Text:Rudolf von Tavel/D’Haselmuus/Kapitel 2
II.
«Heit dr Nouvelles vo Euem glückleche Fiancé?»
«No nid diräkt. My Ma het numen im Rathuus vernoh, di junge Herre sygen emel glücklech z’ Paris aglanget.»
«E nu, ’s isch geng das.»
Das isch vorlöufig ds Sujet gsi vo der Konversation, wo d’ Frou Therese Willading mit der Frou Françoise Saager gfüehrt het, währed si usem Herrehuus vom Lohn uf di herrlechi Schatteterrassen use cho sy. D’ Familie Saager het sech nämlech hütt füre Meringues-Stächet vo Märchlige mit nere währschafte Chüechlete revanchiert. Us gwüsse Gründe het men im Lohn epfange, und d’ Frou Françoise het füren alte Herr Herkules d’ Honneurs gmacht. Eigetlech hei ja ds Hämi’s Eltere z’ Chäsertz, vis-à-vis vom Schloß gwohnt; aber hütt isch es näbe den Öpfelchüechli houptsächlech um ne-n-Ougeschyn z’ tüe gsi oder villicht, no besser gseit, um ne Revue, vowäge nid nume het me dem Madeleine Herbort welle zeige, wie warm es ynesitzi, me het o sich sälber welle wohltue mit mene Generalüberblick über alles, was me z’ biete gha het. Dämnah het me ds Madeleine under hunderttuused fründleche Worte d’ Stägen uf und d’ Stägen ab und i geng größere Lätschen um ds Huus ume voragfüehrt. Aber d’ Houptsach isch nid gsi, was di luschtigi Brut uf alli di «gäll, wie nätt?» g’antwortet het; viel meh i ds Gwicht gfallen isch der Ydruck, wo di schöne Sachen ufe Herr Gabriel hei sölle mache. Dä het men erscht no z’ Fueß us der Stadt erwartet, währed ds Madeleine grad vori under der Obhuet vo der Tante Rosine, der Maréchale und der Frou Willading i der Märchliger-Calèche über Hunziken und Bälp acho isch. Der Herr Herkules het ds Brütli düre Garte gfüehrt, vo Stüdeli zu Stüdeli. Wort het er wenig gmacht. «Meertrübeli!» het er a eim Ort gseit, «Chrosle» am andere, «Verbena» hie und «Aster» dert. Derzue het er jedesmal d’ Achslen ufezogen und la fallen und uf de Stockzände glachet, wie wenn er dermit wetti säge: «Das und das hätti’s sölle wärde, aber ’s isch mer nid grate, wie-n-i welle hätt’.» Und derby isch doch alles rächt schön und wüelig gstande. Vo Zyt zu Zyt het er e Rose brochen oder sünsch e Bluemen und se dem Madeleine gä unds fründlech aglachet. Wo si de Spalier nah träppelet sy, het er ab und zue ne Bire vo unde glüpft und d’ Achsle zuckt, wie wenn er wetti säge: «Weiß nid, obs no öppis rächts git.» Hinderne här het der Herr Philipp Anton der Maréchale öppis vorgwädelet, und d’ Tante Françoise het mit der Tante Rosine vo Wösch und Glette brichtet. Di beide Töchtere vom Herr Philipp Anton sy ungeduldig cho und gange, hei öppen einisch es Wort dry gredt und gfunde, wenn me däm Brutstand sägi, so sygs ne no lang wohl i der ledige Hut.
D’ Frou Willading het sech uf der Terrasse versuumt gha und du der Herr Ryhiner dür d’ Allee yne gseh cho. Das isch nere grad rächt gsi, und si isch ihm etgägegange.
«Jitz loset, Herr Ryhiner,» het si agfange, wo si zsäme der Terrasse zuegwanderet sy, «i wott nüt gseit ha, aber Hand uf ds Härz! Findet Dir jitz nid sälber o, me sötti di junge Lüt, wenns a ds Hürate geit, statt se vor nes fait accompli z’ stelle, ihri Wahl sälber la träffe?»
«Ah, Madame!» Der Herr Ryhiner isch wie agwachse blybe stah und het mit syr schöne Hand e Bewegung gmacht, wie wenn er wetti säge: «S’il vous plaît. Nid nächer als eso chömet mer zueche.»
«I wott Ech gar nid dryrede,» seit d’ Frou Willading. «Was mi nüt ageit, geit mi nüt a; aber i meine nume so, wüsset Dr, so ganz im Allgmeine, Dir heit ja ne wyte Blick. I weiß, Dir begryfet mi gar wohl und Dir syd sälber der letscht, wo a menen eigete Chind würdi ne Ma zuemuete, wo-n-ihm nid gfallt.»
«Das sy Sentiments.»
«Prezis, Herr Ryhiner, es sy Sentiments.»
«Und für sech sys Läben yz’richte, het me der Verstand.»
«Ganz rächt. Aber mit däm bringt me syni Sentiments nid wäg. Und die mache z’letscht am Änd im Möntsch guet und schlächt Wätter.»
«Aber vom schöne Wätter het me nid g’ässen und nid trunke. Lueget, my Liebi, i weiß ganz exakt, was i mache. Gäbet mer zue: Es gseht niemer vo üs dür d’ Lüt düre, am allerwenigschte Verliebti. Und wenn i o hütt meine, i kenni ne Möntsch dür und dür, wär isch mir guet derfür, daß er na nes paar Jahre no der glych blybt? Es bruucht mängisch grüüslech wenig, so chehrts eine, daß ne na churzer Zyt niemermeh umegkennt. E chly Verdruß, e Chrankheit oder es Ungfell oder, was no viel gfährlecher isch: es paar Jahr Verwöhnung, chummlechi Läbtig, Ehr und Anerchennung, und es wird us eim, wo ds Beschte versproche het, en unerträgleche Plaggeischt, e Längwyler, e tüüfelsüchtige Narr. Vor settigem isch niemer sicher.»
