mueß es de syr Läbtig dranne chrääze. — Im Dorf äne het’s juscht drü glütet, und vo Zyt zu Zyt isch e Ton vo der gspaltne Gloggen über di herbschtbruune Matte cho z’flüge. Z’erscht het’s ds Mädi nid g’achtet. Aber einisch, wo’s grad e chly luter tönt het, isch’s ihm du doch wi ne Mahnruef ygange. «Es isch wahr», het’s gseit, «was gscheh isch, cha me nümmen ändere, und alte Sünde nachez’plääre treit nüt ab. Mer wei es anders astimme.» D’Chettene geng no i de Hände het es i bleichblaue Himmel ufe gluegt und derby dänkt: «Da hesch se. Für e reinere Ton muesch du luege.» Und du het ds Mädi sys Göller in es subers Päckli bunden und i mene Briefli derzue gschribe:

«Lieber Herr Pfahrer!

Habe vernohmen, Ihr suchet Silber für in die neüen Glogen zu tun, für daß sie besser tönnen. Bin eine arme Witfrau. Gebe, was ich habe. Möchte Herrn Pfahrer bieten, so gut sein und es in die Schmelzi tun. Ist nicht viel, aber Freüde ist im Himelreych über einen Sünder, wo Buse thut. Und wenn alle Nüechterswyler, wo etwas auf dem Gewüssen haben, ihres Silber darbringen thäten, so gäbe es genug, für daß man eine ganze Gloge aus lötigem Silber könnte gießen. Müßte tönnen wie Harpfen Zions.»

Underschrift het’s keini gmacht.

Der Opferstock i der Chilche vo Nüechterswyl het es Muul gmacht wi ne hungerige Hecht, scho lang bevor me vo neue Glogge gredt het. Dert het dem Mädi sys Päckli guet yne möge. Aber chuum isch es dür e Schlund abe grätscht gsi, het sech ds Mädi gfragt, ob ächt dä Opferstock vor em Jüngschte Tag no einisch gläärt wärdi. Es isch en altersgrauen eichige Wandstock gsi, mit Bschleg, wi me se sünsch numen öppen a mene sogenannte Mörderchaschte gseht: Am Änd isch da i der ganze Gmeind niemer meh gsi, wo mit dem Schloß Bscheid gwüßt het. Öppe vierzäche Tag het ds Mädi dem Gluscht gwehrt, der Sigerischt ga z’frage, wi mängisch dä Opferstock gläärt wärdi, da überchunnt es ganz ungsinnet Antwort vo der Chanzlen oben abe. Es het ihns dunkt, es müeß under e Chilchestuehl undere schlüüffe, wo der Pfarrer der Tägscht list: «Ich sage euch: also wird auch Freude im Himmel sein über einen Sünder, der Buße tut, vor neunundneunzig Gerechten, die der Buße nicht bedürfen.» Z’vollem i sech zsämegschrumpfet isch es du aber ob der Yleitung vo der Predig. Het nid der Pfarrer ds Mädis Briefli vorgläse! Und du het er syr Gmeind zuegredt, wi das schön wär, wenn d’Nüechterswyler ihri Bueßfertigkeit so rächt i di neue Gloggen yne leite, daß es alli Sunntig vom Gloggestuehl i blaue Himmel ufe tönti: «Ich will mich aufmachen und zu meinem Vater gehen.» Ja, ’s isch fei e chly ne Predig gsi. Dem Pfarrer isch es ab der Seel grunne wi no nie, und agrüehrt het’s mächtig. Wo nachhär d’Gmeind usenanderen isch, hei si uf em Chilchhof enandere numen ablinzlet; aber wo di verschidene Trüppeli vor ds Dorf use cho sy — vo Nüechterswyl sy uf alli Syten use Straßen und Wääge gloffe, wi d’Bei vo mene Wäberchnächt — da isch überall gfragt worde, wär ächt das Witfroueli sygi. Di einte hei gfunde, es sygi doch schön, daß es hüttigstags no settigi Lüt gäbi, wo di rächti Hand nid löje la wüsse, was di linggi tüeji. Und de syg de so ne handgryfflechi Bueß naadischt öppis anders als nume so nes Pläär. Mängs het sech im stillen überleit, öb es nid öppen a menen Ort no nen ungültig wordene Silberbatzen oder öppis anders vürigs hätti, wo me sünsch nüt dermit wüßti az’fa. — Lachet nume, aber wi ganz anders würden im Bärnerland d’Glogge töne, wenn me besser begriff, daß ds Abschütte bloß vom Überlouf no kei wahri Härzerliechterung bringt! — Anderi Nüechterswyler hei gseit, das Witfroueli müeß e schöni Ladig uf em Gwüsse ha, daß es däwäg gangi ga abtrage. Item, i de nächschte Tage sy doch du no eint und anderi im Pfarrhuus agrückt und hei öppis Silberigs bracht für i d’Gloggespys. Nid daß si aparti öppis abz’büeße wüßte, hei si gseit, aber wenn es sech doch grad schicki, daß me dermit däm Glüt chönni nachehälfe, so wette si das nid versuumt ha. Es ganzes Zigarredruckli voll het der Pfarrer binenandere gha, und ganz sicher isch mängs ufrichtigs Opfer derby gsi. Der Pfarrer het sech en Ehrepflicht druus gmacht und dem Gießer gschribe, er möchti derby sy, wenn de di Glogge gosse wärde.

Ds Weier-Mädi het sech sit dem sälbe Sunntig no meh hindere gha als scho vorhär, und es het rächt gha, sy doch Lüt i der Gmeind gsi, wo sech a de Finger abzellt hei, wi mängi Witwen i der Chilchhöri wohni und weli dervo ’s chönnti gsi sy.

Wo-n-es nache gsi isch, hei sech der Pfarrer, der Chilchgmeindratspresidänt und der Lehrer uf d’Reis gmacht i d’Gießerei.

D’Bueche hei ds allerletschte dürre Loub abgstoße gha, und a de hilbe Plätzli het sech di neui Läbesluscht in allerhand Chrut und heimelige Blüemleni kund gä; aber hütt isch se niemer ga luege, vowäge der Wätterluft het usgfägt und e nütnutzige Schnee über ds Land wäg gjagt. Da hei sech di drei Delegierte vo Nüechterswyl uf em Bahnhof zsämegfunde, für ga z’luege, wi di neue Glogge wärde. Ihri Reis isch nid läng gsi. Uf em Bahnhof vo Chalchbrünne het se der Gloggegießer erwartet. Das isch aber nid öppen e herkulische Meischter im Schurzfäll gsi, wi me se-n-im Helgebuech gseht. A däm chlyne, difige Mandli mit dem schwarze Schnöuzli und der guldige Brüllen uf der Nase hätti’s nid vil gä z’male. Statt dem Schurzfäll het er e schöni schwarzi Jaquetten annegha und uf em Chopf es sogenannts Cocöfeli. Vo wytem het men ihm agseh, daß sy Arbeit sech uf em subere Zeichnungstisch und am Schrybpult abgspilt het und nid zwüschen Öfen und Formgruebe. Me het ihm «Herr Diräkter» gseit. Dür e Schneesturm sy üsi drei Manne — der Herr Pfarrer mit sym Zigarrechischtli under em Arm — hinder ihm här gloffen und hei ihri Chöpf gäge Luft gheltet, für nid di ganzi Zyt müeße mit der Hand der Huet z’ha. Änet dem Stedtli sy si no ne Bitz wyt uf der Landstraß gloffen und du an es Holzgatter cho, wo’s groß dranne gheiße het: «Gießerei A.-G. vormals Schmürzeler Sohn». Zwüsche Bärge vo altem Ysegräbel und mächtige Sand- und Cholehüüffe düre het se der Herr Diräkter uf sys Bureau gfüehrt und se gheiße sitze. Für se chly z’erwerme, bevor si i di heißi Gießhütte gange, het er nen es Glesli Madeira ufgstellt und ne derzue ne längere Vortrag über Schalltechnik ghalte, wo si weder gyx no gax dervo verstande hei. Besser begriffe hei si’s, wo der Herr Diräkter mit dem Husschlüssel über nes paar ufghänkti Metallstäb gfahren isch und gseit het, ds Glüt vo Nüechterswyl wärdi de ping pang päng mache. Wenn me’s aber i der andere Größi gno hätti, so hätt es de pang pong pung gmacht. Der Pfarrer het geng dänkt, wi’s ächt de machi, wenn de der Inhalt vo sym Opferchischtli no derzue chömi, und uf nes Loch im Vortrag passet, wo-n-er de mit sym Anlige zwüschenyne chönnti. Aber erscht ganz zletscht isch er du dermit acho und het ganz schüüch gfragt, ob ächt d’Zuegab vo däm Silber öppis a der Stimmung würdi ändere.

