Text:Rudolf von Tavel/D’Haselmuus/Kapitel 7
VII.
Vorem «Bäre» z’ Aarbärg hei drei Rüter ghalte. Der eint — es isch der jung Ratsherr Dittliger gsi — het juscht der Wirtstochter ds lääre Glas umegä und gfragt, was si schuldig syge, derzue allerhand Komplimäntli drübery gschmidet und dem Meitschi roti Backe gmacht. Underdesse hei di beiden andere chly wyter ussen ufem Platz gwartet. Der Papa Wagner isch abgstige gsi und het ds Sattelzüüg nachegluegt, sym Roß der Hals tätschlet und glost, was ihm der ander brichtet. Das isch gar fervänt e stattlechen Offizier gsi. E füürrote Wafferock het er treit mit schwarzsammetige Revers, es wyßes Gilet und wyßi Hosen i höche Stifel. Der Dreiegghuet mit dem wyße Fäderstutz het er vor sech ufe Sattelchnopf gleit gha und sech mit dem Naselumpe der Schweiß vo der Stirne gwüscht, währed di glüetigi Ougschtsunnen uf syne silberige Chnöpf und Epaulettes g’glitzeret het. No isch dem Herr Houptme Wurschtebärger d’ Töubi ufem läderbruune Gsicht gstande, wo-n-er sech dry gredt gha het mit dem Bricht vo der Etwaffnung vom Regimänt von Ernst z’ Aix. «Dä Lusbueb!» het er juscht no einisch vor sech ane gseit. Das het dem General Barbantane gulte, wo das brave Regimänt a d’ Revolutionär vo Marseille verrate het, grad währeddäm der Xandi Wagner z’ Nyon gsi isch.
«Und du?» fragt der Herr Wagner,
«Ja und du! No der glych Abe sy mer abmarschiert, vor d’ Stadt use, ohni Gwehr und Gschütz, aber drapeaux flottants und tambours battants. Natürlech het me druuf müesse gfaßt sy, daß si-n-is i däm Zuestand überfallen und zsämeschieße. Gliche hätt’s ne. — Es sy di Glyche gsi, wo du z’ Paris der Aputsch zum Tuileriessturm gä hei, di verfluechti Brigantebande. — Bis ga Ollioules hei mer der Sach gar nid trouet; aber vo dert ewäg hei mer nüt meh gha z’ risquiere. Z’ Toulon sy mer à bras ouverts epfange worde. Dert isch du Eue Suhn zue-n-is cho. Es isch es wahrs Wunder, daß er ungschlage dürecho isch. Das hätti gwüß nid jede z’ standbracht.»
«Wie syd Dr zfride mit ihm?»
«Guet. Er isch e gfreute Kamerad. Im Füür isch er jitz halt no nid gsi; und es macht mer alli Gattig, er wärdi o hie nid derzue cho. I weiß nid rächt, was mer eigetlech hie sölle. Aber en attendant isch me ja froh, i der Schwyz z’ sy. Hätte mer nid so ne rüejige klare Chopf zum Oberscht wie der Ludi vo Wattewyl, so wäre mer vermuetlech alli längschtes underem Bode.»
«Ja und der von Ernst?»
«Dä isch jitze z’ Romainmotier Landvogt und lat sy Malaria versurre. Afangs Mejen isch der Ludi Oberscht worde.»
Unterdessen isch der Herr Dittliger fertig worde mit syr Wirtstochter. Der Papa Wagner isch a mene Junge z’ trotz ufgsässe, und di drei Herre sy zum Murtetor us gritte. Hienache dem Bargehubel het der Houptme Wurschtebärger sy Huet gschwänkt: «Messieurs, j’ai l’honneur» und isch Murte zue trabet. Di beiden andere Herre sy rächts ab gägen Ins zue. Zum Glück isch es Lüftli gange, sünsch wär’s nid zum ushalte heiß gsi. Underwägs hei si du ihres Vorhabe no einisch uf all Wys und Wäg chönnen erörtere.