«Aber loset, ds natürleche Flair...»
«Ds natürleche Flair! Ganz rächt! Aber wüsse mir, Dir und i, was mer morn sy? Mer kenne nidemal üs sälber, gschwyge de di andere Lüt. Das Flair isch guet füre-n-Ougeblick. Und wenn der Luft chehrt, so wotts nienemeh zsämepasse.»
«Ja nu, i mene settige Fall het sech eis äbe trumpiert, und de isch es halt sälber d’ Schuld. Es bruucht sech emel de niemer anders Vorwürf z’ mache.»
«Was isch liechter z’ ertrage, Frou Willading, di eigeti Schuld oder frömdi? — Da bruuchen i mi nid lang z’ bsinne.»
«I gseh scho, Dir syd halt anderer Meinig.»
«Ja, und i weiß warum, und weiß, was i a mene Chind schuldig bi, wo me mir avertrouet het. Für so eis müesse die dänke, luegen und sorge, wo d’ Erfahrung hei. Chunts nid guet, ja nu, so chan i de nüt derfür; aber i wott einisch d’ Ougen i Rueh und Fride chönne zuetue. — So han i’s o mit mynen Amtspflichte. Und so isch es gottlob no Bruuch z’ Bärn. E jeden isch für das verantwortlech, was er mit sym Verstand söll usrichte.»
«I bi ganz mit Ech yverstande. Nume bi’m Hürate... lueget mr i d’ Ouge, Herr Ryhiner!»
«Das han i geng gärn gmacht, Frou voisine.»
«Gäbet mir zue, quand on pense aux intimités du mariage! Wie chönnet Dr vo nere Tochter verlange, daß si...»
«Ach was! Me gwöhnt sech a alles. Me bruucht nume z’ welle. Löit mi nume la mache.».
«Bhüet’is, bhüet’is, i ha’s nid im Bruuch, mi i ander Lüte Sach z’ mischle.»
Ob däm Dischputiere sy si nah-ti-nah uf di großi Terrasse cho, wo am üsserschten Egge vorne, underem Schatte vo nere prächtige Linde Silbergschirr, Tasse, Täller und Gleser verfüehrerisch g’glitzeret hei. Di anderen alli hei sech vo der Mittagssyte här zuechegla. Me het zwüschem höche Läbhag und den Escht vo der Linde düre d’ Ussicht bewunderet, derzue allerhand gschnäderet und wieder gfunde, wie luschtig es doch sygi, daß der Lohn und Märchlige so schön vis-à-vis vonenandere lige.
Du sy si du vom Huus här cho mit Cabarets voll guete Sache. Uf das Chlingele, Chlefele, Tschäderen und Guetschmöcke hi het me der Ussicht der Rügge gchehrt und öppis anders agluegt.
Nachhär isch me wieder im Garten umenandere gspaziert. Der Herr Ryhiner het sech a d’ Madame de Chateauvieux gmacht und isch mit nere hinder der Spalierwand düren i d’ Hoschtet abe, für se ganz für sich z’ ha. Dert het er si du ygseifet. Es syg ihm fatal, daß er so viel nid chönni daheim sy und mängisch sy Frou wuchelang müessi mit dem Madeleine alleini la. Und de chömi de gar flyßig di gueti Frou Willading vo Allmedingen übere. Da wärs ihm doch gar agnähm, wenn d’ Frou Maréchale chly wetti nes Oug ha uf das Meitschi. Si kennt afangen öppis vo der Wält und wüßti am beschte der Sach der Dräih z’ gä, wie-n-ers ha möchti. Heig me jitz di Gschicht ygfädnet, so müeß me derby blyben und ds Meitschi dressiere, daß der Hämi de o chönn Freud erläben an ihm. D’ Maréchale het das meh als nume guet begriffen und gseit: «Wolle, Herr Heimlicher, Dir chönnet uf mi zelle, i will mys Beschte tue.»
«Lueget,» het der Herr Ryhiner byschtet, «i möcht niemerem nüt Böses nacherede; aber begryfet, my Frou lost de no gärn uf d’ Frou Willading, und i förchte, die chönnti mer de vor luter Härzesgüeti das Chind no uf d’ Idee bringe, es findi sys Glück nid da...»
«Wo men ihms eso delizios paratmacht. — O i begryfen Ech schuderhaft guet. I will Ech das scho arrangiere.» Tatedurschtig hei der Madame de Chateauvieux ihri Ouge zündtet, wo si das gseit het. Ds Vertraue vom Herr Ryhiner het se-n-ufzoge wie ds Geisleschnüerli ne Zwirbel. Jawolle-parolle! Das Töchterli wei mer zwägbürschte, daß si z’ Versailles ne Begriff überchöme vo Bärn und was Gattigs hie, het si dänkt. Het si nid dem Hämi ne Platz im Regimänt erläschelet? Da isch es jitz grad i eis gange, ihm no sys Brütli z’ dressiere.
Ds Interieur hingäge vo der chöschtleche Baretli-Tochter het der Herr Ryhiner syr Frou vorbhalte. Und si het sechs o nid la näh, will si das Chind gruusam gärn gha und im tiefschte Härzesgrund däm Baretli-Glück nid düryne trouet het.
Scho z’ morndrisch het me d’ Frou Maréchale wieder z’ Märchlige gseh arücke. D’ Tante Rosine und ds Madeleine hei juscht im Peristyle g’arbeitet. Me het natürlech nid anders dörfe, als sy allerhöflechschti Freud zeige; aber wär jitz hätti chönne hinder den Ougsöpflen yneglüüßle, dä hätti gseh, daß di gueti Frou Ryhiner nid besser als ihres Sorgechind mit sech eis worden isch, öb si d’ Maréchale lieber wetti stüpfen oder strychle. Wenn das däwäg het sölle cho, daß di Gäxnasen ei und all Tag z’ Märchlige chöm cho säge, was gah müeß, so chönnti’s eim de bald verleide. Aber, was hei si anders welle?
