Text:Rudolf von Tavel/Der Stärn vo Buebebärg/Kapitel 14
Vierzehntes Kapitel
Mitti Jenner isch es gsi und gruusam chalt, wo ne Kuppele Soldate, zmitts drunder Schlupf-Samelis Eltischte, der Ruedi, und der Neueschwander Köbi vom Hünige-Dorf, mit Schnupen und Chyche dür ds Gstrüpp vom Maiegrüen ufgchräblet sy. Wenigi Schritt wyter oben am Bärg isch e junge Stadt-Bärner-Offizier i nere Blütti gstanden und het der Bärg ab grüeft: «Hie Regimänt Morlot!» Ohni z’antworte sy di Soldate wyter der Schnee uuf gstampfet — ’s het niemer Schnuuf gha zum Antworte.
«Hie Regimänt Morlot!» rüeft se der Offizier no einisch a. Kei Antwort. — «Wo ghöret dir hi?» — Jitz antwortet eine mutz: «Aargäu, Wendschatz.» — Ergerlech seit der Offizier zue sech sälber: «Wo sy de üsi hi?» Und wo-n-ihm wieder niemer antwortet, brüelet er dene Wendschatzer nache: «Dir syd lätz! Der Oberscht Wendschatz isch dert rächts unde, vor em Wald usse.» Dä guet Ma isch sälber lätz drinne gsi. Ds Regimänt Morlot het wäge mene Steibruch linggs usboge, was dä jung Offizier nid gmerkt het. Er isch voruusgchlätteret gsi und i d’Wendschatzer yne grate, währeddäm syni eigete Lüt dem große Huufe nah ne gäbigere Wäg sech usgsuecht hei.
Bald druuf git’s oben am Bärg es ruuchs Glächter. «Heit se, heit se!» ghört men eine brüele. Es het anere flugmüede Kanonechugle gulte, wo mit Ziggzaggsprünge zwüsche de Buechestämme düregfahren isch. Nah-ti-nah isch uf em Chamme vom Bärg viel Bärner Chriegsvolk zsämegloffen und blybe stah. Zu ihrne Füeßen isch i mene tiefen Yschnitt ds Dorf Hägglige gläge, es Gnischt vo vermieschete Stroudecher, und derzwüsche het sech allerhand Chriegsvolk mit wildem Brüel dasumetribe. Derzwüsche het da und dert e Büchseschutz ufblitzet. Und änet dem Dorf het e Chnöuel vo Lüt grobs Gschütz über ne verschneite Hubel ufgschleipft. D’Roß, wo di halbi Zyt uf de Chnöue gsi sy, sy vo allne Syte ghouen und gstüpft worde, daß Gott erbarm.
Da het’s undereinisch under de Bärner uf em Mauegrüen gheiße: «Gät ne! Gät ne! — Seh! Vüren ietz mit dene Blasrohr!» Und du het me nes Paar Musketier dür di dicki Reieten a Waldsoum vüre gla. Mit großer Umständlechkeit sy di schwäre Gwehr wieder gladen und uf Boumgable gleit worde, und du het’s afa chlepfe, bald da, bald dert. Us em Dorf sy geng meh Lüt der äner Bärg uuf gflohe.
«Wei mer no einisch hinger se?» het’s uf em Mauegrüen gheiße. Vom lingge Flügel här isch befole worde: «Vorwärts! Hie Bärn! Uf se!» Und du het’s under Chräschle, Chrachen und Chlepfen e Drückete gä dür e Waldsoum use. Es paar Trummle hei grumplet, es paar Pfyfe derzue glüürlet, und mit großem Brüel isch e gwaltige Huufe, der Spieß uf der Achsle, der Bärg ab, halb i Gümp, halb grütscht.
D’Musketier sy am Waldrand obe bliben und hei langsam wytergschosse. Eine vo de Hüniger het sech di bluetigi Hand gschläcket und derzue brummlet: «Di cheibe kardolische Fotzuhüng!»
Am änere Bärg het me bald nüt meh gseh als d’Spure vo de Flüchtigen im Schnee. Im Dorf unden isch no kommandiert und zangget worde, aber ds Kampfgschrei het ufghört gha. Uf em Hubel zwüsche Häggligen und Dottiken isch der General von Erlach mit syr suite erschine. Und bald druuf het me Hornsignal ghört. «’s wird uus sy, für hütt», hei si uf em Maiegrüen gseit, und du het me da und dert en übermüetige Juzer ghört, vo Lüte, wo dermit hei welle säge: «Gott Lob u Dank, i läben emel no.» —
Im Dorf unde hei si Fähnli um Fähnli ralliiert, was under großem Brüel vor sech gangen isch, wil me d’Lüt, bsunders d’Waadtländer, schier nid us de Hüser use bracht het, wo si Proviant und ander Sache gsuecht hei. Bald het’s o dür e Wald uuf tönt: «Regimänt Wendschatz! — Brugg! — Hie Brugg!» — Wyter unde het eine brüelet: «Aarau! Aarau!», en andere: «Zofige!» Und so hei sech nah-ti-nah Truppele gsammlet um verschidefarbigi Fahne. Üsi Hüniger sy der Wald ab gäge dä Hubel, wo vori der Generalstab gstanden isch, und dert hei si richtig ihren Oberscht gfunde mit sym Adjutant und es paarne Lüte vo syr spezielle Fahnekompagnie. Er isch schön ufrächt uf sym Falbtschägg gsässe. Der Bruschtharnisch het matt rot gschimmeret. Der Oberscht het gäge d’Turmspitze vo Länzburg überegluegt, wo men als Silhouette über mene waldige Hubel no het mögen underscheide. D’Sunnen isch wie ne riesehafti füürigi Chuglen über nere breite Näbelschicht gschwumme. Violetti Schätte sy über d’Hublen ufgschnaagget und hei der Purpur vo de Schneefälder abgläcket. Da und dert sy dicki Chlümpe vo Mannschaft de Dörfer zue marschiert, wie wanderndi Wäldli vo Spieße. Scho wyt äne, uf der Straß gäge Länzburg, isch der Generalstab zrügg gritte, chuum no z’underscheiden im chaltblaue Dunscht vom Tal.