«Gfell het er de,» seit der Herr Dittliger, «Eue Xander. Hätti jitze nid d’ Regierig ds Regimänt heigrüeft und i eigete Dienscht gnoh, so gäbs vermuetlech nüt druus mit dem Madeleine. Wär weiß, obs ihm warteti! — Nu, d’ Maréchale isch jitz o nümmen umewäg. — Die tuet grad, wie wenn das Meitschi ihres lybeigene wär. Weiß o nid, wo si ds Rächt derzue härnimmt.»
«Jäwohl,» brichtet der Papa Wagner. «Das hanget äben alles anenandere. Begryfet, ds Madeleines Großmuetter und der Vatter vo der Maréchale, sy Gschwüschterti gsi. Und wo du di beiden Eltere Herbort z’ Äle grad churz nachenand gstorbe sy, hätti du ds Cécile Chateauvieux das verwaiste Chind — zwöijährig isch es gsi — gärn uf- und agnoh. Aber me het du gfunde, me bhielti’s besser z’ Bärn, das Gfiegg vo Garnison zu Garnison i ganz Frankrych umenandere sygi nüt nutz. Und so het si’s du müesse der Tante Ryhiner überla. — Deren ihre Ma isch e Brueder gsi vo ds Madeleines Muetter. Aber ds Dryregänte het d’ Maréchale nie ganz chönne la sy. Und si het liechts Spil gha, will der Gabi Ryhiner geng der Narren a nere het gfrässe gha. So isch di Gschicht.»
So um di vieri sy si z’ Ins aglanget und hei sech grad nam Kommando vo däm Bataillon erkundiget, wo hie glägen isch. Si hei’s richtig, wie erwartet, im Wagner-Guet gfunde, wo a mene Vetter vo ds Xandi’s Papa ghört het.
Der Huusherr het Müej gha ds Lache z’ verbyße, wo syni Gescht nam Herr Lütenant Wagner gfragt hei, und der Bataillonskommandant het syni Muulegge zwüsche sträng und luschtig hin und här zogen und z’letscht o müesse lache. «Das breicht sech guet,» seit er ändlech, «er isch am Schatte, Eue Suhn, und dä Chehr nid wäge der Hitz. I ha di Herre müessen i Arräscht tue.»
«So?»
«Ja, wüsset Dr, das het nüt z’ säge. Chehrium passiert das öppe no a mene jede; Ornig mueß halt sy.»
«Was hei si bosget?»
«I ha se geschter ga Erlech übere gla, gägen Abe. Si hei Urleb begährt, für im See ga z’ bade. Und daß si’s o gmacht hei, gloubt me ne bi der Hitz gärn. Aber du sy si du, schynts i der ‹Erle› blybe bhange, und der Räschte chönnet Dr Ech dänke.»
Der Vetter Wagner het du di beide Herren überufe gnoh und ne z’ Vieri ufgstellt. Der Papa het der guet Luun e chly verlore gha. Sit bald vier Monete het er sy Suhn nümme gseh gha, und es isch ihm o nid so liecht worde, so wyt über Land z’ ryte — und jitz!
Wo si du ds Gröbschte vo de Tagesereignis hei erörteret gha und me sech het müesse schlüssig wärde, was jitz wyter gscheh söll, fragt der Ortbüehler: «Cha men ächt di Nütnutze hütt nümme z’ Gsicht übercho?»
«Jä,» seit der Vetter, «das isch e chly ungschickt. Loset, was heit dir im Sinn? — Es isch mer gwüß leid, i cha-n-ech nid über Nacht ha. Dir gseht, i ha ds Huus voll. Und wenn dir ga Tschugg übere gienget? — Der alt Steiger het geng Freud, wenn öpper chunt, und Platz isch dert meh weder gnue.»
Der Mundi Dittliger wär no derfür gsi; aber der Papa Wagner het gar nid Luscht zeigt, no einisch ufz’sitze.
«Oder dir wellet de vorlieb näh mit der Stube vo dene beide Herren Arräschtante. Ihri Bett sy ja jitze läär,» lachet der Vetter.
«Das wär no en Idee,» meint der Papa Wagner, «misex.»
«Wär isch der ander?» fragt der Herr Dittliger.
Der Vetter lachet und seit: «Er isch suber. — Es isch e junge Real de Chapelle, e famos e flotte Kärli. Me weiß überhoupt nid, wele daß eim besser gfallt. Jede stellt sy Ma; aber so gwüß daß si zsämechömen usserem Dienscht, gits allimal öppis dumms. Si sy halt no jung und übersühnig.»