D’ Madame de Chateauvieux het gseit, si müessi mit der Tante rede, und me het ds Madeleine für ne Momänt wyters gschickt. Me chönni natürlech nid mit Apredige zum Zil cho, isch du d’ Frou Rosine brichtet worde, me müessi d’ Lätzge bi praktischer Glägeheit mache, und drum wärs villicht nid übel, wenn men albeneinisch chly für jüngeri Gsellscheft luegti.
«Abah,» het d’ Frou Ryhiner gseit, «da sötti me de geng uf und nache sy, wenn si eim i allem ume gürte, und das cha mers neue nüt.»
Juscht descht besser hets es aber der Maréchale chönne, wo um öppis jünger gsi und vo Zyt zu Zyt no ganz ghörig i Yäs graten isch. Der Herr Maréchal-de-Camp isch i der Wält umenanderegfahren und nume ga Bärn cho, wenn er grad nüt Luschtigers gwüßt oder ne bsundere Gluscht na Chäs und Anke gha het. Si hingägen isch e gueti Bärnere bliben und het ganz guet gwüßt, daß si mit ihrem Pariserfirniß niene so viel würdi gälte, wie bi ihrne guete Mutze.
Ei Tag isch du d’ Frou Rosine ga Allmedingen übere, der Frou Willading ga ds Härz lääre. Zu ihrer Verwunderung het aber d’ Frou Therese gar nid viel derwider gha, daß me de junge Lüte chly Lust macht. «Gjeukt mueß halt, schynts, sy,» het si gmeint, «und wenn ds Cecile das junge Volk wott goume, he nu so de!»
D’ Frou Ryhiner het ihrer Fründin ganz scharf under di grüentscheligi Hube gluegt; aber si isch neren einschtwyle no nid drübercho, was hinder där unvermuetete Meinung stecki. Si hei no nes Längs und es Breits über di Sach gredt, ohni daß öppis anders derby usecho wäri. Ändlech — es isch scho gäge de Füfe gange — isch d’ Frou Rosine gäge hei zue. Me het nere wohl agseh, daß neren öppis ufem Mage lyt. «Es isch mer eifach nid wohl derby, wenn i weiß, daß das ganze junge Volk z’ Chräiligen äne grupet und i nid cha derby sy,» het si am Hoftor gseit. Und will d’ Frou Willading gspürt het, daß ihri Fründin mit mene Dörnli im chlyne Zehjeli dervogeit, isch si rätig worde, si well se no chly begleite. Myn Troscht, wie mängisch sy di zwo zwüsche Märchligen und Allmedingen ufen und abe träppelet, bis me di einti oder di anderi isch cho heirüefe! So sy si du neue hütt o undereinisch beidi z’ Märchlige vorem Gartetor gstanden und no lang nid fertig gsi mit plissés und falbelas, da geit d’ Lächefrou ane vorby und seit: «Gueten Abe wou, ihr Froue. — Es giit emu luschtig danide.»
«Wo?» fragt d’ Frou Ryhiner.
«E da ufem Däntsch nide.»
Dermit isch d’ Lächefrou wyters. Was si welle het, het si gha. Si isch toub gsi drüber, daß nere di junge Lüt z’ mitts dür ihre Chabisplätz düregsprunge sy.
Jitz sy di beide Dame nid übel i d’ Sätz cho. Wie zwo Änte zum Fuettertrögli, sy si mit gstreckte Häls uf d’ Ussichtsrondelle gwatschlet und grad no im rächte Momänt vüre cho. Ufem Däntsch unde, a der Aare, wo ganz es schmals Brätt übere Gießenablouf geit, treit wahrhaftig der jung Dittliger d’ Maréchale über das waggelige Brüggli. Druuf isch es anders Päärli cho und no-n-es dritts, und offebar het me das Manöver mit nere bsundere Grazie müesse-n-usfüehre. — Soso, hmhm, Cecile, also das wäre jitz zum Byspil so praktischi Lätzge. — Und jitze — d’ Frou Rosine chlemmt d’ Frou Theresen i Arm, daß si fascht göisset — jitz chunt der Xandi Wagner, usgrächnet der Xandi Wagner, mit dem Madeleine Herbort usem Gschtrüpp vüre. Wie-n-es Windspil gumpet er mit syne rahne Bei übere Bach und tuet sech dänen i Positur mit usbreiteten Arme. Und jitz — Therese! — Rosine! — chunt, hälf mer Gott, ds Madeleine wie-n-en Eichhorn übere Däntsch cho z’ gümperle, bloß mit eim Fueßspitz ufe Waggeliladen und — jups! — i eim Satz dem Xander i d’ Arme!
Undereinisch stellt di ganzi luschtigi Gsellschaft d’ Ohre. Was het me ghört? — Dobe, vom Ussichtsterrassli? — Prezis wie-n-e Gejerpfiff. Ja, wenn so-n-e Chlupf dür ne Tantehals usefahrt...!
«Dir dörfet o cho. Chömet nume! Mer lüpfen ech im Flug übere,» rüefts übermüetig dürenandere. Und scho springe zwee liechtfüeßigi Herren übere Lade z’rück, für di beide Tante ga z’ reiche. Aber me het bereits niene nütmeh gseh vo ne, und d’ Maréchale het zu neren andere Lätzge gwunke. Es isch nere zwar meh als fatal gsi, daß grad i däm Ougeblick di zwoo da obe hei müesse d’Gwundernasen über ds Bort us strecke. Aber tant pis, het si dänkt, wär d’Juged het, het d’Zuekunft.