Der Oberscht Wendschatz het Befähl gha, mit sym Regimänt am Maiegrüen z’blybe, währed di andere Truppe sech hinder d’Front i d’Quartier verzoge hei. Im Vorbyryte seit ihm e Bärner Offizier: «Chumm de hinecht o ga Länzburg! Dert git’s gueti Quartier!» — «I ha nüt z’tüe dert», antwortet der Oberscht, und der glych Bscheid het er no verschideni mal gä.
Währed er da uf d’Rappört vo syne Houptlüte gwartet und Befähle gä het, röte sech undereinisch der Schnee und di graue Buechestämm, und wo men umeluegt, stygt e großi Füürsüüle zmitts us em Dorf Dottiken uuf, und chuum zwo Minute nachhär gseht me z’Händschiken äne ne Röti ufgah.
«Das fat guet a hinecht», seit der Oberscht zum Houpme Wyßhan, «di verdammti Unornig! — Da blybe gwüß wieder es paar Bsoffeni drinne. — Lueget de, daß es hie nid o so geit; si sölle mira uf freiem Fäld Füür amache, wenn es se z’hert früürt.»
I däm Ougeblick gseht der Oberscht syni Hünigermanne, d’Musketen under em Arm und d’Händ wohl verwahret i de Hoseseck oder under der rote Casaque.
«So», seit er zu Schlupf-Samis Ruedi, «gfallt der das jitz besser als ds Turbebyge, he?»
«De no sauft, Herr Oberscht», meint dä.
«Du channsch jitz de mit dem Neueschwander uf Othmarsinge, lue, dert äne — jitz brönnt’s bim Donnerschieß dert o scho! Mueß de hinecht no alles z’Bode? — i d’Mühli, und dert blybet der de Beidi zum Schutz vom Müller und syne Lüte, bis daß alles andere Chriegsvolk us em Dorf furt isch, i giben ech de no nes Halbdotzen Aargäuer mit. Und dernah, wenn alles wieder suber isch, so suechet der mi de halt wieder. — Verstande?»
«Ja, Herr Oberscht.»
I däm Ougeblick chunnt der Chriseggle-Chrigel der Bärg uuf, dem Oberscht cho säge, er heig e Stall und Quartier für ihn gfunde.
«Guet», seit der Oberscht, tuet aber ekei Wank.
Währed si da so im gruusige Schyn vo der Brunscht und under Rouchschwade zsäme rede, ghöre si am Waldsoum öppis brümele. Wo me nächer luegt, hocket, zsämegsunken a nere Bueche, e katholische Soldat und bättet ohni Ufhöre sys Paternoschter, währed ihm Tropf um Tropf ds Bluet über e Chopf und ds Gsicht abrünnt.
«Es sött sech eine syneren anäh», seit der Oberscht — «Wyßhan, isch der Fäldschär nid umewäg?»
Chuum het der Oberscht das gseit, so rüeft men ihm vo wyter unden öppis zue. Er nimmt d’Zügel uuf und rytet es paar Schritt wyt abe, git Befählen und versuumt sech derby. Und i däm Momänt ghört men öppis tätsche, und e gräßleche Todesschrei fahrt dür e nächtige Wald uuf. Es isch allne dür March und Bei gfahre. Under der Buechen isch es still blibe. E rötlechi Gstalt isch im Waldsoum verschwunde.
«Was isch ächt das für ne Bluethung, wo das chönne het?» fragt eine vo de Soldate. Und en anderen antwortet: «Däm arme Tropf isch’ guet gange.» Und du isch nümme wyters dervo gredt worde. Aber alli sy vom Gruusen erfasset gsi und hei sech ihri Gedanke gmacht.
Der Oberscht het ändlech alli syni Offizier um sech versammlet gha und d’Befähle für d’Nacht usgä. Es sy Streifwachen usgschickt worde mit der Wysung, jede Plünderer uf em Platz niderz’mache. Das es d’Soldate mit däm Befähl öppe gar z’gnau wärde näh, het der Oberscht nid gha z’förchte. Vo eim Tag uf en andere cha me nid us mene guete Bäremutz e Profos mache, und bi där stränge Chelti het me de Lüte nid chönne dervor sy, daß si gange ga Holz näh i de Hüsere. Und de, wär het de sölle ga nacheluege, was näb em Holz alles mitlouft? Me het sech i der fyschtere Nacht meh uf ds Härz und uf e natürleche Rächtssinn vo de Soldate müesse verla, statt uf d’Disziplin vo oben abe. —
Vo der Chelti tribe, sy jitz alli Kompagniee, Streifrotten und Fäldwachten uf ihri Pöschte marschiert. Der Oberscht het der Jakob mit dem Roß und dem Hund i ds Quartier gschickt, i d’Tieffetmühli z’Dottike. Är sälber het sech uf e Wäg gmacht, für ga z’luege, wie syni Befählen usgfüehrt wärde. I ds Houptquartier ga Länzburg het er der Houpme Wyßhan gschickt.
Da fallt sy Blick uf di Hünigermanne, wo vergütterlet um nes Füür umegstande sy. «Ja so!» seit er, «syd dir no da? — Aber jitz han i niemermeh, mit ech z’schicke. So ganget alli sächs! Also, dir wüsset, was der z’tüe heit, he?»
«Ja, Herr Oberscht.»
«Guet, so grüeßet mer de d’Müllerslüt. Bhüet ech Gott!»
Mit länge Schritte sy di sächs Hüniger i d’Nacht use verschwunde, und der Oberscht isch de Fäldwachte nachegange. Der erscht rächt Kampftag isch vorby gsi. Het der Tod no nid so rychi Ärnt gha, so isch doch der Chrieg i syr ganze Rüüchi Meischter gsi. Sowyt Chriegsvolk im Land glägen isch, het me’s a Brünscht und Lagerfüür chönne gseh. Nid weniger als achtezwänzig Hüser sy i där einzige Nacht hienachen und dertnache dem Maiegrüen abbrönnt. Und was gsoffe, gstohle, mißhandlet, gmordet und sünscht no wüeschts tribe worden isch, das het me nie alles vernoh, nid z’rede vo unändlechem Eländ, wo i där Nacht sy Afang gnoh het, vo moralische Schulde, die innert zwölf länge gruusige Stunde kontrahiert worde sy, und vo mängem Gottesgricht, wo da i der Fyschteri mit alte Sünden abgrächnet het.