Der Huusherr steit uf, schänkt dene Herren y und geit zur Türe. «Also, wenn dr weit vorlieb näh, so la-n-ig ech d’ Bett azieh.» Dermit isch er use.
«Es macht mer alli Gattig, mir sygen im rächten Ougeblick cho,» meint der Papa Wagner. Er süggelet a sym Glas und stuunet zum Fänschter us i di schöni Abedlandschaft. D’ Sunnen isch hert obem Chasseron gstanden und het düre Dunscht ds große Moos verguldet. Z’ beidne Syte vom Wischtelach hets i de Böume g’glitzeret wie vo mene füürige See.
«Jä,» seit der Vetter, wo-n-er wieder ynechunt, «i gönne dene beide junge Herren ihri schöni Fründschaft; aber als guete Verwandte mueß i jitze scho säge, daß es mir eigetlech e chly gruuset — nimm mers nid übel, Vincenz —, di beide mitenandere ga Turin gseh z’ reise.»
Jitz luegt der alt Herr vom Ortbüehl sy Inser-Vetter ganz stober a.
«He ja,» fahrt dä furt, «du wirsch es dänk wohl wüsse, daß der größer Teil vom Regimänt vo Wattewyl, — ci-devant von Ernst, für Sardinie kapituliert het. Morn wärde si z’ Murte neu rangiert und...»
«Potz Donnerschieß!» Dem Papa Wagner sy Fuuscht isch ufe Tisch gfahre, daß nid nume d’ Gleser gchlingelet hei. «So?» chychet er, «jitz weiß i, warum me nid Zyt gfunde het, einisch über ne Sunntig i ds Ortbüehl ufez’cho.»
«Ja, wenn i g’ahnet hätti, daß du nüt dervo weisch, so hätt’ ig ihm zuegsetzt und nid lugg gla, bis er sech ufe Wäg gmacht hätti.»
E zytlang isch es jitz ganz still blibe, so daß me ds Kommando und ds Chölbenufschla vo der Wachtablösung im Dorf unde ghört het.
«Daß si gärn öppis anders undernähmen als hie im Moos unde ne sogenannti Gränzbsetzung, begryft me ja scho,» probiert der Herr Dittliger z’ betädige.
«Afin,» seit der Papa Wagner, «’s isch guet, sy mer grad hütt no cho, so cha me däm Züüg der Nagel stecke.»
«Jäää... wenns no geit,» meint der Vetter. «Kapituliert hei si halt.»
«Kapituliert oder nid. I wett bim tuusig luege, öb das däwäg geit. — Cha men eigetlech di Bürschtle nid zu Gsicht übercho?»
«Jitz? Im Arräscht? — Das tät i nid, Vetter. I ließ ne der Ruusch ghörig usschlafe. Dernah isch er de villicht grad i der rächte Gmüetsverfassung, für mit sech la z’ rede.»
Der Herr Wagner het du syni beide Gescht no zum Chilchhof ufegfüehrt, für ne di berüehmti Inser-Ussicht z’ zeige. Schön gsi wär si dersälb Abe, herrlech schön; aber der Papa Wagner het i sym Hirni anderi Ussichte gstudiert und wenig Wort meh verlore. Wo si du mit dene Herre vom Bataillonsstab zsämen am Z’nachtässe gsässe sy, het er um d’ Stude gschlage, wie das gmeint sygi mit der Kapitulation. Me het ihm alli Uskunft gä und gseit, es wäri jedefalls am Platz, daß er sym Suhn no ne brave Batze mit ufe Wäg gäbi, vowägen es chönnti sech de villicht lang ekei gueti Glägeheit meh biete. Zu däm guete Rat het er gschwige wie ds Grab, und wo si nid hei welle höre dervo, het er Mässer und Gablen uf ds Täller gschmissen und gseit: «My Bueb geit nid mit.» Du hei du di Andere gschwige. Aber Blicke hei si sech zuegworfen und d’ Muulegge zum Lache verzoge.
I ds Bett z’ jage het me di Herre nid bruucht. Und wenn o der Papa Wagner voruusgseh het, daß er nid sobald zum Schlafe chömi, so isch er äbe doch rächtschaffe müed gsi vo däm länge Ritt und het sech gärn gstreckt.