Di beide Tante hingäge hei sech jitz erscht rächt gfunden i ihrer gmeinsamen Etrüschtung über di neu-modischi Art vo leçons de maintien. Si sy eis worde, wolle, däm Cecile welle si de morn der Marsch mache.
Z’morndrisch het sech aber d’ Frou de Chateauvieux nid zuechegla; si het ihri Gleich und Wade gspürt und e chly müesse leue, für neui Chreft z’ sammle. Und wo si du wieder einisch alli dreie zsämecho sy, für wyter z’ bouen a ds Madeleines Glück, da het du d’ Frou Rosine geng uf d’ Frou Therese gwartet, daß si afaj schmähle, und d’ Frou Theresen uf d’ Frou Rosine, und underdesse het d’ Frou Maréchale ds groß Wort gfüehrt, und derby isch es blibe.
Wo ne der Aare nah nüt meh neus z’ Sinn cho isch, het me du imaginiert, me gang jitz uf d’ Jagd. Dem Gficht und de Hase hets nüt ta, aber d’ Lüt hei sech schier nümme voruse trouet, wenn ds «wild Heer» vo Chräiligen ufbrochen isch, vowägen um d’ Breichi hei sech di Dame nid bös plaget. Jitz het du ei Tag der Herr Ryhiner der Madame de Chateauvieux gseit, grad ganz lätz bruuch si de d’ Bure z’ ringsetum nid z’ mache mit däm Ghouder. Aber sünsch het er nere gar keini Vorwürf gmacht, vowäge, es het ne dunkt, ds Madeleine tüej der Chnopf uf und es heig sech scho rächt guet i syni fiançailles gfunde. Wie hätts o nid sölle? Es het gfunde, wenn das d’ Dressur zum Mariage sygi, so chömms allwäg doch de nid so längwylig use, wie-n-es sechs ybildet heigi.
Geng Neus het men ersunne. Vo Ryten und Fahre hei si gredt, und wär weiß, was si no agstellt hätte, wär’ du nid öppis gscheh, wo der Sach en andere Rank gä het.
Einisch zwüschenyne nämlech het d’ Madame de Chateauvieux dem Madeleine welle sy Zuekunft chüschtig machen und het es Längs und es Breits erzellt, wie de das i däm Versailles zuegangi wenn me de Majeschtäte vorgstellt wärdi.
«Der Rock mueß vier Ell läng sy und d’ Paniers zwo Ell breit. Das isch alles bis uf ds Tüpfli use vorgschribe, sogar no, wo me d’ Sach söll choufen oder etlehne. Coiffiere lat me sech bim Leonard, und ds Rote tuet eim e Mademoiselle Martin ufsetze. Es isch eigetlech degoutant, aber afin. E Mademoiselle Bertin macht eim der Puff und steckt d’ Fädere druuf. — Und de natürlech d’ Bijoux!»
«Wär nere het,» meint ds Madeleine.
«Ja, het! Di wenigschte hätte nere gnue. Aber da isch scho derfür gsorget. D’ Hofdame vo de Prinzässinne du sang dörfe dr Diamanten usem Schatz vo ihrne Herrschaften etlehne, so viel du wottsch. Me drückt ne zäche Louis i d’ Hand. Das macht äbe ne Teil vo ihrne Revenues us.»
«Sapristi, wenn me de so öppis verlüürt!»
«Me verlüürts äbe nid. — Das alles isch überhoupt no nüt; aber di nötige Marraines z’ übercho! Begryf, es mueß ein öpper ynefüehre, und wie meh und vornähmeri Lüt men um sech ume het, descht besser isch men ufgnoh. I ha d’ Madame de Chimay gha, d’ Maréchale d’ Armentières, d’ Madame de St. Maurice und d’ Frou von Erlach-Jassaud und de hindehär alli myni Herre.»
Ds Madeleine het dänkt, afangen um Herre wär’s nid verläge.
«Und de,» het d’ Madame de Chateauvieux furtgfahre, «wenn de der groß Momänt chunt und men ein i Saal yneschiebt — i cha drs nume säge — da überchunt no es jedes Härzchlopfe. Dänk, di Mängi vo vürnäme Lüte, wo ein da muschtere! Nid z’ rede vo de Majeschtäte sälber. Da zeigt es sech de, ob eis sech weiß z’ dräje. Z’ erscht füehrt me di vore Chünig. Da muesch drei ganz tiefi Révérences mache. Scho bis me das los het! De tuet me derglyche, me küssi dem Chünig der Chuttefäcken und bückt sech derzue, bis eim der Chünig ufhet und derglyche tuet, er gäb eim es Müntschi uf d’ Stirne. Dernah füehrt me di glychi Komedi bi der Chünigin uf und de bi allne Prinzen und Prinzässinne du sang. — Ja, me het nachhär schier Chrüzweh. Und de meinsch, du sygisch fertig; aber oha Bänz! Jitz chunt di böschti Prob. Jitz muesch under luter tiefe Révérences hindertsi us däm Gchütt use, ohni z’ stolpere.»
«I gloub, i wär de no gleitig dusse.»
«Das meint es jedes, bevors es probiert het. Dänk di längi Schleppe!»
«Jäso? — O, die schlängget me halt näbedsi — öppe so.»
Ds Madeleine het afah reveräncelen und het sech dräit, daß sys Summerröckli nume so gfloge-n-isch.
«Ja ja,» het d’ Maréchale glachet. «Wart nume, bis d’ e Hofschleppen anne hesch.»
Dere Lätzge het jitz ds Madeleine schier all Tag übercho. Es het sech wyters nüt druus gmacht. Me het sech amüsiert und nidemal dra dänkt, daß me settigs je z’ grächtem wärdi bruuche. So hindenume het ds junge Volk sech ehnder luschtig gmacht überen Yfer vo der Maréchale, will si wohl gmerkt hei, daß si sälber der Gugger im Lyb gha het sech z’ amüsiere.