Der Herr Diräkter het z’erscht e chly uschlüssig drygluegt — so het’s emel der Chilchgmeindratspresidänt dunkt — isch du aber grad druuf ygangen und het mit mene ganz ärnschtfromme Gsicht g’antwortet: «Das änderet gar nüt, Herr Pfarrer. Wüssed Si, ich mäinen a der Stimmig, ’s git bloß en ganz e fyns Nüänceli in d’Klangfarb. Für e ganz e scharfs Öhrli wird’s wahrnähmbar, di andere merkid nüt dervo.»

Der Pfarrer het ihm du no wellen erkläre, wi’s d’Spänder vo däm Silber gmeint heige; aber der Diräkter het ihm grad gseit, ja das wüß är scho, das chömi ja vil vor, und di frommi Gsinnung müeß men achte. Er söll de di Sache nume dem Gießmeischter gä und chönni de sälber luege, wi-n-er’s yne tüej.

Uf das hi sy si du i d’Gießhütte gange. «Potz Million!» het der Presidänt gseit, «das macht guet warm da inne.» Im hindere Teil vo der Hütten isch der Ofe gsi, und dervor zueche, i dreine Gruebe, sy di gmuurete Forme für d’Glogge gstande. Es paar Arbeiter hei am Ofe hantiert, anderi hei höch obe, uf menen ysige Grüscht e Loufchatz zwäggmacht, Chettenen ufzogen und Gießtigle dra ghänkt. Der Herr Diräkter Schmürzeler het der Gießmeischter Häggi häre grüeft und ihm gseit, di Herre heige da no Silber für i ds Metall. Er söll’s grad no ylege. Der Meischter Häggi, e junge difige Kärli mit läbige graugrüenen Ougen und mene chruse schwarze Bart, het dem Herr Pfarrer sys Druckli abgno und der Silberschatz uf ne längstiligi Schufle gschüttet. Wo dem Weier-Mädi syni schöne Göllerchetteli uf ds Hüüffli grunne sy, het er se no mit der Hand ufzogen und zum Pfarrer gseit: «Mueß das o dry?»

«Ja ja», het der Herr Pfarrer gseit, «allwäg mueß das o dry, grad das vor allem andere!»

Der Gießmeischter het der Chopf gschüttlet. Daß er uf em Wäg zum Ofe zu menen Arbeiter gseit het: «Hätt lieber ds Meitschi, wo derzue ghört, aber das tät i de nid i Ofe», het der Pfarrer nid verstande. Er het nume gseh, daß der Arbeiter und der Meischter mitenand glachet hei. Der Arbeiter het am Ofe griglet und öppis ufta. Es het e bländige Füürschyn gä, so daß di drei Nüechterswyler unwillkürlech d’Ouge zueta hei. En ysigi Türen isch gschletzt worde, d’Arbeiter sy vom Ofen ewäg und hei wider a menen anderen Ort hantiert, währed der Diräkter üsne Gmeindsmannen erklärt het, wi de der Guß vor sech gangi. Bald druuf het der Gießmeischter dem Diräkter brichtet, es wäri nache. «Also los!» het dä g’antwortet und syni Gäscht an es sichers Plätzli gschobe. D’Arbeiter sy mit dem erschte Tigel zueche gfahre, hei der Ofen ufta, und du isch di wyßglüejigi Masse cho z’schieße. ’s het ein dunkt, di ganzi Hütte sött i Füür ufgah, und di drei Nüechterswyler hei sech nume gwunderet, daß d’Arbeiter i däm Glascht nid umcho sy. A längen ysige Gablestange hei si der Tigel uf d’Form greiset, und mit mene dumpfe schwäre Ruuschen isch der Gluetbrei drin verschwunde. Der Füürschyn isch vo Dili und Wände gwichen und het der chalte Tagheiteri wider Platz gmacht.

Der Chilchgmeindratspresidänt wär für sy Gwunder mit däm zfride gsi, er isch scho tropfnass gsi vor Schweiß; aber di andere hein ihm nüt gschänkt. Erscht nam dritte Guß het me sech verabschidet. Der Gießmeischter het es großes Trinkgäld übercho, er söll de mit denen Arbeiter e gueti Fläsche ga ha.

Tags druuf het der Herr Pfarrer e Brief vom Diräkter übercho, der Guß sygi de guet grate, d’Glogge wärde jitz no usgschaffet, und wenn’s nüt anders gäbi, so chönne si am Oschtersunntig d’Predig dermit ylüte.

Bis dahi isch richtig no mänge Riselsturm de Jurabärge nah gfahre, aber ändlech het’s d’Sunne doch möge, und d’Oschterwuchen isch under mene heiterblaue Himmel yzoge. Di eltischte Lüt hei sech nid welle bsinne, daß me so ne schöni Oschterwuchen erläbt heigi. «Nei, wi das jitz emel o gruenet», het men überall ghöre säge, «es düecht ein, me gsej’s wachse!» Und wenn me scho nid grad vil Wort gmacht het, so hei äbe doch di chlyne heimelige Blüemli, d’Schneeglöggli, Beieli, Läberblüemli, Anemone jedes Härz erfreut. Ja, ds sältmal het es uf de Matten umenanderen öppe no großi gääli Gloggeblueme gä. Da sy jitz d’Chinder ganz bsunders druffe gsi, vowäge dobe, uf em Dorfplatz, isch e mächtige Brügiwage gstande, und dert druffe hei i der Morgesunne zwüsche Mieschchränz mit Gloggeblueme drei nigelnagelneui Glogge glänzt. D’Buebe sy nid dervo wägz’bringe gsi, sy eismal über ds andere druuf ufe gogeret, und der Sigerischt het scho weiß kei Möntsch wi mängisch gseit: «Abe jitz, Burscht, dir heit däich o nid Ruehw, bis daß es öppis Dumms git!»

Dobe, uf em Chilchsturm, hei Zimmermannen über em Gloggestuehl es Grüscht über d’Muur use bouet, für der Fläschezug dra z’hänke, und am Namittag het me de welle d’Glogge la ufzieh.

Di alte Glogge sy schwarz und trüebsälig uf der Rampe vo der Station unde gstande, und kei Möntsch het ne «Dank heigisch!» gseit für di treue Dienschte, wo si der Gmeind sit mängem Jahrhundert hei gleischtet gha. Nume der alt Lehrer het sech so syni Gedanke gmacht derby.