Scho was di sächs junge Hüniger underwägs erläbt und i der Mühli z’Othmarsinge brichtet hei, isch strub gnue gsi. Natürlech isch ds Dorf voll Chriegsvolk gläge, meischtes Waadtländer Ryterei. Hert hinder der Mühli geit’s stotzig bärguuf, gäge ds Maiegrüen, und a däm Bord geit der Wäg gäge Dottike düre, so daß di sächs Musketier grad i Mühlhof abegseh hei, wo dür e Schyn vo mene Bivouacfüür belüüchtet gsi isch. Es wüeschts Brüel isch us däm Hof ufecho, und es het di junge Hüniger dunkt, si ghöre ds Müller-Chrischtes Stimm druus use. Si blybe stah, losen und luege. Und richtig, da parlamäntiert der Chrischte mit de Draguner, und d’Mülleri und ds Käthi hei o mit ne z’tüe gha. Nid lang geit’s, so gseht me nes paar vo dene wältsche Galeni hinder ds Käthi grate. Da hei di sächs gwüßt, was si z’tüe hei. Uf em Hindere sy si alli a eim Huufe ds Bord abgrütscht, und wie uf ds Kommando stürme si mit den umgchehrte Musketen uf di Waadtländer los: «Weit dir mache, daß der dänne chömet, dir himmelsdonner Parliwudraguner! Das Meitschi isch üsers. Hie Hüniger! Chrischte! Käthi! Hinger üs hingere!»
Dä Überfall isch de Waadtländer doch z’ungsinnet cho, so daß si nid Zyt gfunde hei, sech zur Wehr z’setze. Ja, der Neueschwander Köbi het scho eine gchropfet und hindertsi i Schnee usetribe. Di andere sy dervogstobe. D’Müllerslüt hei sech nid gwüßt z’fasse vor Chlupf und Stuune. Aber si sy bald wieder zue sech cho und hei sech mit ihrer wie vom Himmel gschneite Schutzmannschaft i ds Huus yne gflüchtet. D’Mühli sälber isch voll Chriegsvolk gsi. Si sy uf de Seck und i de Chrüme glägen und hei gschlafe bis uf wenigi, wo vor Durscht di ganzi Nacht nid Rueh gha hei. Gäge die het me sech jitz im Wohnstock ghörig verbarrikadiert. Eine vo de Hüniger isch hinder der Türen uf der Huet blibe, di andere sy i ds Müllers Stube. Da sy si um e riesige Bachofen ume gsässe, wo halb d’Stuben yne bouet gsi isch, und d’Mülleri und ds Käthi hei für Spys und Trank gsorget. D’Freud über das Zsämeträffen isch groß gsi. D’Müllersfrou het gmeint, der Oberscht sygi doch de gwüß e guete, daß er jitz no a se dänkt und ne di Hüniger gschickt heigi.
Ds Käthi het brichtet, si heige sech hinecht scho der ganz Aben uf Lyb und Läbe gäge das Chriegsvolk müesse wehre, es wüssi emel nid, was no us ne worde wäri, wenn nid di Hüniger ne z’Hülf cho wäre.
«Aber wüsset der, wäm’s hüt ds Läbe gchoschtet het?» erzellt jitz eine vo de Hüniger, «dem Chriseggle-Chrigel.»
«Das wird öppe nid sy», meint d’Müllersfrou.
«Ja wou wäger, dä het ietz sy Sach», bhertet der Schlupf-Ruedi.
«Mer hei ne funge», fahrt der ander furt, «grad vori. Bi de letschte Hüser z’Dottiken änen isch er uf der Straß im Schnee gläge. Si hi nen auwäg erwütscht ab em Stäle!»
«Ja», seit der Neueschwander, «u we si ne nid hinecht erwütscht hätte, so wär er my Tüüri morn a Gauge cho. Het er nid hinecht e Blessierte z’totgschlage!»
Der Schlupf-Ruedi het welle ha, es syg nid der Chrigel gsi, wo das gmacht heig, aber di andere syn ihm alli über ds Muul gfahre, wohl, wohl, das syg der Chrigel gsi, wär’s de sünsch wetti gmacht ha, öppis Verfluechts eso! Und der Köbi het gseit: «Sider däm, daß er gwüßt het, daß d’Chriseggle verbrunnen isch mitsamt allem gstolnige Guet, isch nümme guet gsi z’sy näben ihm. Er het e Gring gmacht wie ne lötige Tüüfel, u wenn er eim öppis het chönne z’leid tue, so het er’s gwüß gmacht.»
D’Müllerslüt sy nid übel erstuunet gsi ob däm Bricht, und me het nen alles müesse brichte, was sünsch no z’Hünige gange sygi, sitdäm si vo dert furt gsi sy. «Di Junker sy der letscht Herbscht nüt cho ge jage», het’s gheiße, «es het guet ta, daß mer äine chly erchlopfet hei.»
Ob däm Erzelle hei si völlig der Chrieg vergässe, bis es undereinisch wieder Lärme git dusse. Dä, wo Wacht gstanden isch, het mit öpperem ufbegährt, wo yne welle het. «Still!» seit der Müller, «losit!»
Di Manne gryfe zu de Gwehr und mache sech parat zum Widerstand. Da gseht eine dür ds Fänschter e ganzi Abteilung Draguner i Reih und Glied vor em Huus.
«Was söll das gä?» fragt me sech.
Und im glychen Ougeblick wird e Leiteren a ds Vordechli under de Stubefänschter gleit, und eine i mene Fäderehuet chlopfet mit dem Dägen a ds Fänschter und rüeft: «Im Name vom Fäldmarschall-Lütenant d’Audanger! Tüet uuf!»
Der Neueschwander Köbi ryßt ds Fänschter uuf, streckt sy Musketen usen und antwortet: «Abe! Oder es chönnti fähle!»
Der Ma uf der Leitere — ’s isch en Offizier gsi — seit: «Bsinn di, was d’machsch!» Er wird zrügg grüeft und geit abe. Aber derfür rüeft en anderen us em Hof ufe: «Wenn dir nid weit ufmache d’Türe, bis i zelle zäche, mir azündten eue Mühli. Eine — zwöi — drü...»
Jitz wird’s dem Müller aber doch uheimelig. Er stoßt der Köbi uf d’Syten und brüelet i Hof abe: «Was weit der?»
«Das du channsch de ghöre», antwortet’s us em Fyschteren ufe, «vire — füfi — sechsi...»