Der Tag druuf sy di drei Parze wieder z’ Märchlige binenandere gsässen und hei underem große Tulipier Tapisserie gmacht und zwüschenyne byschtet über d’ Hitz. Es isch topp gsi wie im höchschte Summer, und mängisch het es di Froue dunkt, si wette lieber im Weiher sitze, wo änet dem Gazon eso schläferig plöderlet het. Ds Madeleine hets dobe bi synen Ufgabe hinder de grüene Felläde prezis glych gha. Der ganz Underschid isch nume dä gsi, daß es, wie öppen anderi jungi Lüt o, dänkt het, es tragi eigetlech nid viel ab sech däwäg z’ plage. Es geit nid lang, so chunt di Chrott über ds Gazon cho z’ zäberle. Si het nüt annegha als di roti Badchappen und es Lilache, so eis na der alte Wärig, e halbi Jucherte groß, so daß es ihm zur Ymummelete no ne längi Schleppe gä het. Däwäg isch es z’ erscht vor d’ Frou Maréchale cho, het e tiefi Reverence gmacht und gseit: «Gället eso?» Und du ds Glyche vor der Frou Willading und vor der Tante Rosine. Die het afah ufbegähren und ds Madeleine wellen i ds Huus jage. Aber ihri Fründinne hei glachet und sy ufe Gspaß ygange. Und ds Madeleine het vürgfahren und vor der Maréchale d’Reverence à recul probiert und d’ Schleppe gschlängget, bis es wieder z’ mitts ufem Gazon isch gsi. Dert hets no einisch ganz e tiefi Reverence gmacht und du isch ds Lilachen undereinisch am Bode gsi und ds Madeleine i dreine Gümp — jups! — im Weiher, daß es höchuuf gsprützt het.
D’ Maréchale het zu Träne glachet, und d’ Frou Willading het nume so gwaggelet am ganze Lyb und eismal über ds andere gseit: «Möhrig isch es, möhrig, eifach möhrig!» Aber d’ Frou Ryhiner isch chrydewyß worde vor Töubi und ufgschosse. «Attends,» het si gschmählt, «je t’apprendrai blüttle comme-ça am heiterhälle Tag.»
«Eh la’s doch!» hei di andere gseit. «Bi der Hitz!»
Aber jitz ghört me hinderem Wäldli Huefschlag. Potz Guggerli! Das hingäge de nid! hets du gheisse. Jitz sy si alli dreien ufgstande. D’ Maréchale und d’ Frou Willading sy gäge ds Huus gsprunge, für ga z’ säge, me söll emel de niemer i Garten yne la. Und damit nid öppen e Visite zum Fänschter us öppis gsej, isch d’ Tante Rosine mit dem usgspreitete Lilache gäge Weiher gsprungen und het gschroue: «Allons, allons, cache-toi!»
Jitz sy frylech scho Reverences à recul nid liecht z’ mache. Aber mit mene höch usgspreitete Lilache vorem Gsicht um ne Weiher ume z’ springe wott o glehrt sy. Di gueti Frou Rosine het das no nie praktiziert gha. Drum trappet si ufe Soum vo däm schöne Bett-Tuech und isch undereinisch — ohni Badchappe — bi ihrer Nièce a der Chüeli. Bi mene Haar hätti’s e Seeschlacht gä; aber ds Madeleine het nid gwartet, bis es by-n-ihm ygschlage het. Und will me mit Jupons im Wasser nid so gschwind cha vorrücke, isch es der Verfolgung änenusen ertrunne, het ds halbnasse Lilachen umglyret und isch im Huus verschwunde, me het nid gwüßt wie. Wie-n-es sech schickt, hets der Rigel vo der Stubestür gstoßen und du schuderhaft lang bruucht für sech wieder az’lege.
Wo-n-es du ändlech d’ Badchappen i der Abedsunne vorem Fänschter usgschüttlet het, hets der Frou de Chateauvieux zuegrüeft: «D’ Diamante hei mi nüt gchoschtet.»
«Ja ja,» het d’ Maréchale g’antwortet, «und bisch doch di schönschti gsi am Hof.»
Und «möhrig isch es, möhrig,» het d’ Frou Therese no einisch gseit.
Öppen acht Tag druuf isch e schwarz agleite Herr im gsetzteren Alter der Hüenli-Stutz uf gwanderet. Er isch ganz unglychlig gloffe, bald gleitig, wie wenn er schnuerstracks uf öpper z’ dorf wetti — das hätti men o chönne meine, will er mit sym spanische Rohr i di lääri warmi Luft gfochte het —, de wieder langsam und versunne. Und albeneinisch het er ganz plötzlech Halt gmacht, mit gspreizte Füeße, der Stäcke mit beidne Hände vor sech fescht ufgstellt und der Blick drüber ewäg i Straßestoub grichtet. Es wär eso herrlech gsi z’ ringsetum. Di schwarze Tanne z’ beidne Syte vom Wäg hei mit ihrne Zwisle zum blaue Himmel dütet: lue wie schön! Und undenyne hei si da und dert es Sunneblickli ufem wüehlig weiche Mieschbode la düre-güggele, mit mene guldgälen oder füürrote Schwumm druffe. Und was am Straßebord alles g’glänzt und g’glitzeret het vo Brambeeri und Touchrälli uf Bletter und rotbruune dornige Ruete — es isch ei Pracht gsi. Aber uf das alles het dä einsam Wanderer nid g’achtet. Vo wytem hätti men ihm agseh, daß ihm öppis schwär im Sinn lyt. Wär’ das nid gsi, so wär’ er gar nid der Stutz ufgange, vowägen er het ja eigetlech ga Märchlige welle. Und wo-n-er dobe vore Wald usecho isch, het er no einisch nid abgschwänkt. Alli Gredi isch er wyter gloffe, sogar über Allmedingen use bis zum große Cheschteneboum oben am Bollholzstutz, wo di wyti Ussicht uf ds Aaretal und di ganzi Bärgherrlechkeit sech uftuet, vom Wätterhorn bis zum Niese. Da isch er ds Bord uf und het sech i ds Gras gsetzt. E Buur, wo am Rain gäge Chly-Höchstette z’ Acher gfahren isch, het albeneinisch übereblinzlet und dänkt, dä Herr syg allwäg e chly lätz im Chopf, daß er da so a mene heilige Wärchtigmorge mit sym Stäcke chöm cho ds Gras verchlopfe. Ja, wenn er gwüßt hätti, daß das der Hälfer Müsli isch und was er alles ufem Härz gha het! Isch er nid eine vo de wenige Manne z’ Bärn gsi, wo gspürt hei, was i der Luft glägen isch?