Chuum isch es eis vorby gsi, so sy d’Lüt vo allne Syte cho. Me isch z’trüppeliswys umenandere gstanden und het mit de Händ i de Hoseseck gwartet und gluegt und gluegt und gwartet. Die vo der Gloggegießerei hei im «Bäre» zsäme gjasset, wi wenn der Tag hundert Stunde hätti. D’Chinder sy i länge Zyleten uf der Chilchhofmuure gsässen und hei d’Füeß la abe plampe. Jungi Meitscheni sy paarwys uf em Chilchhof umenand träppelet und hei d’Sprüch und d’Chränz agluegt, ohni sech derby vil z’dänke. Der Pfarrer het i der Studierstube hinder em Umhang vüre gluegt, für nid uf em Dorfplatz sy Gwunder müeße z’verrate.

Ändlech hei si ihre Jaß uus gha und sy — prezys im Tämpo wi albe d’Chüeh, wenn si am Abe zur Tränki us em Stall chöme — Ma um Ma zur Wirtshuustüren uus cho. Erscht, wo si hei gseh, wi vil Lüt da uf se warten und sech für ihri Arbeit interessiere, hei si e chly gleitiger gmacht. Der Meischter Häggi het sech emel no Zyt gno, di Meitscheni rächt az’luege. Derby het ihm eis mit luschtige blunde Chrüseli bsunders i d’Ouge gä. Jitz hei sech o di gwichtigere Lüt hübbeli zueche gla, der Herr Diräkter Schmürzeler im Cocöfeli, d’Gmeindsmannen und zletscht o der Pfarrer i mene große, weiche Filzhuet, wo a allne Kante düre gsi isch.

Über em Gloggewagen isch e große dreibeinige Galge gstande. Da het me jitze z’erscht under Byschten und Bärze d’Gloggen ab em Wage glüpft, uf ne Brügi, und dert druffe hei si se mit vil vil Reden uf runde Bängglen a Fueß vom Turm gschobe. Dert isch scho der Fläschezug ghanget, me het nume der Haaggen i d’Chrone bruuchen yz’hänke. Du het der Herr Diräkter d’Schueljuged zsämegrüeft und nere ds länge Seili la zwäglege. Der jünger Lehrer het se-n-ufgstellt, und der Schuelkommissionspresidänt, synes Zeiches Sattler und Tapezierer, het sech no apartig mit dem Ufstelle vo de Bueben abgä. Er het geng ei Hand am Seili gha, isch vüren und hinderen und het befole, ’s het eigetlech niemer rächt gwüßt, was und wäm.

«Achtung!» het’s gheiße. «Afasse!» — «Afasse!» het der Tapezierer repetiert. Wi ungeduldigi Rößli sy d’Buebe zwäggstande. D’Freud het nen us allne Pore zündtet, und wär di luschtigi Zablete gseh het, isch sälber läbig worde, öb alt oder jung.

«Ganz langsam azieh!» het der Diräkter befole, und der Kommissionspresidänt het nacheghulfe: «Langsam azieh! — Langsam, langsam, langsam!» Aber langsam isch o im Bärnerland e variable Begriff. Di längi Rigleten isch natürlech i Trab cho. «Ho, ho, ho!» het der Presidänt brämset, geng mit der Hand am Seili, und isch hindertsi mitgange, für z’luege, wi d’Gloggen am Turm ufgangen isch. Undereinisch het’s z’ringsetum es Glächter gä. «Oha, Gläis, wo hesch ds Matratzli?» het men öpper ghöre frage. Der Herr Schuelkommissionspresidänt isch hindertsi über ne Bänggel z’Bode cho. «Chöit dr nid luege?» het er di Bueben abrüelet, «uwatlig Galine, was dr syd!» Statt aller Antwort isch ds ganz Heer über ihn wäg gstürchlet. Der Fritzli Binggeli, wo ds Näsi o gärn i der Luft het gha, isch uf e Presidänt trohlet und het du a syne zündtrote Haare für di ganzi Schuel müeße darha. «Weisch jitze, wi der Tapizierer Roßhaar rupft?» het er sech vo denn ewäg alli Bott müeße la zäpfle.

«Ho! — Ho! — Halt!» het’s undereinisch gheiße, und du: «Hänge!» Si sy scho z’höch obe gsi mit der erschte Glogge. Wundervoll het si da oben am Turm glänzt, i der glaarige Sunne. Es het ein ganz duuret, daß si dür ds Schalloch yne het müeße verschwinde.

Di zwöiti Glogge hei d’Meitschi dörfen ufzieh, und di dritti, di gröschti, hei allizsäme mit vereinte Chreften ufebracht. Dermit isch der Juged und der Gmeindsbevölkerung ihri Mitwürkung a der Arbeit erschöpft gsi. Der Räschte vo der Arbeit, ds Ufhänken am Gloggestuehl und ds Ybinde vo de Challe, het me den Arbeiter vo der Gießerei müeßen überla. Aber d’Gmeindsmanne hei gfunde, das chönne si de am Samschtig mache. Wenn me no chly welli luschtig sy mitenand, so sötti das hütt no gscheh, am Donschtig, am Frytig und am Abe vor Oschtere chönnt es sech de nid schicke. Der Chilchgmeindrat het d’Lüt vo der Gießerei und wär sünsch no ghulfe het, i «Bäre» zu mene Glas Wy botte.

Der Schuelkommissionspresidänt isch nid e herthölzige gsi, im Gägeteil ehnder elaschtisch. Drum het er du dänkt, er verwüschi sys hüttigen Ungfell am beschte, wenn er d’Schadefreud vo der Schueljuged dür nen anderi Freud i Schatte stelli. Di Bursch, het er erklärt, verdienten o nes Glas Wy. Di gröschti Arbeit heige si ja gleischtet. Und wi’s de so geit, d’Gmeindsseckle möge no so läär sy, d’Budgets no so wüescht übermarchet, sobald es de albe drum z’tüe isch, de Machthaber ihres Prestige z’rette, so findt me — gloubet mer’s oder nid — no irged i mene Ghüdereggen es vergässes Kreditli, für der Sach der Rank z’gä. Und wenn me keis findt, so «spricht» men eis. Item, z’Nüechterswyl hei si emel der sälb Tag o der Rank gfunde, und di ganzi Schueljuged isch o i «Bäre» bschickt worde. Me het se mache z’singe, und us der Oberschuel hei wahrhaftig ihreren es paar müeße losgä: «Feschtgemauert in der Ärde...», bis keis meh wyter gwüßt het.

Öppis Dumms mache het richtig niemer welle. Me het no usdrücklech befole: «Amenen iederen es Glas u de fertig!» Aber der Tüüfel isch nöue no geng umewäg gsi, wo me probiert het, öppis glychlig under d’Möntsche z’verteile. Und so isch es o z’Nüechterswyl gsi. Natürlech hei du es paar findigi Buebe ’s gwüßt z’reise, daß si meh übercho hei. Mit sturme Chöpf sy si hei gschländeret und hei underwägs allne mügleche Lüte ds bös Muul aghänkt.

Di eltere Lüt sy no bis spät i d’Nacht yne binenandere blibe. Der Gugger weiß, wi das gangen isch, aber der Schuelkommissionspresidänt het ds morndrisch e wüeschte blaue Pflaartsch ob em einten Oug gha. Er het sech nid la usrede, me heig ihm i der Fyschteri nes Seili über e Wäg gspannet gha. Aber die, wo mit ihm vom «Bäre» furt sy, hei gseit, er verwächsli das. Das mit dem Seili syg am Namittag gscheh, aber da syg er uf die Syte trohlet, wo ander Lüt keini Ouge heige, nume sünscht öppe Hornhut.