Es alts Chammermeitli het se-n-i ne großi heimeligi Gibelstube mit ungmaletem Tannetäfel gfüehrt, wo z’ beidne Syten a de Längswände früsch azogni Himmelbett gstande sy mit subere bluemeten Umhäng um und um, di reinschte Cabinetli. Däm het me bi der Hitz nid viel nahgfragt; aber me het ja nüt anders gwüßt und isch froh gsi über nes guets Gliger. Ds Züseli het Liecht ufe Tisch gstellt, d’ Felläde zuezoge — wäge de Flädermüüs, wo sech sünsch de gäge Morge no gärn so i ne Betthimmel hänke — und du dene beide Herre no d’ Rytstifel abzoge. Es isch nid lang gange, so het ds rüejige Schnuufe vom andere Bett här dem Papa Wagner verrate, daß sy Kamerad sälig schlafi. Är sälber hingäge, so müed und gnietig er gsi isch, het sech hie umen und dertume tröhlt, isch ufgsässe, hinderegläge, füregrütscht; aber uf all Wys und Wäg isch ihm sys Ungfell mit dem Suhn glych dumm und ergerlech vorcho. Dä dert im andere Bett isch eigetlech no halbers d’ Schuld gsi. Är het ihm d’ Nase druuf gstoße, daß allem nah der Hämi Saager zum letschtemal z’ Märchlige gsi sygi und daß me sech jitz uf d’ Füeß mache sötti, für dem Xandi der Wäg z’ veräbne. Da het er nüt welle versuumt ha, was a ihm glägen isch, und hätt’ er sech nid vorem Herr Dittliger geniert, so wär er gwüß ventre-à-terre ga Ins gritte. Ja nu, es het jitz mögen usgseh, wie-n-es well, so gschwind het er ds Spil nid welle prysgä.
Der Papa Wagner hets emel no ghöre zwölfi schla. A mene Grumpel, wo-n-er drab erchlüpft isch, het er gmerkt, daß er doch isch ygschlafe gsi. Potz Wätter, het er im erschte Chlupf dänkt, isch es ächt hie unghüürig? Schwäri Tritte het me ghört, wo langsam nächer cho sy. Aber jitz merkt der Herr Wagner, daß scho d’ Tagheiteri dür d’ Felläden yne glüüßlet, und im Dorf unde het e Güggel gchräit. I mueß doch no z’ grächtem gschlafe ha, seit er sech und wott der Umhang hindereschla, da geit d’ Türen uf, und di beide jungen Offizier chömen yne, gar nid öppe hübscheli, wie-n-es sech für Yquartierti schickti.
«Potz Stärnebärg, hie mangleti’s z’ lüfte,» seit der Xandi und geit zum Fänschter vüre. Der Ander isch hinder ihm här cho. Si hei d’ Felläde hindena ufgschlage, und der Xandi singt — nid schön — zum Fänschter us mit syr eigete Variation:
«Potz Marter, Chueri, Velti, I wär’ e gschlagne Ma, Wenn i di Batze zellti, Wo-n-i versoffe ha — ja hia ha. Es Glas isch ke Schoppe, E Schoppe ke Maß, Di Brave müesse gnoppe, Und d’ Hudle sy bas.
Du, du chönntisch mer der Gätzistil neu binde, i will dr de dyne nachhär o zwägmache.»
«A vos ordres,» antwortet der Kamerad. «Hock ane!» Und du het der Herr Real dem Xandi sy Cadenetten ufglöst und neu ybunde. «So en Arräscht isch halt doch e gueti Sach,» seit er, «jitz hend mer doch emal en ganze Tag chönnen usschlofe. Das tuet grad guet voreme Marsch.»
«Ja, ’s isch schad, müesse mer furt. I gloub, mer lehrte z’letscht am Änd o no der Eiser usem Gätzi suufe, wie d’ Seeländer.»
Statt z’ antworte faht der Real afah singe:
«Ach Muoter, liebi Muoter, Gib du mir einen Rat, Es lauft mir alli Morge E rote Schwyzer nah.»
Der Xandi git ume:
«Ach Tochter, liebi Tochter, Den Rat, den gib ich dir: Laß du den Roten fahren, Bleib noch ein Jahr bei mir.»