Jitz zieht er sogar sy große rotsydige Naselumpe füren und — wüscht sech d’ Ouge. Es isch nid gsi us Verdruß über ds junge Volk, wo-n-ihm wäge syne scharfe Predige z’ Nacht isch mit Turbebitze ga d’ Fänschterschyben yschieße — was het me vo denen übersühnige Galine bessers wellen erwarte. Nei, aber wo-n-er da di ganzi Pracht vom Bärnerland eso schön usgspreitet gseh het, isch es ihm gsi, er chönni’s nümmen ertrage. «Si wüsse’s so sicher wie-n-i,» het er sech gseit, «daß es bachab geit und daß ds Unglück vor der Türe passet; aber si tole’s nid, daß me dervo redt. Si tüe grad, wie wenn niemer ussert de Regänten a däm lieben alte Bärn hieng. Und wär weiß — wär weiß,» — mit däm isch er ufgstande — «öb üsereine, wo weniger dervo profitiert, das Land nid tiefer im Härz treit als di gnädige Herre!»
Es isch Zyt gsi umz’chehre. Fascht no weniger als im Usecho het er jitz näbenume gluegt. Eigetlech isch er nume so wyt gloffe, für meh Zyt z’ ha zum Überlege, und jitz het er um keis Brösmeli besser gwüßt, wie-n-er sys Vorhabe well agattige, als no vor nere Stund. Er het nämlech zu ds Herr Ryhiners use sölle, für das Madeleine Herbort ga i d’ Kur z’ näh und z’ verabrede, wie me’s am Beschten i d’ Underwysig brächti. Höchschti Zyt! het der Hälfer gfunde. Scho meh als nes Jahr isch es gägen anderi hindedry gsi. Di Sach het ihm e chly Chummer gmacht, vowägen über d’ Erziehung zur Gottsäligkeit het er so syni bsunderen Idee gha. Er isch der Meinung gsi, me söll d’ Chinder nid lehre bätte. Erscht wenn si de nache syge für öppis z’ begryfe vo Gott und Ewigkeit, söll me se derzue aleite; aber de müeß me ne de o mit dem ganze heiligen Ärnscht vo der Religion uf d’ Seel rücke. Und jitz het er da so nes Gensli sölle zur Raison bringe, wo zwar vermuetlech am Bätte sech no nid überta, aber na Gott o nid meh Verlange treit het als na irged mene Schuelmeischter. Er het ja afange gwüßt, daß men i mängem Huus d’ Juged het la ufwachse wie ds Gjät. Und niemer het dra gsinnet, daß a mene schöne Morge di ganzi alti Bärnherrlechkeit het chönne zsämechrute. Und de?
Zmitts ufem Wäg zwüsche der Thunstraß und Märchligen isch ihm halblut es Wort etwütscht, wo nid so ganz zu syr wohl überleiten Art passet het. Chunt da nid wie ds lybhaftig Türschtegjeg e ganzi Trybete Hünd uf ne los. Das het ech da gwoulet und gwadlet der Wäg uf wie lätz. Und wyt und breit e keis Muul, wo ne hätti chönne rüefe. — Wohl, dert unde vorem Herrehuus isch es ganzes Gständ. Aber niemer luegt näbenume, wo der Herr Müsli mit sym Stäcken uf all Syten uswäiht und befiehlt: «Häbet euch von mir, ihr Übeltäter!» Glücklecherwys schnellt du eine vo dene Hünd der ander vor Yfer i ds Ohr, daß er lut ufweisset. Jitz wohl, jitz het men ufgluegt dert unde. «Sidi!» «Medor!» «Wadi Wadi!» «Bläß!» hets du undereinisch gheisse, und di ganzi Meuten isch mit Brüele, Choderen und Woulen i d’ Matten use zwirblet, so daß der Herr Hälfer sy Wäg het chönne furtsetze.
Aber fascht hätt’ er no einisch gseit «häbet euch von mir!» wo-n-er necher chunt und gseht, daß e ganzi Jagdgsellscheft im Hof versammlet isch, z’ mitts drinne d’ Jumpfer Herbort, umwädlet vo junge Herre.
«Mhm,» het der Herr Müsli dänkt, «da manglets e bravi Fischruete, für das Förnli usez’lüpfe.»
Uf der Stäge vor der Hustüren isch d’ Frou Maréchale-n-erschine. Offebar het men uf die gwartet. E Tricorne het dä Habernarr annegha und es Jagdcostüme, ’s het nüt meh gfählt drannen als Hosen und Kanonestifel.
Zum Glück het der Herr Hälfer nid ghört, was da gredt worden isch.
«Dert chunt, der Gugger sölls näh, der Müsli,» seit eine vo de Jeger.
«Abah,» macht ds Madeleine, wo ganz guet gwüßt het, was das bedütet, «jitz mueß i hie blybe.»
«Nei — nei — nei! Das hingäge de nid,» antwortet der ganz Chor. Und scho macht sech Einen a d’ Madame de Chateauvieux, si söll nes Machtwort rede. Die het gar nid da druuf gwartet. Im Huusgang het si d’ Frou Rosine bereits gfragt: «Du wirsch mr doch nid säge, dä Predikant chömi zum Madeleine?»