Item, es isch guet, isch no ne Sunntig derzwüsche gsi. Am Oschtermorgen isch z’Nüechterswyl alles a sym Platz gsi, d’Lüt und d’Glogge. So wyt me ds Glüt het möge ghöre, isch alles ei Freud und eis Lob gsi. Ganz wundervoll het es über di früsch grüene Matten uus und bis a Buechewald übere tönt, wo’s ein dunkt het, der Gloggeruef bringi di junge Tribe zum Ufspringe. Me heigi eigetlech gar nümme gwüßt, wi wohl eim es rächts Chilcheglüt chönni tue, hei d’Lüt gseit und sy z’schaarewys z’Predig cho. D’Gmeindsmanne hei sech gar tuusigs gärn la säge, das sygi jitz einisch d’Chöschte wärt gsi, und si heige rächt gha, nid z’spare.

Der Pfarrer het mit warmer Oschterstimmung prediget. Da isch niemer i Versuechung cho yz’schlafe. Ganz bsunders guet het me’s ufgno, wo-n-er gseit het:

«Viel schöner, als ich mit Worten es euch sagen könnte, haben die melodischen Klänge unserer neuen Glocken die selige Botschaft verkündigt: Freude wird im Himmel sein über einen Sünder, der Buße tut. Seht, meine lieben Nüechterswyler, wo, beschämt durch die dem menschlichen Geist unfaßliche Gnade unseres himmlischen Vaters, die Menschen sich beugen und ihrer Bußfertigkeit Ausdruck verleihen durch ein freudiges Opfer, da offenbart sich das Wohlgefallen Gottes an seinen Geschöpfen, und es ist, als erfüllte harmonischer Wohlklang die sonst unter Klagen seufzende Welt.»

Me cha sech dänke, wi dem Weier-Mädi settigs wohlta het!

Es isch doch e schöni Sach, wenn in e Gmeind so ne gueti, fridfertigi Stimmung cha yglütet wärde. Vom Pfarrer bis zum Hüeterbueb hei alli wohl gläbt dranne. Aber wo i üser arme Wält blybt öppis eso uf d’Längi ungstört? D’Nüechterswyler hei o müeßen erfahre, daß der alt Freudeverderber überall derby isch. Im «Bären» isch es uscho — so nes Wirtshuus isch geng ds saftigscht Mischtbeet für ds böse Gjät — und vo dert isch es so gleitig wi müglech dene zuetreit worde, wo’s am hertischte het müeße duure. Also im «Bäre» sy ei Aben ihreren es paar zsämegsässe, wo’s im Chilchsturm endlefi gschlage het, gäb’s ne lieb gsi isch. Da streckt sech einen und seit: «Aber schön töne tät si, üsi Stundeglogge!»

«Die cha wohl», meint en andere, «we sövli Silber drinn isch!»

«Silber?» fragt der erscht, «das wird öppe nid so wyt här sy mit däm Silber!»

«Item, i wett, es wär mys!»

Jitz fat hinder em Tisch eine, en Arbeiter us der Ysehütte vom Lohn, afa lache wi nid gschyd: «Heit dir das gloubt vo däm Silber? I hätti nid däicht, daß es selig liechtglöubig Tröpf gäb!»

«He z’Donner», antwortet men ihm, «i weiß doch, daß si Silber gsammlet hei und daß si’s mit i d’Gießerei gno hei.»

«Das weiß i o», seit der Arbeiter. «Aber meinet dir, das chöm i d’Glogge? — Das wird doch alls uf d’Syte gschaffet.»

Si hei no lang drüber dischputiert. Eine het du ds morndrisch der Chilchgmeindratspresidänt gfragt, wi das eigetlech sygi, ob si de nid sälber das Silber mit i d’Gießerei bracht heige. Der Chilchgmeindratspresidänt isch toub worde wi nes Bieli und het gseit, grad vor den Ouge vo de Delegierte heig me ds Silber i Ofe ta. Dä Arbeiter, wo da so dumm schwätzi, söll sech numen in acht näh, ’s chönnt ihm sünsch de no fähle!

Das hei si du dem Arbeiter vo der Ysehütte gseit; aber dä het sech nid welle la brichten und gseit, är wüssi wohl, was Bruuch sygi i dene Gießereie. Di Sach het sech umegseit und no vil gä z’rede. Der Pfarrer het mängem müeße Bscheid gä und geng nüt chönne säge, als was er gseh het, und er gloubi nid, daß öppis Urächts gscheh sygi. Jedefalls het niemer der Muet gha, der Herr Diräkter Schmürzeler sälber ga z’frage. Einisch het der Pfarrer uf nere Reis Glägeheit gha, ne Fachma z’frage. Und dä het ihm du gseit, es mögi ja sy, daß men i alte Zyte Silber i d’Glogge ta heigi. Hüttzutag macht me das nümme, wil me wüssi, daß es nume der Ton verderbi. Dä Bscheid het du o dem Pfarrer sy Vertrouessäligkeit gno, und er het nümme mit der glyche Zueversicht mögen Uskunft gä. Zum Glück hei d’Lüt o nümme vil dernah gfragt. Nume das unglückleche Weier-Mädi het ne no einisch z’Red gstellt, was das sygi mit däm Gschwätz. Da het du halt der Herr Pfarrer gseit, so und so syg’s gange; aber er müeßi bekenne, daß er, wi meh daß er drüber nachedänki, doch nümme so ganz sicher sygi, daß si ne nid i der Gießerei öppis vorgmacht und am Änd d’Sach hindenumen uf d’Syte gschaffet heige. Es sygi allwäg gschyder, me gang nid z’gnau ga undersueche. Im Grund änderi ja e Betrug nüt a der Sach. Der lieb Gott luegi nid uf d’Opfergab, er luegi uf d’Gsinnung, und drum chönni kei Betrug der Sägen abwände.

Dadruuf het ds Weier-Mädi nid vil chönnen erwideren und dem Pfarrer z’lieb derglyche ta, es gäb sech mit däm Gedanke zfride. Aber scho vor der Türe vom Pfarrhuus syn ihm syni Göllerchetteli obsig cho, und es het im Grund vo sym Härz lamäntiert, der lieb Gott vermögi wohl nid druuf z’luege, aber für ihns sygi das doch de naadisch nid ganz eis, öb me syni einzige Wärtsachen an e Glogge stifti oder amene «Bschyßhung» vo der Gießhütten i Sack jagi. Vo denn ewäg äbe het es a keini Wunder meh welle gloube. Täglech und stündlech het es uf ne schüzleche Donnerchlapf vom Himmel gwartet, wo di Schuldige hätti sölle sächs Schueh tief i Boden yne schla. Und wil geng nüt eso cho isch, so het es eismal über ds andere gseit: «Und es isch fertig, es git eifach kener Wunder meh.»

* * *

Nei, Donnerchlapf het’s keine gä. Aber ds gröscht Wunder uf der Wält isch d’Grächtigkeit, und die geit gwöhnlech ihre Wäg, ohni Lärme z’mache.

Z’Nüechterswyl und i der Umgäged het me sech scho lang a ds neue Glüt gwanet gha, und kei Möntsch meh het dra dänkt, daß das nid geng so tönt heigi, da het me z’Chalchbrünne brichtet, i der Gießerei sygi öppis nid, wi-n-es sy sötti. Wi hätt’s o anders welle cho? Wo ne Gschäftsbetrib druf ufbouet isch, daß geng eis dem andere dür d’Finger luegt, geit’s grad so lang, bis eine meint, di andere heigen im Bschyße no meh Gfell als är, und de isch es uus. Afange hei scho d’Arbeiter under sich, ohni öppis la z’merke, enandere nachegrächnet, wär am beschte wägchömi. Si hei du gfunde, das macht no nüt uus, aber der Gießmeischter luegi geng gar guet, daß er nid z’churz chömi. Und wo dä gmerkt het, daß d’Arbeiter ihm nümme gönne, was bis jitze «Rächt und Bruuch» gsi sygi, het er dänkt, me mangleti ne größeri Latärnen az’zündte, damit me ds Liechtli vo däm übelschmöckige Tägel nümmen achti. Ganz süferli hindenume het er dem Herr Diräkter e Hafen abdeckt, wo-n-er scho lang het dry gugget gha. Der Diräkter het öppis ghöre lüte, und wil er wohl gwüßt het, wär einzig i dä Hafe het chönne luege, het er dem Meischter Häggi afa nes suurs Gsicht mache.