Und der Real fahrt furt:
«Ach Muoter, liebi Muoter, Der Rat der ist nit guot. Der Rot der ist mir lieber Als all Hab’ und Guot.»
Da lachet der Xandi häll uf: «Wenn aber zwee Roti dem Meitschi nachestryche? Wie giengs de wyter?»
«Das chäm ufs Meitli a. E gschyds merkt bald, wele besser zue-n-ihm passet.»
«Du chönntisch no rächt ha. — Du — hesch du öppen a menen Ort Tinten und Fädere gseh? I sötti doch eigetlech hütt no gschwind mym Papa schrybe, sünsch begryft dä gar nid, wo-n-i hi cho bi.»
Da luege di beide junge Herren enandere plötzlech ganz verschmejet a. Me het e Stimm ghört, wie wenn öpper i der Stube wär. Und der Xandi hätti gschwore, di Stimm heig’ ihm g’antwortet: «Die Müej channsch dr erspare.» Ihri Chöpf sy halt no nid ganz luter gsi, sünsch hätte si scho längschtes öppis gmerkt. Jitz sy si beidi zwäggfahre, und jeden isch zu sym Bett gsprunge. Im glyche Momänt hei si d’ Umhäng usenandere zoge, und währed der Real brüelet: «Do lyt bim Äid äin i mim Näscht,» het der Xandi d’ Sprach verlore.
Der Mundi Dittliger het scho lang Chrämpf gha vor lachen und het jitz losgä, daß ds ganz Himmelbett gwaggelet het. Der Papa Wagner hingägen isch ufgsässe, het sy verstoberete Suhn mit hällem Triumph agluegt und gseit: «Ähä, gäll! Das hesch dr nid la troume, du Süffel! — Schämsch di nid e chly?»
«Wie syd Dir jitz dahärecho, Papa?» bringt ändlech der Xandi füre.
«Uf mene füürigen Eichhorn villicht,» seit der Herr Wagner. «Für was hätti me Vetteren im Land umenandere, wenn me nid albeneinisch zue ne z’ Visite gieng? — Gäll, gäll, du hesch nid dänkt, daß dy Vatter no so guet z’ Sattel wäri. Wart nume, wenn du de einisch z’ alte Tage chunsch und sälber Buebe hesch, so wirsch de no a mi dänke. Du wirsch de lehre begryfe, daß es Vatterhärz den alte Chnoche no Strapatze zuemuetet.»
Wo-n-er das gseit het, isch ihm öppis Zitterigs i d’ Stimm cho. Und das het der Xandi erscht rächt gweckt. Er isch verläge worden und froh gsi, daß jitz der Mundi drygrüeft het:
«Gäll, Xander, gäll, das hesch du nid erwartet. Das chunt halt so, wenn men uf Erlech übere geit ga bade.»
«I mueß ech überhoupt no my Fründ vorstelle, der Herr Real de Chapelle,» seit der Xandi. «Papa, cha men Ech mit öppisem hälfe?»
«La mi nume no chly lige, i gspüre myni Bei vo geschter,» het der alt Herr g’antwortet und derzue uf ds andere Bett dütet. «Dernah han i de mit dr z’rede.»
Di Andere hei begriffe. «I will Ech jitz wieder platzmache,» seit der Mundi Dittliger zum Herr Real, «dankheiget für das Nachtquartier. I ha scho lang nümme so guet gschlafe.»
«I mangle’s nümm,» antwortet der Lütenant. «I nere halbe Stund mueß ich aträtte. Ich gohn Ene jitz go’s Früehstuck bstelle.»
«Was Halbstund?» brummlet der Xandi. «Es het ja grad erscht füfi gschlage.»