«E wohl pärse, me het ne bschickt.»
«Ne pourrait-on pas le renvoyer?»
«Ja, bim Tuusig! Das fählti sech jitz grad no.»
«Das wird doch o nid grad hütt müesse sy.»
«Das chönnt men ehnder vo euem Gjeg säge. Hättisch mi vorhär gfragt. Jitz giben i nid nah. — Madeleine, du blybsch da, hesch ghört?»
D’ Haselmuus het es Duureli gmacht. Fascht no herter als ds Daheimeblyben isch se d’ Reverence-n-acho, wo si jitz dem Herr Hälfer het müesse mache. Dä isch zäche Schritt vo der Gsellscheft ewäg blybe stah, het der Huet abzogen und gäge d’ Maréchale linggs und di junge Lüt rächts e Serviteur gmacht. D’ Madame de Chateauvieux isch ufem Stägli gstande wie-n-e Gländerfigur, d’ Nasen i der Luft, amene Wasserspeuer z’ trotz. Und di junge Herre hei der Chifel gstellt und über d’ Achsle gschilet. So sy si alli bockstill gstande, währed der Herr Hälfer im Stägenufgah der Maréchale no einisch d’ Reveränz gmacht het. Hinder ihm här isch ds Madeleine cho, het mit syne Söumeitschifingerli ufe rote Foulardzipfel dütet, wo dem Herr Müsli us der Chuttetäsche ghanget isch, und mit syne «Haselnüß» di ganzi Cour d’honneur yglade sech luschtig z’ mache. Aber es isch sech enanderenah greuig worde, und drum het es under der Hustüre, us Angscht, der Xandi Wagner mögt sech nid ebha, dem geischtleche Herr no ne Schlämperlig az’hänke, der Finger uf d’ Lippe gleit. Der Xandi het das natürlech lätz verstanden und mit nes paar «Kußhänd» g’antwortet.
D’ Frou Rosine het du derfür mit descht größerem Reschpäkt der Hälfer epfangen und i ds Sääli gfüehrt. Im beschte Fauteuil het si ne gheisse platznäh, und ds Töchterli het uf mene Höck ohni Lähne Zyt übercho sech z’ sammle, was ihm nid so ganz liecht worden isch, will me’s bald druuf vom Wäldli här het ghöre chlepfen und woule, daß d’ Fänschterschybe gsurret hei.
«E nu, Herr Hälfer,» het d’ Frou Rosine-n-agfange, «i bi jitz rächt froh, daß Dir cho syd. Me weiß würklech mängisch nümme, wie me sech söll chehre. I will ja gar nid säge, daß sech jungi Lüt nit sötte vertue. Me isch o einisch jung gsi. Aber ds Läben isch de no läng und mängisch nid liecht. Und da dunkts mi, es sygi nid ganz glych, ob men eis z’ rächter Zyt uf ds guete Trom ta heigi. I wett nüt säge, wenn me nid Fiancée wär. Aber wenn me scho a ds Hürate mueß dänke, so sötti me sech d’ Faxe chly usem Chopf tue. Es isch mer gar nid rächt, daß men alli Tag en société chunt und jeukt, bis es nachtet.»
So isch es no nes Rüngli wyter gange, und will ds Madeleine di Gedankegäng nid zum erschtemal ghört het, so het es sechs gönnt, underdesse chly dem Herr Hälfer sys Gsün z’ studiere. Grad e schöne Ma syg er nid; aber er heig öppis gruusam Güetigs um ds Muul ume, het es gfunde, und chlyni gwunderigi Öugli. Dä verstüendi ein sicher no, wenn men öppis ufem Härz hätti. Ds Madeleine het däm no nachegstuunet, wo undereinisch d’ Tante Rosine seit: «I la-n-ech jitz allei, und i bitten Ech, Herr Hälfer, redet nume dütlech.»
«Es isch my Gwanheit, Frou Heimlecher,» seit der Herr Müsli und macht e tiefe Serviteur.
D’ Haselmuus het dem Juponzopfe vo der Tante, wo jitz usem Türspalt verschwunden isch, chly verläge nachegluegt. Jitz chunts, het si mit mene gheime Gruuse dänkt und nüt anders gmeint, als der Herr Hälfer wärd’ nere di armi Seel uswinde bis uf ds letschte Tröpfli und — wär weiß — no d’ Lätzge mache, will si dem Hämi nid flyßiger nachebrieggi. Ds Härz het nere schuderhaft gchlopfet, wo-n-er uf se zuecho isch. Schön bisch de wäger nid, aber... Wyter het ds Madeleine nid Zyt gha z’ dänke. Er het ihm zwo großi Händ etgägegstreckt, und gäb es nume gwüßt het, was er dermit wott, het es syni Tälpli dry gleit und d’ Ouge gspürt aloufe. Verschämt hets sytligen a Bode gluegt, so daß sys rosefarbigen Öhrli grad schön vore Bychtiger härecho isch.
«Darf i frage, mit wäm Dir versproche syd?» — Mit däm het der Hälfer dem Madeleine syni Händ losgla, und es jedes het sech uf sy Stuehl gsetzt wie vori.
«Mit dem Herr Hämi Saager vo Chäsertz.»
«Syd dr scho verchündet?»
Jitz macht ds Madeleine ganz verstuuneti Ouge. «Verchündet? Er isch ja z’Paris, bim Regimänt, und es weiß nume no niemer, wenn er wieder umechunt.»
«Jaso! — Schrybet dr ech flyßig?»
«Bis jitz nid. — Ach, wüsset Dr, Herr Hälfer, me weiß doch nid rächt, was me sech schrybe sött. Mer kenne ja enandere chuum.»