«Wartit! Wartit!» rüeft der Müller im Angschtschweiß — er het gseh, wie si mit brönnige Fackle fächte — «i chume». Zum Verdruß vo syr Hüniger Schutzmannschaft springt er zur Türe, ruumt wäg, was me derhinder ufbyget het, tuet uuf und ghört zelle: «Nüüni —.»
«Halt! I chume. Was weit der?» Er geit über d’Schwellen und gspürt sech i de Füüscht vo nes paar Soldate. Me befiehlt, di Soldate vom Aargäuer-Regimänt söllen uf der Stell usecho uf Befähl vom Fäldmarschall-Lütenant. — Jitz was mache? Verläge hei si enanderen agluegt, bis der Müller vo dusse brüelet, si sölle doch um Gottswille cho. Uf das hi sy si eine nam anderen i Hof use, und dert het me se-n-als Meuterer verhaftet, ne d’Muskete wäggnoh und se dem capitaine d’Eclépens übergä. Es isch e settige Huufe Soldate dasume gstande, daß es ne nid emal ygfallen isch, sech zur Wehr z’setze. Jitz, wo si gseh, daß si verlore sy und me ne sogar d’Händ uf em Rügge bindet, hei si afa lamentieren und ufbegähre. «Und de üsen Oberscht? Löit is doch zu üsem Oberscht! Zum Oberscht Wendschatz! Är het üs dahäer gschickt.» — «Larifari», het’s gheiße, me wärd ne de z’Länzburg uf em Schloß säge, was si z’Othmarsinge z’tüe gha heige. Währeddäm me jede vo dene sächs amene Draguner a Bügel bunde het, het der Herr d’Eclépens se no churz usgfragt, wohär si sygen und was si hie welle heige. Du het er kommandiert: «En avant, marche!» Und dür di bitterchalti Nacht hei si mit abgschnüerte Hände müesse näbe de Ryter här trabe. Es het se-n-alli dunkt, d’Finger früüre nen ab. «Ce n’est pas mal», het der Herr d’Eclépens vor sech ane gseit, wo-n-er ghört het, wohär di Manne chömen und daß es Freiwillige vom Ma vom Kätheli Willading syge. Er het’s vo der liechte Syte gnoh und sech amüsiert, dem Oberscht e Streich z’spile. Är sälber isch zu däm Transport usgläse worde, wil er der vorder Tag uf mene Rekognoszierungsritt isch verwundet worden und zmorndrisch nid zum Gfächt hätti chönnen usrücke.
Wo si z’Länzburg acho sy, halberfroren und zum Zsämefalle müed, isch im Schloßhof viel Glöuf und Gstürm gsi, und dür nes Fänschter het me ne Huufen Offizier gseh pokulieren und se ghöre poleete. Si, di sächs Hüniger, sy i ne Chefi ygsperrt worde, wo si nümme hei chönne merke, ob’s Tag oder Nacht isch.
D’Müllerslüt hei du zwar für e Räschte vo der Nacht bösdings Rueh gha, und am andere Morgen isch d’Ryterei abmarschiert. Wo ds Käthi gseit het, me sötti dem Oberscht Wendschatz chönne Bricht mache vo der Sach, es chönnti wohl eine vo dene Bursch i der Mühli ne ga sueche, het ihns der Vatter abrüelet: «Was Tüüfels chunnt der ächt no z’Sinn? Hescht no nid gnue vo däm Soldatepack? Mir wi froh sy, isch das Vouch ume furt u mir no am Läbe! — Myner Bursch giben i nid häre für so öppis.»
Ds Käthi het gschwige. Aber der ganz Tag het’s ihm kei Rueh gla. Bald het’s a di sächs Hüniger dänkt, bald a Oberscht, und gmeint, wenn dä öppis wüßt vo der Gschicht, so hätt er doch Macht gnue, nen usez’hälfe.
Chriegslärme het me der sälb Tag nid viel ghört; es het gheiße, es ziej sech gäge Villmärgen übere. ’s isch Sunntig gsi, und die Lüt, wo no nes Hei gha hei, sy daheim bliben oder hei den unglückleche Nachbaren öppe chly gluegt z’hälfe. Jedefalls het me d’Nacht rüejiger gseh cho als der vorder Abe, wo me kei Stund gwüßt het, ob eim nid i der nächschte ds Dach über em Chopf i Füür ufgeit.
Hingäge ds Müllers Käthi het nid guet gschlafe. ’s isch ihm geng gsi, es gang a menen Ort öppis nid Guets. Im Troum het es dem Oberscht sy Falbtschägg mit läärem Sattel gseh galoppiere. Und das het ihns gruusam plaget. D’Nacht het nid um welle. Chuum, chuum het d’Tagheiteri e chly dür di trüebe runde Schybli ynegschine, so isch ds Käthi uuf und het i Huus und Stall Hand agleit, nume damit öppis gangi, und jeden Ougeblick, wo’s niemer um sech gspürt het, isch es zu mene Dachguggeli uus ga luegen und lose. Und wie meh daß es glost het, descht meh isch’s ihm angscht worde. Es hätti nid chönne säge warum, ’s isch ihm eifach öppis Unguets vorgsi. Z’mittag het’s nid mögen ässe, und gredt het’s o nüt, göb wie bös d’Muetter ihns agluegt und ihns gfragt het, was o mit ihm syg. Si het di Urueh in ihm wohl gspürt, aber si het o nid gwüßt, was dermit afa.
Gäge di drü am Namittag het men undereinisch der Donner vo grobem Gschütz ghört, vo Villmärge här. Da hei sech du di Gwundrige vüregla. Ds halb Dorf isch gäge ds Maiegrüen ufe gloffe, für öppis z’gseh. Aber im Sunneglanz uf de bländige Schneefälder het me neue nid viel chönnen erchenne. Ob em Dorf Villmärge, am Tannwald, het men öppis gseh glitzere, wahrschynlech Spieße. Vom Bäremooshubel isch Pulverdampf ufgstocket, und vo menen andere Punkt uus het me hienache Wohle di bärnischi Ryterei a eim Huufe gseh stah. Si het aber gar kei Wank ta, so sträng si am Bäremoos pülveret hei.