Der Meischter Häggi het der Unschuldig gspilt und gseit, er wüssi nid, mit was er das verdienet heigi, so mach är nümme mit. Mit großem Gschrei über d’Undankbarkeit gägen alti, treui Arbeiter het er sys Lohnguethabe ghöischen und d’Finke gchlopfet. Der Diräkter isch no so froh gsi. Für ne z’gschweigge, het er dem Häggi derglyche ta, es syg ihm leid um so ne zueverlässigen Agstellte, und het ihm no der letscht Zahltag schön ufgrundet.

Dermit wär du dä, wo der Zündtschwumm undere gstoße het, glücklech dusse gsi; aber der Herr Diräkter het vergäße d’Gluet usz’trappe. ’s isch nid lang gange, so hei di beiden anderen Aktionär vo der Gießerei dem Herr Diräkter gseit: «Säget loset» und so wyters. Es paar Tag druuf sy d’Fürspräche derhinder gsi, und dermit isch de albe d’Sach under em Teigtröhler. D’Firma isch geng länger worde. Si het jitz gheiße: «Gießerei A.-G. vormals Schmürzeler Sohn in Liquidation».

Wo das under d’Lüt cho isch, oder, besser gseit, i d’Zytunge, hei gwüssi Lüt z’Nüechterswyl i höchem Grad das übercho, was me di reinschti Freud heißt. Ne Zytlang het me wider d’Glogge ghöre lüte; aber o uf das aben isch es ume still worde, und me het wider nümmen uf ds harmonische Glüt g’achtet.

Der Meischter Häggi isch z’erscht ziemlech wyt ewäg vo Chalchbrünnen und het sech na Arbeit umta, aber geng nume provisorisch. Einisch het er sogar derglyche ta, er well über e große Bach. Aber das isch ihm nie ärnscht gsi. Bekanntermaße het er nid nume Freud gha a schöne Göllerchetteli, sondere no meh a däm, wo me se dra hänkt. Und wo-n-er synerzyt z’Nüechterswyl ds neue Glüt isch ga montiere, het er dert öppis gseh, wo-n-ihm no meh Ydruck gmacht het als der Schuelkommissionspresidänt.

Lang no het er sech nid rächt i d’Gmeind trouet und dänkt, syni früechere Mitarbeiter oder gar der Diräkter chönnten ihm syni Bruefsmachetschaften usbracht ha. Wenn er erscht no gwüßt hätti, was me da di mal im «Bäre» z’Nüechterswyl und z’gueter Letscht i der ganze Gmeind ume brichtet het vom Silber i de Glogge!

Aber es isch en alti Gschicht: d’Liebi macht blind. Afangen isch dem Meischter Häggi sys Zwüschenusenäh nie als es großes Verbräche vorcho. Diräkt z’Schade cho syg ja eigetlech derby niemer, het er sech geng wider ygredt. Und wenn doch Silber der Gloggespys nume schadi, was Guggers me de da no hätti sölle dä Gräbel ga drytue? Daß der Diräkter sälber nüt druffe gha heigi, syg i der ganze Gießerei bekannt gsi, und wenn er anderer Meinung gsi wär, so hätt er wohl nid beidi Ouge zuedrückt. So het der Gießmeischter alben am Tag sich sälber vorgrächnet. Nume z’nacht het’s ihm einewäg mängisch nid Rueh gla. Aber gäb wi ne das het möge plage, so gwüß daß ihm syni Sünde z’Sinn cho sy, so gwüß isch ihm o das luschtige Meitschi mit de blauen Ougen und de chruuse blunde Haar wider ygfalle, wo-n-er der sälb Tag uf em Chilchhof z’Nüechterswyl het gseh uuf- und abspaziere.

Mängi Wuche het das so im Meischter Häggi grumoret, und geng meh isch d’Längizyti na däm Meitschi obenuuf cho. Ei Nacht het er du sogar von ihm troumet. Er isch i mene Dornegstrüpp inne gsässen und het nid druus use chönne, wil ihm d’Händ mit silberige Chettene sy bunde gsi. Da isch das Meitschi nid wyt von ihm uf der Chilchhofmuure gstanden und het ihm geng gwunke, er söll doch übere cho. Rede het er nid chönne, und drum het er hülflos syni bundene Händ ufgha, bis ds Meitschi vo der Muuren abe gsprungen isch. Wi nen Ängel isch es cho z’flügen und het ds Ändi vo dene Chettene gno und ne dermit us em Dornegstrüpp use zoge. Grad het er’s wellen a ds Härz drücke, da isch er erwachet.

Jitz het er aber o gwüßt, was er z’tüe heig. No der glych Tag het er i d’Ysehütte vo Nüechterswyl um Arbeit gschribe. Und der Herr Diräkter Mohr, wo ganz guet gwüßt het, daß der Herr Schmürzeler am Häggi ne famose Gießmeischter gha het, het sech nid lang bsunne. Es isch ihm wohl bekannt gsi, was me gseit het vo de Silberopfer; aber was het ihn das gkümmeret! In eren Ysehütte fallt’s niemerem y, ga Silber yz’lege.

I der erschte Zyt het ussert den Arbeiter vo der Gießhütte z’Nüechterswyl fascht niemer öppis vom Meischter Häggi gmerkt. Er isch nid grad schüüch gsi, aber geng uf der Huet und het d’Ohre gspitzt, wo-n-er irged under d’Lüt müeße het. Gwohnt het er bi nere stillen Arbeiterfamilie, i mene subere neue Hüsi, ordli vor em Dorf usse. Wenn alben a mene Sunntigmorge d’Lüt uf em Predigwäg dä Ma mit sym intelligänte Gsicht im Gärtli hei gseh sitze, hinder de höche Sunnebluemestuden und de Winterrose, het sech eint und andere gseit: «Wo han i dä doch scho einisch gseh?» Di wenigschte hei sech bsunne. Nume die, wo bim Gloggenufzieh d’Nase z’vorderscht gha hei, hei ne-n-umegkennt. Und ds Muul uftue gägen ihn het keine dörfe. A de Sunntignamittagen isch der Häggi allei im Wald umenand gfahren oder a mene ganz einsame Plätzli a der Aare ga fische. Da het er vil Zyt gha zum Nachestuune, und derby isch geng meh d’Längizyti über ihn cho.

Jitz isch doch nüt natürlecher, als daß es ein geng und geng wider derthi zieht, wo eim öppis zum erschtemal ganz bsunders i d’Ouge gä het. Wi schön het er’s doch im Bsinne gha! Dä Chilchhof mit der fründleche Chilche z’mitts drin, di heiteri Früehligsstimmung, wo ds sältmal i der Luft glägen isch, di Lüt, wo alli mit glänzigen Ougen uf ds Ufzieh vo de Glogge gwartet hei. Und da isch das tuusigs Meitschi geng um ne-n-ume gsi. Bald isch es mit anderen Arm in Arm zwüsche de Greber umenandere gspaziert, bald isch es i syr Nächi blybe stah und het ihm zuegluegt. Und er het e chly der Ydruck gha, es interessier sech weniger für syni Fläschezüg und Hölzer, als für ihn sälber. Bhüet is, wäge dessi! Es wär nid ds erschte gsi, wo na-n-ihm umegluegt hätti. Wo het der Meischter Häggi das Chrottli ehnder wider chönne zu Gsicht übercho als äbe dert um d’Chilchen ume? — Aber äbe. Grad juscht dert het er sech nid am liebschte zueche gla. Afange het er scho sünsch nüt uf Chilchen und Predige gha, und de isch da so öppis gsi, wo-n-er gschoche het. Aberglöubisch — het er emel gmeint — syg er gwüß nid. Und doch wär er jitz mit ganz andere Gfüehl i d’Nächi vo däm Chilchsturm gange, als vor däm daß ds neue Glüt dert obe ghanget isch.