«Aha! — Aber dir verstandet enandere doch guet? — I meine, dir wüsset doch ungfähr, es jedes, was ds andere so dänkt? — Dir heit doch Vertroue zue-n-ihm?»
«Ach, das villicht scho. Er isch gwüß e brave Ma.»
Der Hälfer het gmerkt, daß ds Madeleine nid rächt mit der Sprach darf userücke, und wott ihm es Brüggli schla.
«Loset, my Liebi,» seit er, «wenn Ech öppis plaget, wo Dr nid rächt dörfet säge, vor mir genieret Ech emel de nid. I schwyge wie ds Grab, und wenn ig Ech guet söll rate, so sött’ i halt scho chly wüsse, wie’s Ech um ds Härz isch.»
Ds Madeleine schwygt. Es suecht sys Naselümpli und faht afah d’ Ougen abtüpfe.
«Loset, my Liebi,» fahrt der Hälfer furt, «nähmet mer di Frag nid übel, i möcht würklech Eues Beschte: Heit dir enand de o gärn oder...?»
Er het nid wyter bruuche z’ frage. Keis Wort isch zwar lut worde. Aber dem Madeleine syni Achsle, wo no so gar nüt hei treit gha bis jitze, und sy Chruslechopf hei dütlech gnue g’antwortet.
«Mhm, steit das däwäg,» het der Herr Müsli dänkt. Es ganzes Chehrli sy si jitz beidi binenandere gsässe, ohni nes Wort z’ rede. Ds Madeleine het nüt anders erwartet, als daß jitz de e Predig losgangi à la Unggle Gabriel vo Vernunft anäh, sech dryschicke, folgen und so wyters. Het es di Sprüch nid scho bald uswändig chönne? — Statt däm fragt der Hälfer: «Excüsieret my Gwunder, Jumpfer Herbort. Es wird dänk der Wille sy vo Euem Tüteur?»
«He äben isch es,» jammeret ds Madeleine. «Aber säget mir jitz einisch offen und ehrlech: Findet Dir, i müeß ne näh?»
Der Hälfer isch uf alles gfasset gsi, nume grad uf die Frag nid. Si het ne vo sym Sässel ufgsprängt, und es isch ne na syr Gwohnheit i settige Fällen acho i der Stuben umenandere z’ rönne; aber er het sech doch ebha. Der Chopf uf d’ Syte gheltet, het er langsam beidi Achsle ganz höch ufezogen und se du undereinisch la falle.
«Ds Glück steit halt uf der Liebi,» seit er ändlich.
«Gället!» Dermit isch ds Haselmüüsli dem Chilchemüüsli ume Hals gumpet und het ihm es härzhafts Müntschi uf di suber gschabete Backe gä. Der Hälfer hets la gscheh. Hätt’ er öppe jitz ds Glyche sölle säge, wie vori, wo-n-ihm d’ Hünd i d’ Bei gfahre sy? Fascht sy-n-ihm d’ Ouge füecht worden ob däm Gump us versteckter Härzesnot, und er het nid anders chönnen als dä luschtig Chopf voll schwäre Gedanken i syni prieschterleche Händ z’ näh und...
Aber jitz gseht er im Spiegel a der Wand, wie hinder ihm ganz hübscheli d’ Türen ufgeit und d’ Bollouge vo der Frou Rosine Rächeschaft heusche. Blitzgschwind het er errate gha, daß d’ Frou Heimlicheri nid wyt ewäg chönni gsi sy, und dänkt: «Chumm du nume.» Ganz rüejig het er der Chopf vo sym Schützling fescht i de Hände bhalten und gseit: «Syd nume getroscht, der lieb Gott wird Ech de der Wäg scho zeige. Luteri Liebi het ne geng uf ihrer Syte.»
Wo d’ Frou Ryhiner di roten Ouge vo ihrem Sorgechind gseh het, isch si gruusam z’fride gsi mit dem Herr Hälfer. Er müeßi ghörig zuechegha ha, het si vermuetet, und das heigs juscht bruucht. Si het ihm vo Härze danket und ne du no bis a ds Gartetor begleitet.
Zum Erstuune, het es d’ Tante Rosine nachhär dunkt, wie duuch und lieb ds Madeleine undereinisch sygi. Wie-n-en umgchehrte Händsche. Und jitz heissi’s ds Yse schmide. No bevor di Houderigsellschaft, wo sech offebar gäge Vilbringe-Wald übere verloffe het, ume zrüggchömi, müeß ga Paris gschribe sy.
Me het Papier und Fädere grüschtet und ds Meitschi gmacht härez’sitze. Aber das het sech gwehrt und gwunden und gseit, es sygi nid ufgleit zum schrybe. Z’letscht isch wieder einisch nüt als Salzwasser uf das Bögli cho, und me het es troches müesse fürenäh. Und du het d’ Frou Rosine dänkt, jitz mach me nümme längs Fäderläsis und het e Brief diktiert, so zärtlech und reschpäktvoll wie der Herr Ryhiner i sym Läbe no keinen übercho het — emel nid vo syr Brut und Frou.
Ob allem Schryben isch ds Madeleine stiller und zfridener worden und het sech z’letscht eso wenig meh gwehrt, daß d’ Tante Rosinen im Stille gsüüfzet het, wunderlech syg de das Meitschi. Chuum isch der Brief adressiert und pütschiert gsi, het si ne-n-i Gwahrsam gnoh, für ne-n-i d’ Stadt z’ schicke. Ds Madeleine het ne-n-aber im Oug bhalte, und sobald es gwüßt het, wo-n-er ufe Bott wartet, isch di Chrott gange, het es dritts Bögli usem glyche Druckli gnoh, hets läär gla, suber adressiert, pütschiert und a Platz gleit vom diktierte Brief. Dä hingägen isch bald druuf i hunderttuused Fätzleni im Bach zur Aaren abe gschwumme.