Aber sy Kamerad, wo Durscht na früschem Wasser gha het, isch i Wafferock gschloffen und use. Und der Herr Dittliger isch ufgsprungen und het sech o agleit. Sy Toilette het ihm nid lang z’ tue gä, und du het er gseit, er gang no einisch zum Chilchhof ufe, ga d’ Ussicht luege. Er het wohl gmerkt, daß der Papa Wagner jitz sy Suhn wott i ds Gebätt näh und daß me se söll alleini la. Dem Xander isch ds Müetli gschwunde. Er het sech uf d’ Fänschtersimse gsetzt und gluegt, wie’s im Moos unde taget. Underdessen isch der Papa ufgstande. Wo-n-er sowyt nache gsi isch, het er zum Xandi gseit: «Du chönntisch mir jitz o d’ Cadenette binde. Das emel schynsch mr afangen i der Ornig glehrt z’ ha. S’ isch geng sövel.» Und du isch er häre gsässe, und der Xandi, no so froh, hinder sy gestränge Papa dörfe z’ stah, het agfange der Coiffeur machen und gar nid pressiert.
«Los jitz, Xander,» het der alt Herr mit gsänktem Houpt agfangen und derzue d’ Ougen ufgsperrt, wie wenn er über d’ Stirne chönnt hindere luege, «vor Allem chunts mer gschpässig vor, daß du nid e Momänt gfunde hesch, für öppe cho z’ luege, öb i no läbi. Bin i dr de o gar nüt meh? — Nid daß i meinti, du müessisch e Huufe Gäld usgä; aber daß nidemal das di heitribe het? Dir würdet öppen o nid i de Dublone chrüschle, he? — Ai ai, schryß mer nid no myni letschte füf Haar us!»
«Mer hälfe halt enanderen us,» erklärt der Xandi.
«Scho rächt. Aber für anderne z’ hälfe, mueß me doch sälber öppis ha. Es macht mer Gattig, du sygisch meh derfür, anderi la z’ hälfe. — Weisch, wie me däm under ehrleche Chrischtemöntsche seit? Ai, rupf mi nid eso! — Weisch es, he? — Schulde mache het me däm zu myr Zyt albe gseit. Nid, daß i mi sälber druuf verstande hätti; sünsch wärisch du jitz übel dranne.»
«Aber säg mer jitz offen und ehrlech, wie’s steit. Mir wei das hütt no i d’ Ornig tue, und dernah chunsch mit mir hei.»
Jitz wirds dem Xandi schier gschmuecht. Er isch gar nümmen imstand, sym Papa ne vernünftige Lätsch a Zopf z’ machen und mueß geng wieder vornen afah.
«Nu, bin i nid bald schön gnue? Das isch mir o-n-es Gniffel,» schmählt der Herr Wagner. «Also use jitz mit der Sprach!»
«Mit de Schulde steits gar nid bös, Papa. Dem Real bin i dryßg Louis schuldig und dem Stettler zwöiezwänzg und sünsch — wohl, der Sinner het mer o öppe zwölf vorgschosse, und de chunt de no derzue, was i hie z’ zahle ha.»
«Sacre double, quant à moi cela me suffit amplement. — Was hesch de no im Sack?»
«Nüt so z’ säge.»
«Und Sold z’ guet?»
«Erscht de wieder im Wymonet.»
«Das isch verfluecht dumm. Das müesse mer halt jitz la fahre.»
«Ja warum?»
«Will me dem Regimänt nid cha nacheloufe mit Guethabe, wenn me nümme derby isch.»
«Ja, aber, Papa...»
«Hä? - Was?»
«I blybe derby. I ha wieder kapituliert für zwöi Jahr. Me marschiert ga Turin.»
«Und das machsch du, ohni mir nes Wort z’ säge?»
«Wenn ds Regimänt im französische Dienscht blibe wär, so hätt’ i ja sowieso no zwöi Jahr müesse mache. Da han i halt dänkt, es verstandi sech vo sälber.»
«Ja nu, jitz hesch es halt, du dumme Kärli. Me cha o nid meh, als dr d’ Sach chüechle.»
Mit däm isch der Papa Wagner ufgstanden und het agfangen i der Stuben umeloufe.
«Es isch dy Sach,» het er du furtgfahre. «Jitz hättisch alli Chances gha z’ Märchlige zuechez’cho. Vom junge Saager ghört me gar nütmeh, und me mueß anäh, er sygi umcho. Es schynt, syni Lüt heige sech dry ergä. Und der Dittliger seit mer, wenns de uf ds Madeleine Herbort achömi, so heigisch du kei Konkurränt meh z’ schüüche. Aber was nützt dir das, du Lappi, wenn du de im kritische Momänt änet de Bärge bisch? — Begryfsch jitz?»