Und doch und doch het’s ne geng wider derthi zoge. Sunntig für Sunntig isch er, wi d’Chatz um e heiße Brei, i wytem Bogen um d’Chilchen ume gstriche. Bald het er sech am nächschte Waldbort ob em Dorf poschtiert, bald ob der Griengrube, wo me chly über d’Hüser yne gseh het, bald hinder mene Spycherli, wo men uf d’Straß het chönne glüüßle. Und richtig, ei Sunntig gseht er sys Meitschi ume. Es isch z’mitts i mene Schwarm vo Lüte z’Predig cho, hert näben ihm es elters Froueli, wo-n-ihm gliche het — offebar d’Muetter. Aha, het er dänkt, das isch guet ghüetet. Wi ne Stächvogel het er se verfolget, bsunders na der Predig, für z’luege, wohi si gange. Er het sogar ganz vergässe, sech vor de Lüten in acht z’näh und isch ne vo wytem nachedüüßelet. Si sy i Weier use, und er het ganz guet sech ds Huus chönne merke, wo si drinne verschwunde sy.

I de nächschte Wuche het der Meischter Häggi d’Gäged vom Weier rekognosziert, aber gfunde, es syg dert nid guet zueche z’cho. Der alt Schuelmeischter het nämlech o dert umenand gwohnt, wo synerzyt mit dem Pfarrer und dem Chilchgmeindratspresidänt i d’Gießerei ga Chalchbrünne cho isch. Am beschten isch es geng no gsi, am Sunntig d’Chilchen im Oug z’bhalte. No mängisch het er am Waldrand obe gwärweiset, öb er sech ächt nid well nächer zueche la. Aber geng isch ihm no öppis im Wäg gsi. Es het ne nämlech einisch, wo-n-er währed dem Zsämelüte dert use gangen isch — er het sech gfragt, ob irged e möntschlechi Stimm derby im Spil sygi — dunkt, di neue Glogge mache bim Lüte geng: «Silberschelm, Silberschelm, Silberschelm.» Und wenn d’Mittagsgloggen alleini glütet het, so het si gmacht: «Schelm, Schelm, Schelm.» Das isch so en eigeti Art, d’Lüt yz’lade. Lang lang het’s ne möge hinderha, und mängisch isch er toub worde, er wär am liebschten im verschleikte ga d’Seili abschnyde.

Und doch — und doch! Wäg het’s zum Meitschi gwüß kei sicherere gä, als dür d’Chilche. Afange hätt er’s dert vo naachem chönne gseh, und de — das het er sech ja doch müeße säge — wenn er zu däm Meitschi z’grächtem het welle zueche cho, so het er uf irged en Art mit der Chilche müeße Fride mache. Und wär weiß, wenn er das probierti, so ghörti er de dä Spott nümmen us em Glüt use. Der Meischter Häggi isch no gar nid zerknirscht und bueßfertig gsi über syni Sünden i der Gießerei. Geng no het er sech sälber ygredt, es syg sech doch eigetlech gar nid derwärt, dadruus es Wäse z’mache. Hingägen isch ihm ds Gfüehl doch afange längwylig worde, d’Lüt wüssen öppis. Villicht het er sech ja das numen ybildet. Villicht hätt er sech us em Gsurr vo de Glogge gar nüt bruuche z’mache. Aber statt by sech sälber ufz’ruume, het er d’Lüt uf d’Latte gno und isch i Gedanke geng parat gsi, uf di lysischti Aspilung hi dem erschte Beschte mit syr am Yse hert wordene Fuuscht alli Zänd i d’Gurgle hindere z’schla.

I där Gmüetsverfassung isch er no gsi, wo-n-er a mene Sunntig ändlech ds Härz i beidi Händ gno het und z’Predig gangen isch, wil er’s nümme länger het chönnen ushalte, ohni sy Schatz wider einisch z’gseh. Weder demüetig, no andächtig isch er der Chilche zue gstüüret, ehnder wi eine, wo mit niderdrücktem Chopf und dem linggen Arm vor den Ouge sech in e Prüglete wott stürze. Und er isch no meh i die Stimmung yne grate, wil ne d’Gloggen us nächschter Nächi völlig so abrüelet hei: «Silberschelm, Silberschelm!»

Wo-n-er d’Chilchstüre hinder sech gha het, isch’s ihm gsi, wi wenn er in e chugelsicheren Understand yne cho wäri. Er isch i ds hinderschten Eggeli näbe der Orgele, uf der Portloube ga sitze. Dert hei ne nume grad i der erschte Minuten es paar Buebe chly gwunderig agluegt; nachhär het niemer nüt meh derglyche ta. Ds Meitschi het er erlickt. Er het’s zwar nume vo hinde chönne gseh; aber es het einewäg möge grecke, für ihm e gueti Stund z’mache. So isch di erschti Position erstritte gsi, und ds nächschtmal het’s ne scho chly weniger Überwindung gchoschtet, und er het sech du o nes gäbigers Plätzli usgsuecht, wo-n-er ds Meitschi scho chly vo der Syte het chönnen under Füür näh.

Vo jitz a het der Meischter Häggi zu de regelmäßige Prediggänger ghört. Scho isch er derwägen i der Ysehütte zäpflet worde, und er het sech wüescht müeße zsämenäh. Fascht isch es ne-n-acho, wider vo der Chilche wägz’blybe, damit ne nid öppen a mene schöne Tag eine fragi, öb er öppe welli ga Bueß tue für sys Zwüschenusenäh. Aber d’Längizyti het ne scho z’fescht packt gha, als daß er wider hätti chönne hindertsi buechstabiere. Uf das, was albe der Pfarrer uf der Chanzle het la ghöre, het der Häggi nid grüüslech ufpasset. Aber hie und da het ne doch es Wort oder en Idee interessiert. Es het sys Guete gha, daß der Meischter Häggi i der Bibel nid guet bschlage gsi isch, sünsch hätt er gmerkt, daß der Pfarrer nah-ti-nah gäge ds zwöit Kapitel vom erschte Buech Samuel zuegstüüret isch, und de wär er gwüß der sälb Sunntig nid z’Predig cho. So hingägen isch er du ganz ahnungslos dagsässe, wo der Pfarrer der Tägscht liest:

«Aber die Söhne Elis waren böse Buben; die fragten nicht nach dem Herrn, noch nach dem Recht der Priester an das Volk. Wenn jemand etwas opfern wollte, so kam des Priesters Knabe, weil das Fleisch kochte, und hatte eine Gabel mit drei Zacken in seiner Hand und stieß in den Topf; und was er mit der Gabel hervorzog, das nahm der Priester davon...»