Währeddäm d’Lüt da gluegt hei und mit rot agloffene Gsichter im Schnee umetrappet sy, isch d’Müllersfrou wie nid gschyd um d’Mühli ume gloffen und het eismal über ds andere dem Käthi grüeft. Wo du afe der Müller vom Bord oben abe fragt: «Was wottsch, Änni?» rüeft si ufe: «Hesch es nüt gseh? — Jitz isch es gwüß wäger dervo glüffe, das Söumeitli, daß i no so säge.» Und wo si ds Bord uuf gchychet gsi isch, zum Chrischte, fahrt si furt: «Es het, so wahr daß i hie stange, geng no dä Oberscht im Chopf. Hesch es nüt gseh? — Du hättisch doch o chönne luege, we de doch hesch müesse go ge d’Gwungernase fuettere!» Ob em Chähre sy si du eis worde, der Müllerchnächt, der Joggi, uf d’Suechi z’schicke. Der Müller sälber isch o gange, aber er het nid so gleitig möge wie der Joggi. Dä isch i länge Gümpe Dottike zue gsprunge, und wo-n-er dert vor ds Dorf use chunnt, gseht er ds Käthi gäge Tannwald ufe loufe. Er springt ihm nachen, und wo-n-ers mit der Stimm het mögen errecke rüeft er ihm. Aber ds Käthi het derglyche ta, es ghör ne nid. Erscht am Waldsoum obe, wo-n-es e chly het müesse verschnupe, isch er ihm nachecho.
«Wo wottsch uus? — Du loufsch jo wie ne Schelm. — Du söllisch enangerenah heicho! Si sueche di an allen Orte.»
«So la se sueche! — I suechen öppis angers.»
«Was de o?»
«Chumm nume mit. Du gsehsch es de. Chumm nume, chumm!»
«Du wirscht öppe nid welle go ge d’Nase zuehe ha dert äne? — Das gspasset si nüt. Die schieße Chrugli!» «Äbe drum. Chumm, mer wei ne ga sueche.»
«Wän de?»
«He, der Oberscht, üsen Oberscht, wenn d’s wüsse witt. — Lue, es macht mer eso ne Chummer, i weiß gar nid, was i o ha. — Der Gottswille chumm, Joggi!»
«Das isch nid dy Sach, Käthi. Chumm du hei u folg!» Statt wyter z’chähre, packt ds Käthi der Joggi bi der Hand und zieht ne nache. «Bis doch o nid so ne Höseler. Chumm, i gibe der nache, was d’nume witt, wenn d’mer ne hilfsch sueche. Süsch gangen i halt allei — mira!»
Ohni ds Käthi het der Joggi nid hei welle, und so sy si du mitenandere wyter, inne dem Waldsoum nah, so daß si no hei chönnen über ds offene Fäld yne luege. Wie nächer si gäge Villmärge cho sy, descht größer isch der Lärme worde. Me het se-n-im Dorf z’huufeswys ghöre brüele. Öppe tuused Schritt hienache den erschte Hüser begägne si a nere Truppele Bärner Soldate, wo alli Gredi der Wald uuf gflohe sy.
Verwunderet sy di Beide blybe stah und hei se vorby gla.
«Si flieh», seit der Joggi, «das chunnt da nid guet. Mir wei o i Wald ufe!»
I däm Ougeblick brüelet ds Käthi graduse: «Herr Jeses Gott und Vatter! lue — lue dert! — E myn Gott! Grad wie-n-i’s ertroumet ha!» Totebleich isch es näbe nere Tanne gstande, het sech mit eier Hand dranne gha und mit der anderen uf ds Fäld abe zeigt, wo i regellosem Galopp dem Oberscht Wendschatz sy große Falbtschägg mit läärem Sattel und verrissene Zügel vom Dorf här cho isch. Schier betöubt vor Etsetze sy si beidi da gstanden und hei sech ratlos agluegt, bis undereinisch ds Käthi sech wieder zsämenimmt und seit: «Chumm, chumm, mer wei ne ga sueche!»
Du sy si wyter. Aber ds Schieße, ds Brüel und ds Glöuf sy geng erger worde, und, göb si hei wellen oder nid, sy si vo de flüchtige, fluechende Bärner mitgrisse worde, der Bärg uuf, i Wald yne — si hei nid gwüßt, wohi.
I der Meinung, si chöme de wyter oben am Bärg liechter und ungschore hinder ds Dorf Villmärge, wo si der Oberscht vermuetet hei, sy si hinder nere Truppele Fueßvolk dür ne Holzschleipfi uuf, wo’s ein alli Bott undenuusgnoh het. Di ungschicktere Lüt sy zrüggblibe — mängem drunder het dem Gstänkli nah der Branntewy d’Bei broche gha — und so isch alles dürenandere cho, und ds Käthi und der Joggi sy zmitts im Gstüchel inne gsi. Uf mene Bödeli, wo höchi Buechen ohni Underholz gstande sy, sy si uf ne große Huufe früschi Mannschaft gstoße, wo dert uf Befähl zum Vorrücke gwartet het. En Offizier vo de Flüchtige, dunkelrot vor Töubi, geit uf e Füehrer vo där Resärve zue und brüelet nen a:
«Warum hocket dir da obe, wenn der doch gseht, daß mir nid möge gcho?»
«I ha kei Befähl, vorz’rücke.»
«Kei Befähl! — Isch das öppe nid Befähls gnue für ne rächtschaffene Ma, wenn er syni Kameraden i der Not gseht?»
«Du hesch mi nüt z’brichte. Lue du zu dyne Lüte!» Jitz hei no anderi ds Muul dryghänkt, und nid viel het gfählt, so wäre si no handgmein worde. Da fahrt mit hässigem Chuten e Kanonechuglen obe dür ds G’äscht und sprängt e Hagel vo Spryßen uf di Mannschaft abe. Und e zwöiti Chugle fahrt zmitts i Huufen yne. Under gräßlechem Gschrei wälze sech ihrere zwee am Boden ume. Und göb daß d’Füehrer öppis dergäge hei chönne tue, fat der Huufen a, sech uflöse. Zerscht sy numen einzelni de Flüchtige nachegstriche. Aber nah-ti-nah. isch alles dervo gloffe, geng gleitiger, je meh daß es i de Böume gchlepft und gchräschlet het.
Vor em Wald, sytligen uf mene Hubel, isch grobs Gschütz gstande, aber niemermeh derby. Si hei kei Munition meh gha. Du sy es paar Lüt ga «reiche». Und wo si na nere halbe Stund nid ume da gsi sy, het men anderi Mannschaft nachegschickt. Und der Räschten isch du ungheißen um Munition uus, sobald di Katholische sech e chly besser hei ygschosse gha.