Der Xandi het mit den Achsle zuckt und nütmeh gwüßt z’ säge. Fascht verdräiht hets ne. Het er öppe nid scho lang gspürt gha, daß es ihm nid würdi fähle, wenns allei uf ds Madeleine achäm? Aber er het sech dry ergä gha, daß es nid chönni sy, und het im Dienscht scho chly lehre vergässe. Und jitz isch uf eismal alles wieder in ihm ufbroche. — Wenn er nume nüt vo Allem ghört hätti! Er het sech uf ne Stuehl la falle, d’ Ellbögen ufe Tisch gstützt und isch sech mit allne Finger dür d’ Haar gfahre.
«Es blybt dr gar nüt anders. Me mueß di Kapitulation zrück heusche,» meint der Papa.
«Das cha me nid.»
«Das wär’ mr gschpässig. Di Herre würde wohl mit sech la rede. Wär het das i de Hände?»
«Der Aide-Major Gehri.»
«Gehri? Wär isch das?»
«He ja. — Me schrybts: Guéry. — Da isch nüt z’ welle. Dä git Ech nüt use.»
«Wenn men ihm Etschädigung abietet?»
«Um Gotts Wille! Probieret nume das nid!»
Jitz sy si du nes ganzes Chehrli dagsässen und hei gschwigen und zum Fänschter us gstuunet. Ändlech seit der Xandi: «Aber wüsset Dr, Papa, bevor i’s schwarz uf wyß ha, daß der Hämi tot isch, tue-n-i kei Schritt.»
Der Herr Wagner het gar nid glost, was sy Suhn seit. Er isch andere Gedanke nachegangen und seit: «I bi halt überhoupt nie für dä Dienscht gsi. Das isch guet für jungi Lüt, wo niene rächt daheime sy und vo daheime nüt z’ erwarte hei. Bi dir isch es öppis anders. Du erbsch einisch es schöns Guet und channsch dr ganz liecht e schöni Position mache, sobald du ne tüechtigi Frou hesch. Über däm i der Wält umenandere Fahre verpassisch alli dyni Chances, und wenn d’ einisch ume heichunsch — gäb wie liecht mit mene Näggis, wo du dyr Läbtig dranne z’ borze hesch —, so weisch niene Bscheid und lasch ds Guet o no z’ Schande gah. Gar nid z’ rede dervo, daß du mi muetterseelenallei daheime lasch und mi villicht nidemal meh läbig findsch.»
«Ach, Papa, säget doch nid settig Sache. Es isch ja nume für zwöi Jahr.»
«Isch das nid läng gnue für ne halbi Wält z’ underobez’stelle? Und wenns no früecher oder später wär! Aber das sy jitz grad di wichtigschte Jahr. Du channsch doch nid verlange, daß das Madeleine jeden andere prétendant söll abschüsselen und uf di warte.»
Trüeber und trüeber het der Xandi drygluegt. Uf ei Wäg wärs ihm no so rächt gsi, wenn der Papa ne-n-useglöst hätti. Aber im Gedanken a syni Kamerade het er doch nid der Muet gfunde, vo sich us öppis gäge sy Kapitulation z’ undernäh. — Es isch ihm schier en Erlösung gsi, wo der Tambour ufem Dorfplatz Sammlung gschlage het. Flugs isch er i Wafferock gschloffe, het der Dägen umgschnallet, d’ Händschen und der Huet gnoh und dem Papa adieu gseit. «Mir gseh-n-is de z’ mittag no!» Dermit isch er dusse gsi.
Der Herr Wagner isch o nümme lang i der Stube blibe. Er isch abe ga dejeunieren und het du dert am Tisch vo sym Vetter der Aidemajor Gehri gfunde. Ohni längi Umständ z’ mache, isch er ihm ufe Lyb grückt, öb er wüssi, daß der Xandi ohni sy Zuestimmung kapituliert heigi.
Dä het d’ Ougsbraue höch ufezogen und gseit: «Das geit mi nüt a. Di junge Herre standen uf eigete Füeße. Und wenn es o anders wäri, da gits nütmeh z’ brichte. Di Papier sy scho furt, bi’m Regimänt.»
«Wo isch der Herr Oberscht?»
«Hütt no z’ Murte.»