Der Usdruck «böse Buben» isch d’schuld gsi, daß der Häggi het afa d’Ohre spitze, und wo-n-er der Tägscht het fertig glost gha, het’s ne du o wundergno, was der Pfarrer jitz da derzue well säge. Bald het’s ne greut, daß er hütt nid a sym erschte Platz hinder der Orgele gsässen isch. Under vilem andere het der Pfarrer gseit, es chömi zwar hüttzutag nümmen oft vor, daß eine mit nere dreizinggige Gable zwüschenuse nähmi, derfür gschej’s aber descht meh mit der füfzinggige, wo jedermann geng bi sech heigi. Jeden Ougeblick het der Häggi gmeint, jitz gang’s de über e Silberschelm här, und wenn er nid gförchtet hätti, er machi Lärme, so wär er use düüßelet. Mit dem Chopf schier zwüsche de Chnöie het er dargha, bis fertig. Wi me’s äbe numen uf Grund vo der Erfahrung cha, het der Pfarrer mit denen abgrächnet, wo sech nid emal vor sech sälber schäme, Gäld und Guet yz’sacke, wo sech anderi ab em Muul abgspart heige, für chönne Guets z’tue. Wenn eine so öppis über sech bringi, so chönni me ds Böschte von ihm erwarte, und gwöhnlech sygi de ds Änd vo settige Lüten o dernah. Es söll sech aber niemer ybilde, er sygi sicher vor settige Versuechunge. Das faj mängisch mit ganz harmlose Mißbrüüchen a, und wenn einisch ds Gwüssen es Loch heigi, so wärdi das geng größer.

Dem Häggi isch es gsi, wi wenn er e Schrotschutz i ds Härz übercho hätti. Afangen isch ihm es Liecht drüber ufgange, wi anders me das chönni aluege, wo-n-är für sich geng vernüütiget het. Und derzue het der Pfarrer syne Nüechterswyler no ds Urteil über settigs gscherft. Er het sech z’grächtem afa schämen und isch rätig worde, er well ufruume. Aber wie? Vo allne syne Schelmereie hei er nüt meh gha als di schöne Göllerchetteli und Hafte. Alles andere het er verquantet gha. Das Göller hingäge het er bhalte, wil er dänkt het, er findi einisch no nes luschtigs Meitschi derzue und chönni’s de dermit hääggle. Aber jitz het er sech ja müeße schäme, mit dene Chettenen öppis eso welle z’probiere! Si sy vo Nüechterswyl cho, emel us der Chilchgmeind. Also het der Pfarrer, wo se bracht het, müeße wüsse, wär se gstiftet het. So het der Häggi grächnet.

Liecht worden isch es ihm nid, dem Pfarrer ga z’bekenne. Er het ob däm Gedanke ds luter Wasser gschwitzt. Aber zletscht het er sech gseit, jitz müeß einisch Luft gmacht sy, so chönn er nachhär mit suberem Gwüsse sym Meitschi under d’Ouge cho, und wär weiß, villicht tüej’s de dem Pfarrer no wohl, wenn er gseji, daß sy Predig däwäg bschosse heig. Grad wi-n-er’s gmacht het, bevor er i d’Chilche cho isch, so isch er uf em Ruehbett i ds Pfarrers Studierstube i mene große Bogen um d’Houptsach ume, bis er ändlech mit dem Bekenntnis usegrückt isch. Vo der Gießerei und was dert der Bruuch gsi sygi und wi me da so nah-ti-nah i d’Schelmerei yne zoge worde sygi, ohni eigetlech sech klar z’sy drüber, was men Unrächts tüej, het er es längs und es breits gredt. Der Pfarrer het der Chopf i d’Hand gstützt und di ganzi Zyt in e fyschteren Egge hindere gluegt, für emel ja nid dür nen unzwäckmäßige Blick di Usläärete z’störe. Dem Häggi het’s erscht rächt glugget, wo syni Göllerchettenen im heimelige Schyn vo der Petrollampen uf em Tisch glänzt hei.

Z’erscht het der Pfarrer numen e länge verwunderete Blick uf di Silbersache gworfe. Me het ihm agseh, daß er über öppis nachedänkt. Ändlech streckt er dem Meischter Häggi d’Hand dar und seit ihm: «Dir heit rächt, daß Dir zue mer cho syd. Dir wärdet’s nie bereue. Es isch ds einzig Richtige, daß me sech settigs ab em Härz schaffet. Na däm, was Dir mer gseit heit, chönnet Dir sicher sy, daß Ech der lieb Gott vergä het. Und jitz wei mer luege, was z’machen isch, daß Ech o die nüt meh nachetreit, wo di Sache gstiftet het. Ganz sicher weiß i nid, wäm si ghöre. Wenn Dir mer ds Vertroue weit schänke, so will i luege, daß das i d’Ornig chunnt.»

Dem Häggi het das no chly Sorge gmacht. — Und wenn de der Pfarrer a di Lätzi chäm und dermit d’Sach wyter usbrächti als nötig?

Der Pfarrer het ihm agseh, daß er Müej het, sech z’dezidiere, und het ihm nacheghulfe: «I gloub, i wüssi, wäm si ghöre. ’s isch mer es Liecht ufgange.»

Uf das hi het der Häggi danket und isch gange. Der Pfarrer het ihm bis vor d’Hustüre zündtet und isch wider i d’Studierstuben use. Dert het er d’Chetteli zsämegwüscht und in es Schublädli vo sym Schrybtisch ta. Und du het er us neren andere Schubladen es Pack Briefe vüre zogen und gsuecht, bis er das anonyme Briefli gfunde het, wo synerzyt di Chetteli drin sy yglyret gsi. «Das fählt nid», het er gseit «das chunnt vom Weier-Mädi. Jitz weiß i, warum es sech isch cho erkundige, öb würklech das Silber sygi gstole worde. Di ganzi Gschicht glychet dem Weier-Mädi, es cha chuum öpper anders i der Gmeind sy.»

Grad am andere Tag isch der Pfarrer i Weier use. Ds Mädi het sech schier nid gwüßt z’hälfe vor Freud ob der Visite. Enanderenah het ds Gritli müeße ga nes Gaffee mache. Underdesse hei si chli vom Wätter, vo der Frou Pfarrer und andere Sache brichtet, und du seit der Pfarrer undereinisch: «Ja, villicht hättet Dir nid emal so grüüsli Freud a mym Bsuech, wenn Dr wüßtet, warum i cho bi.» Und no gäb ds Mädi öppis dergäge het chönnen yrede, zieht er d’Chetteli us em Sack, leit se-n-uf e Tisch und fragt: «Loset, sy das öppen Eui Chetteli?»

Da sy dem Mädi fascht d’Ougen über ds Tschööpli ab trohlet. «Eh — eh, du verhogereti Parügge!» het’s brüelet. «Jitz han i gmeint, die hangen im Gloggestuehl oben u lüte z’Predig!» Na mene Momänt fat’s wider a: «Heit Dir jitz öppe vergässe, die i d’Schmelzi z’gä? — Oder... oder isch doch öppis nid Rächts gange mit däm Silber?»

«Äben isch nöuis da gange», seit der Pfarrer. Und du het er hübscheli afa brichte, was er am Abe vorhär erläbt het. Jitz chunnt ds Gritli wider yne mit dem Gaffee. Wo-n-es di Göllerchetteli uf em Tisch gseht lige, het’s emel o müeße stuune. Es wärdi doch nid öppe sy, daß der Herr Pfarrer für sy Frou chömi cho ne büürschi Bchleidig cho bstelle, het es sech gfragt. Aber derglyche ta het’s nüt. Es het du müeße lose, was d’Muetter seit. Me het nere-n-agseh, daß si füürtoub isch. «Dä Kundi», het si gseit, «ghört i ds Zuchthuus. Dä mueß azeigt sy!»

«I begryffe, daß es Euch ergeret», meint der Pfarrer, «aber i bi doch nid ganz Euer Meinig.»

«Wohl, wohl, Herr Pfarrer, däm ghört öppis. Wenns no a menen Ort e Grächtigkeit git, so sött me so öppis nid tole!»