Wohl sy da und dert chlyneri Trüppeli und vereinzelti Offizier dasume gfahren und hei mit brächendem Härz probiert, Schand und Schmach vo de bärnische Fahnen abz’wehre. Aber hütt het kei Stärn vo Buebebärg über Bärn glüüchtet. De meischten isch ds Läben a däm Tag grüüslech höch gstanden im Wärt.
Bald isch ds Käthi allei mit sym zaghafte Begleiter im Wald gstande, und es isch ihns o Angscht acho. Vom Tal ufe het me geng no ds Brüel vo de Stürmende ghört, und gschosse hei si ohni Underbrächung. Derby het’s gfyschteret und isch je länger descht chelter worde.
Ratlos hei si hinder nere große Bueche gwartet, bis ds Sunneliecht ganz erlöschen isch. Es isch du o im Tal stiller worde, und merkwürdigerwys isch kei Find der Bärg uuf cho. ’s isch alles im Dorf blybe stecke, us däm vier, füf mächtigi Füürsüülen ufgstige sy zur gruusige Belüüchtung vom Schlachtfäld, uf däm meh als füfhundert bravi Bärner i ihrem Bluet gläge sy, ohni der Troscht vo mene Sieg z’ha. Mänge, wo sech mit verschossene Glider i nes Huus verschloffe het, für nid müesse z’erfrüüre, isch eländ i de Flammen umcho, verschwunde — verlore — vergässe!
Aber der Oberscht Wendschatz het nid sölle vergässe sy. Sobald es stiller worden isch, sy ds Käthi und der Joggi dür e Wald ab. Bländet vom Füür sy si über mängi Wurzle gfallen und hei sech di chalte Händ bluetig gschundte. Am Waldsoum sy si blybe stah. Der Blick uf ds brönnende Dorf het se gstellt. Wie ne glüejigi Süüle het der Chilchsturm us de Rouchschwade vüregluegt. Mit grouehafter Rueh hei d’Flammen under glychmäßigem Chräschlen und Chrachen ihre Roub verzehrt und der Abfall i menen übermüetige Wirbel vo Funken über ds Schlachtfäld verstreut. Niemer het der Verwüeschtung gwehrt.
Es het ds Käthi gschüttlet vor Jammer und Gruuse. Da ghört es us der Gäged ob Hilfike läng zogeni gräßlechi Jammertön, halb wie ne Stimm, halb wie Hornstöß. «Dert lige ’re gwüß no», seit es zum Joggi, «chumm, mer wei ga luege!» Und du sy si im Schyn vo der Brunscht dem Bord nah gloffe, bis si uf mene chlyne Vorsprung, wo der Schnee hundertfach verstampfet gsi isch und a mängem Ort dunkli Masse, wie möntschlechi Lyber gläge sy, e Hund mögen erchenne. Er isch mit yzogenem Stil und ygsunkene Hinderbei, halb gstande, halb gsässe, het d’Schnouze gredi ufe gstreckt und ghüület, daß es eim dür March und Bei gangen isch. Da chunnt dem Käthi z’Sinn: hei nid di Hüniger Bursche brichtet, der Oberscht heig sy Hund by sech? Es louft druuf zue und rüeft, wie-n-es albe z’Hünige dem Hund grüeft het: «Tigerli! Tigerli!» Und nid mängisch bruucht es z’rüefe, so schwygt das Tier, chunnt cho z’schlyche, schnuflet am Käthi und bricht under Wädelen und Sprüng i nes Freudeghüül uus, das ds Käthi no zvollem us der Fassung bracht het. Es het nüt meh chönne säge, aber mit Schluchzen isch es dem Hund nache gloffe, ohni nume z’luege, ob der Joggi nachechömi. Und dert, wo vori der Hund ghüület het, dert uf däm Vorsprung ligt einen am Bode, i der erstarrete Hand e brochene Däge. Der Huet und ei Stifel hei gfählt. Di mächtige schwarze Haar hei sech uf em Schnee dütlech abzeichnet. «Das isch ne gwüß», seit ds Käthi, «hilf mer ne chly ufha!» Und wo si-n-ihm ds Gsicht gäge d’Röti zue chehre, da kennt’s nen ume, es isch der Oberscht gsi. «Er isch no warme», seit der Joggi, «i gloub er läbt no.» — «Meinsch?» fragt ds Käthi. «Wohl, i gloube’s sälber o. — Aber was wei mer jitz?» — «Da isch jitz bös z’hälfe.» Si hei um sech gluegt, wie wenn si irged e Hülf suechte, hei aber derby nüt anders etdeckt, als daß uf däm Hübeli und vo dert gäge ds Schloß Hilfike zue no mänge glägen isch; aber keine het es Glied grüehrt. Di meischte dervo sy wahrschynlich erfrore gsi, wenn si nid sünsch umcho gsi sy. Daß o der Jakob drunder gsi isch, hei si natürlech o nid gseh.
«Mer wei öppe gäg eme Huus zue mit ihm», meint der Joggi, froh, daß si vo hie furt chönne. Si hei der Oberscht halb ufgstellt, der Joggi het sech vor ihm nidergla und nen uf sy breite Rügge gnoh, und du sy si uf em nächschte Fueßwäg wieder der Wald uuf, der «Tiger» halb erlächnet, aber mit byfälligem Wädele hinder ne här. Es isch e böse Transport gsi, und meh als einisch isch der Joggi mit syr Lascht uf de Chnöue gsi. D’Richtung hei si dasmal vo hinde müesse näh, nämlech so grad wie müglech vom Find ewäg, und so sy si öppe z’Mitternacht zu mene Burehof ob Seenge grate, wo Liecht gsi isch. Dert si si zueche mit dem Oberscht und hei ne chönnen i d’Chuchi trage. Me het ne nid gärn ufta; aber wo si gseh hei, um was es z’tüe isch und gar du no vernoh hei, das syg der Oberscht vom Aargäuerregimänt, hei si du Füür agmacht und Milch überta. Si hei dem Oberscht Hand und Füeß griben und ne gluegt zum Läbe z’bringe, so guet si’s öppe verstande hei. Sobald er chly erwärmet isch, het er d’Ougen ufta, aber doch ds Käthi nid gschine z’kenne. Gäge Morge het er furchtbari Hueschtenafäll übercho und lut gschroue vor Weh. Er het mit der Hand uf d’Bruscht dütet und gschine ’s gärn z’ha, wo si-n-ihm d’Chleider ufta hei. Der Bruschtharnisch hei si-n-ihm scho dert abgschnallet, wo si ne gfunde hei. Ds Käthi het ne nachetreit, aber erscht jitze gseh, daß er uf der rächte Syten ygschlagen isch gsi. Jitz hei si du o am Lyb der Schade gfunde: e ganz e chlyni offeni Wunde, aber offebar isch der Bruschtchorb sytligen arg verschlage gsi. Si hei drüber hin und här grate, wie’s chönnti gange sy; di einte hei gmeint, er heig eis mit mene Morgestärn übercho, di andere sy der Ansicht gsi, e Stückchugle heig ne gstreift, bloßi Mannschraft hätt der Harnisch nid so verschmätteret. Unermüedlech het ds Käthi mit chalten Umschleg gluegt d’Hitz vo der Wunde z’dämpfe, und derby het es ds Gsicht vo sym liebe, verehrte Herr nid us den Ouge gla.