«Und wenn wird vo hie abmarschiert?»
«Am drü.»
Der Herr Wagner het ygseh, daß da nüt usz’richten isch. Der halb Vormittag isch er mit sym Vetter und dem Mundi Dittliger dem Militär nachegstriche. Si hei ne gluegt z’ tröschte, aber o nid viel anders gwüßt z’ säge, als öppe, so zwöi Jahr sygen am Änd no bald erläbt.
Bim Z’mittagässe het me gmerkt, daß der Xandi gschlagen isch. Er het chuum es Wort möge reden und geng i eis Loch yne gluegt. Es isch drü worde, me het nid gwüßt wie, und ds Bataillon isch gäge Murten abmarschiert. No lang het men usem Moos ufe d’ Trummlen und d’ Pfyfe ghört, luschtig und doch truurig. Wo di beide Herre hei la sattle für heiz’ryte, het me nume no ganz wyt äne schwachi Stoubwulken anere Papplenallee gseh nachestryche.
Si hei über Gümmene hei welle. Der Herr Wagner het nüt möge rede. Erscht z’ Cherzers het er ds Muul wieder gfunde, aber nume für z’ säge, er well gäge Murten abschwänke. «I mueß dem Bueb no öppis ga säge.» Der Herr Dittliger het ne groß agluegt und ihm wellen abrate. Aber er het nid nahgä. So hei si sech du trennt, und der Papa Wagner isch i längem Trab gäge Murte zue.
Der Xandi isch nid übel verwunderet gsi, wo-n-er am Abe, nam Ymarsch im Stedtli vor der «Chrone» nes Roß abunde gseht, wo ganz verdächtig dem «Bayard» gliche het. Und richtig, wo-n-er necher luegt, kennt er, hinden am Sattel ufgschnallet, dem Papa sys altmodige Fällyse. Grad juscht zu der Zyt isch dä guet Ma bim Oberscht gsi und het ihm Plätzen abgchähret, er söll ihm sy Suhn usegä. Abtreit hets ihm nüt. Ds Einzige, wo-n-er ergatteret het, isch gsi, daß me dem Xandi erloubt het, der Abe mit sym Vatter zuez’bringe. Und will jedi Wirtsstube voll Lüt isch gsi, sy si uf nes Bänkli am See unde ga sitze. Dert hei si zsäme Trüebsal blaset. Der Xandi isch so gschlage gsi, daß er eismal über ds andere gseit het: «Wenn i nume nüt ghört hätti vo der ganze Gschicht! Aber jitz weiß i nid, öb i’s zwöi Jahr ushalte. Es zieht mi a allne Haaren i das Märchlige.»
Am andere Morge früech sy si mit Pfyfen und Trummle zum Tor us, über Wiflisburg dem Broyetal zue. Dasmal het di großi Müedigkeit a Lyb und Seel dem Ortbüehler e Streich gspilt. Wo-n-er erwachet isch, sy si scho lang lang furt gsi. Aber no einisch het ne sy Chummer nid heigla. No öppis het er dem Xandi müesse ga säge. Nam geschtrigen Abe het er ihm nümme rächt trouet. Sobald er wieder chly möge het, isch er i Sattel und dem Regimänt nachegreiset. Mängisch underwägs isch es ihm schier verleidet ob der Hitz. Erscht z’ Stäffis am See het er ne nachemöge. Es paar vo denen Offizier hei afange glachet, wo si ne hei gseh arücke, und ihm scho welle der Name «Regimäntsgschpänscht» ahänke. Aber si hei-n-ihm nid chönne dervor sy, daß er sy Suhn no einisch näbenuse gnoh het. Under menen alte Bireboum, nid wyt vo der Straß het er dem Xandi gseit: «Aber weisch, eis erwarten i de vo dir: daß d’ mer nid öppe desertiersch! Das mach mer nid ane. Soldat bisch jitz, und vergiß nid: e rächte Bärner louft nid druus, hesch ghört? I wott di nümme gseh, oder du heigisch dy Sach rächt gmacht. Versprich mers!»
Und der Xandi het sym Vatter mit nassen Ougen i d’ Hand versproche, er well verbyßen und ihm kei Schand atue, gäb wie ne d’ Längizyti sött plage.