«Grächtigkeit in Ehre! Aber es git no öppis Größers», seit der Pfarrer. «Dir heit mi einisch sälber dra gmahnet.» Mit däm zieht er es verrumpfets Papierli us em Sack und list dem Weier-Mädi us sym eigete Brief vor: «Freude ist im Himmelreich über einen Sünder, wo Bueße tuet.» — «Und wenn me sech im Himmelrych drüber freut», fahrt er furt, «so chönne mir arme sündhaften und begnadigete Möntsche doch gar nid anders, als is o freue. Das heißt, mer müeße vergä!»

Mit däm het er ds Mädi i d’Ängi tribe. Grad eso glatt agno het’s es frylech no nid. Aber es het kei rächte Bscheid meh gwüßt. Der Pfarrer het ihm du no dargleit, wi schwär das für so ne Ma, wo sech verirret gha heigi, syg, wenn er sech müeßi demüetigen und cho bekenne. Under Hunderte wäri gwüß nid mänge, wo’s über sech bracht hätti. Dä, wo di Chetteli uf d’Syte gschaffet heigi, hätti ja wäge däm sech ganz guet no chönne dürezieh, ohni daß men ihm drüber cho wäri. Wenn aber so eine sech wider zur Chilche zueche laj, so dörfe die, wo meine, si heigen a Grächtigkeit öppis vor ihm z’voruus, ne nid wider ga abstoße.

Der Pfarrer het nid abgä, bis er dem Mädi sys Verspräche gha het, es welli däm Ma verzieh und er dörf ne de zue-n-ihm schicke.

Ds Mädi het no nes paar Tag und es paar Necht a der Sach gha z’chöue. Aber ändlech isch es doch du mit sech eis worde, es schicki sech, daß ei Sünder dem andere vergäbi. Wo du am Sunntig druuf e stattleche jüngere Ma vor der Türe steit, het ds Mädi Härzchlopfen übercho. Und wo du dä no gar na ihm fragt und ihm churz und bündig seit: «I wär jitz der Silberschelm vo Chalchbrünnen u hätt Ech welle bätte ha, mir di Sach z’verzieh», da het ds Mädi äng übercho im Hals. Es het nid grad ds rächte Wort gfunden und gspürt, daß o d’Himmelrychsbürgerschaft dem Möntsch Ehrepflichten uferleit, wo nid geng ganz liecht z’erfülle sy. «Chömet yne!» het’s du emel afange vürebracht. Sy Verlägeheit isch aber nid numen us em Verdruß und us der grächten Etrüschtung cho. Es het da no öppis anders mitgspilt. Ds Mädi isch nämlech in ere veraltete Vorstellung gfange gsi. Daß es Schelme gäbi mit sydige Cravatten und schwärguldigen Uhrechettene, het es wohl gwüßt — für das stihlt men äbe —; aber nüt descht minder isch sy Vorstellung vo mene Schelm unzertrennlech gsi vo mene müglechscht schreege Gfräs und Felläden i Hosen und Ermel. Jitz hingägen isch e grangschierte Mündel vor ihm gstande mit heitere, zuetroulechen Ouge. Vo so eim z’ghöre: «I wär jitz der Silberschelm», isch doch es gspässigs Lose gsi. Und derzue isch es dem Mädi i sym ganze Läbe no nie passiert, daß ihm so ne Ma für öppis Abbitt ta het. So het du der Meischter Häggi schier d’Oberhand übercho. Er het dervo profitiert, für dem Mädi z’brichte, wi-n-är derzue cho sygi, zwüschenuse z’näh. Und er het’s eso gschickt gmacht, daß ds Mädi trotz syr eigete Rächtschaffeheit no bald hätt afa begryffe, wi me der Versuechung chönni nahgä. — Natürlech isch du z’mitts währed dem Gspräch ds Gritli, di Gwundernase, cho ynez’schieße.

«Gang use!» het ihm d’Muetter befole, «du hesch nüt da inne z’tüe!»

Das isch gleitig gange. Aber wenn es Häftli in es Rickli ghört, so bruuche si nid lang ufenanderen umez’rütsche. Das hätti ds Mädi scho us sym Bruef chönne wüsse. Gmerkt het’s dä Ougeblick nüt. Wär aber dem Häggi syni Ouge gseh hätti und dem Gritli syni, dä hätti nümme lang drüber bruuche z’studiere, öb die zwöi enandere zwider syge.

«Ja nu», het schließlech ds Mädi gseit, «gscheh isch gscheh, es treit nüt ab, länger über di Sach z’choldere. Was mi ageit, so tragen i Euch nüt meh nache, u für e Räschte het en andere drüber z’richte.» Eis het der Sünder doch no müeße ha.

Dem Mädi het’s druuf abe gwohlet, und es isch sech bravs vorcho. Wo du aber der Meischter Häggi zum zwöiten und dritte Mal vorby cho isch und sech zum Huus zueche gla het, het ds Mädi gseit: «Was wott dä eigetlech o?» Nah-ti-nah isch ihm du ufdämmeret, es stecki nid nume luter Bueßfertigkeit derhinder. Das het ihm du schuderhaft z’dänke gä, vowäge, wenn me scho öpperem versproche het, me well ihm syni alte Sünde nümme nachetrage, so wott das no nid säge, me tüej ihm grad Tür und Tor uuf. Und vor luter Nachedänke, wi wyt men uf däm Wäg amene Möntsch dörfi etgäge gah, het ds Weier-Mädi nid ufpasset.

Der Stumpen isch ihm du erscht z’grächtem ufgange, wo-n-es von ere Stör ungsinnet früecher hei chunnt, als es vorgha het. Steit da nid der Meischter Häggi i der Chuchi a Chachelbank aglähnt und het ds Gritli a menen Arvel! D’Nase het er ganz i di blunde Chruushaar vom Meitschi gsteckt gha und ihm nöuis zuegflismet. Und si hei sech nid emal la gah, bis ds Mädi under der Türe seit: «So, isch das däwäg gmeint gsi?»

Ds Gritli isch güggelrot worden und hätt sech am liebschte hinder em Chachelbank versteckt. Aber der Häggi het ihns ganz fescht i den Arme bhalten und d’Muetter aglachet: «Wi wett es sünsch gmeint sy?»

Ds Mädi het gseit, das chöm ihm jitz doch naadischt e chly stotzig. Daß aber da nüt meh z’welle sygi, het’s doch ygseh. Me müeßt o nid sälber einisch jung gsi sy, het es sech gseit, wenn me sech uf d’Längi dem Glück vo mene Chind wetti widersetze. «So mira!» het’s gmacht, und dermit hei di Junge gwüßt, wora si sy.

Im Früehlig druuf hei d’Glogge vo Nüechterswyl dene beidne z’Hochzyt glütet, und me darf säge: o ds Glück yglütet. A ds Gritlis Tschööpli hei di alte Göllerchetteli im Sunneschyn glänzt, und der Pfarrer isch nid i Verlägeheit gsi, was er dene Brutlüte säge söll.

Wo si du so rächt i ihrem hüsleche Glück sy ygsässe gsi und der Muetter en Abglanz dervo uf em Gsicht gstanden isch, het ds Gritli se-n-einisch mit glitzerigen Öugli agluegt und gfragt: «Gäll, Muetter, es het de no sys Guete, wenn scho nid grad jede Wunsch, wo men i grächtem Zorn tuet, in Erfüllung geit. Wo wär my Jakob jitz?»

«I will dr jitz de gly, du chätzers Meitschi du!» het d’Muetter g’antwortet.

«Und wäge de Wunder, wo’s nümme meh söll gä...»

«Schwyg nume, schwyg! I weiß scho, was d’säge witt.»