Am Morge het ds Käthi der Joggi heigschickt, er söll ga Bricht mache. Si hein ihm der Hund welle mitgä; aber dä isch mit keir Gwalt vo sym Meischter gsi furtz’bringe. D’Lüt vom Huus hei ihre Hüeterbueb ga Länzburg uf ds Schloß gschickt, ga säge, der Oberscht Wendschatz ligi hie.
Underdessen isch der Verwundet zue sech cho. Aber gredt het er nüt. Uf syne Zügen isch bitters Weh gläge. Ds einzige, was er vo sech gä het, isch gsi, daß er dem Käthi d’Hand drückt und ihm gseit het: «Käthi — gäll? — Dank heigisch, Käthi», und später het er gfragt, wo-n-er sygi; aber er het’s nid gschine z’begryfe, wo men ihm’s erklärt het.
Atelos isch der Hüeterbueb z’Länzburg aglanget. Aber uf ds Schloß z’cho, wie men ihm befole het, isch nid so liecht gange. Di ganzi gschlageni Armee isch i der Stadt zsämegloffe, i weler Stimmung und Verfassung, cha me sech dänke. Alles het na Spys und Trank brüelet und irgedwo a d’Wermi welle. Und derby het me jeden Ougeblick druuf müesse gfasset sy, daß der Find arückt. D’Generalität het gluegt Ornig z’schaffe. Me het neui Waffen usteilt und di verschidene Fähnli wieder formiert. Daß me da nid jede Stürmi i ds Schloß ufe gla het, versteit sech vo sälber, und o für e Hüeterbueb hätti sech d’Fallbrügg nid ufta. Glücklecherwys het er aber Soldate vom Länzburger Fähnli gfunde, Seengener, wo-n-er gkennt het, und die hei’s du ihrnen Offizier wytergseit. So isch der Bricht, wo der Oberscht ligi, doch du i ds Schloß ufecho und het dert e großen Ydruck gmacht. Der Herr vo Graviseth isch uf der Stell mit Mannschaft ufbroche, sy Fründ cho sueche. Er isch furchtbar übernoh gsi vom Zuestand, i däm er ne gfunde het. Mit Müej nume het er sech ebha, nid i Tränen usz’bräche, isch doch dem Oberscht der Tod uf d’Stirne gschribe gsi. Me het ne na sym Begähre gfragt, und der Oberscht het gseit, er möchti hei, wenn’s müglech wär. Für alli Fäll het er Frou und Chind dem Fründ a ds Härz gleit und o ds Mühlikäthi. «Ohni das brave Meitschi wär i erfrore», het er gseit.
Ja, der Liebegger isch nid übel verwunderet gsi, di schöni Müllerstochter vo Hünige da z’finde. Er het sech zwar jitze bsunne, daß der Oberscht synerzyt im Aargäu e Mühli gsuecht het. Er het sech gfragt, wie-n-er dem Mitschi sy Tat chönnti belohne, isch aber uf nüt Vernünftigs cho. Daß es keis Gäld anähmi, het er wohl dänkt, und ds Käthi het’s o mit Etrüschtung vo sech gwise, wo-n-er’s gfragt het.
«Nei», het es zum Liebegger gseit, «aber wenn Dir mer öppis z’lieb tue weit, wo ganz gwüß o üsem Herr Oberscht söll z’guet cho, so leget es guets Wort y für üser Hüniger-Bursch, wo z’Länzburg i der Chefi sy.»
Da het der Oberscht der Chopf uuf. «Was für Hüniger?» fragt er. Und jitz het ds Käthi erzellt, was di vorderi Nacht i der Mühli z’Othmarsinge gscheh isch.
«Löit mer die use!» seit der Oberscht zum Herr vo Graviseth, «das sy myni, und zwar Freiwilligi.»
Der Liebegger meint, wenn d’Waadtländer se-n-ybracht heige, so wärdi scho ender öppis für se-n-usz’richte sy. Der Oberscht isch ungeduldig worde, het gseit, si welle jitz da furt und ga Länzburg, es löj ihm nid Rueh, bis er wüssi, daß di Lüt wieder uf freiem Fueß syge. So het me du ne Schlitten uftriben und der Oberscht bhuetsam ga Länzburg yne gfüehrt. Der Herr vo Graviseth und ds Käthi sy näb em Schlitte här gloffe, ohni mängs Wort z’verlüüre. Jede Ruck, wo der Schlitte gmacht het, isch dem Verwundete zur Marter worde. Und derby isch er geng klarer zum Bewußtsy cho. Er het sech jitz wieder bsunne, was geschter gscheh isch, wie-n-er unzähligimal bärguuf und bärgab gritten isch, wie-n-er vergäbe na höchere Befählshaber usgluegt het, wie-n-er geng einsamer worden isch, wie-n-er i der höchschte Not und Drangsal vom Gfächt a ds Ehrgfüehl und a Patriotismus vo de Soldaten appelliert, ne schier der Gottswillen aghalte het, si söllen ihri Fahne nid im Stich la, lieber mit Ehren uf em Platz blybe, als e bärnischi Niderlag überläbe. Und wo si wieder uschlüssig worde sy und der Bärg uuf hei welle flieh, da isch er no einisch uf ne Vorsprung vüre gritte, ganz allei, het ne zuegrüeft, mit dem Däge gwunken und uf en astürmende Find zeigt, da isch es gscheh — was, isch ihm nid klar gsi. Nume das het ihm no düredämmeret, daß er mit dem Gedanke, er heig sys Wort yglöst, i Schnee gfallen isch, daß es ihm gsi isch, sy Frou stand vor ihm und lueg ne mit Stolz und Bewunderung a. Du isch es fyschter worden um ihn.
Jitz hei ne wohl z’momäntewys d’Schmärze gmacht ufz’schreie, aber ihm isch es trotzdäm herrlecher z’Muet gsi als je, wenn er im volle Gnuß vo syr jugedleche Gsundheit ga Bärn yne gritten isch. Kei siegryche Triumphator hätti ne stolzeren Yzug i d’Stadt Länzburg chönne halten als är mit dem Räschtli vo Läbeschraft, wo grad no het möge recke, für der Widerschyn vo sym Helderuehm uf de Gsichter vo dene z’gseh, die-n-ihm nid trouet und nid gloubt gha hei. — Chan es im möntschleche Läbe ne größere, herrlecheren Ougeblick gä, als dä, i däm me zu sym Volk darf säge: mir isch nüt meh blibe, ’s isch alles eues? — Frylech, no besser wär es, wenn sech alli uf ds Mal i däm Bewußtsy chönnte freue, wenn ds gmeinsam Opfer zum Sieg gfüehrt hätti. Aber einisch allei, het dä, wo sy Wäg einsam het müesse zrügglege, o allei ds Rächt uf e Triumph vo syr vollbrachte Pflicht. — Under dene Gedanken isch dem Oberscht Wendschatz sys Gmüet fridlech und heiter worde, häll wie der blau Winterhimmel, vor däm jitze d’Zinne vo Länzburg ufgstige sy.
Mänge, wo däm chlyne Zug begägnet isch, het en unuuslöschlechen Ydruck dervotreit. Dä stärbend Chriegsma uf em nidere Holzschlitte, ds chummervolle Gsicht vo sym Fründ und di stilli Majeschtät vom Käthi, wo der ander Wächter vo Hünige, der Hund, nachegfüehrt het. Wo öppen am Wäg Soldate gstande sy oder ander Lüt, da hei si d’Hüet abgnoh und mit Ehrerbietung der Verwundet und syni Begleiter betrachtet.
Vor em Stadttor begägne si dem General von Erlach, wo mit sym ganze Stab zur Muschterung vo der retablierten Armee usrytet, e stattlechi Gsellscheft. Me hätti chönne meine, es sygen alles altersgraui Manne, wil ne ds Biecht Haar und Bart versilberet het. Di matti Winter-Morgesunne hingägen isch uf unversehrti Harnische, unverrißni Schärpe, unverstrubleti Huetfädere gfalle.
Der General, voll Gram und Groll über e bishärige Verlouf vo däm ungfreute Fäldzug, innerlech zerrissen und verstimmt, isch vo der Begägnung betroffe gsi. Er pariert sys Pfärd, springt ab und chunnt dem Oberscht Wendschatz cho d’Hand gä. «Es isch mer leid, Herr Oberscht», het er gseit, «daß Dir Ech nid für ne rüehmlecheri Aktion heit chönnen ysetze, aber i danken Ech pärsönlech und im Name vo der Regierung für Eui heldemüetigi Haltung.» Der General nimmt sy eigeti Halschetti ab und leit se dem Oberscht uf d’Bruscht, wo i der inneren Ufregung no einisch so schwär g’arbeitet het. Aber viel tuusedmal schöner als das Guld hei däm Oberscht syni dunklen Ouge glänzt, wo-n-er sech müehsam ufrichtet und vor däm versammlete Chriegsrat dem General antwortet, währed syni halb erstarrete Händ glychgültig i di schöni Chetti gryfe:
«Danket Gott für di Niderlag, Herr General! Es isch guet so. E Sieg wär üsem Vatterland jitz zum Verderbe worde. Ohni Demüetigung kei Ufschwung, ohni Nacht kei Morge! — Das isch my Troscht. Und es isch my letschti Freud i däm Läbe, daß i das vor Euch allne mit mym Härzbluet ha dörfe besigle.»
Alli di Herre hei, wie der General sälber, still und gschlage vor sech abegluegt. Und het o i mängem der Stolz sech ufböumt gäge di Wort, so het doch der Zuestand, i däm der Oberscht daglägen isch, jede Widerspruch unmüglech gmacht.
Der General het, bevor er wieder ufgsässen isch, der Oberscht Wendschatz na syne Wünsche gfragt und befole, me söll uf der Stell di sächs Hüniger usela und se mit dem Oberscht heischicke. Dem Herr vo Graviseth het er uftreit, der Oberchirurg la z’rüefen und für alles Nötige z’luege, damit dem Verwundete ja nüt a der Pfleg fähli.
Der General und syni Lüt sy mit gsänkte Blicke wyter gritte, und der Herr vo Graviseth isch mit sym Transport dür ds Stadttor yne. Jitz merkt men undereinisch, daß ds Mühlikäthi nienemeh umewäg isch. Es het bi der Begägnung mit dene große Herre gfunde, da ghöri äs nid häre. I aller Stilli isch es hinder de gwunderige Lüte, wo zringsetum gstande sy, verschwunde. Es het zwar nid im Sinn gha, so ohni allen Abschid heiz’loufe; aber wo-n-es den andere voruus dür d’Stadt louft, begägnet’s sym Vatter, wo mit uwirsche Schritten und stächige Blicken uf ihns zuechunnt. «So», het er ihn’s agruret, «han di ändlech, du Landstrychere du!»
Ds Käthi het ne grüeßt, aber sünsch keis Wort gseit. Es isch mit dem Vatter heigange, het vor sech anebriegget und sech albeneinisch d’Ougen usgwüscht. Nam erschte Zorn hätti’s du der Müller doch wundergnoh, was eigetlech gange sygi, aber er het’s dem Meitschi i däm Ougeblick nid welle z’lieb tue, e Spur vo Interesse z’zeige. Erscht churz vor Othmarsinge chan er sech nümmen ebha z’frage: «Isch er tot?» — «Nei, Vatter», antwortet ds Käthi, «aber wenn mir ne nid gsuecht und gfunde hätte, so wär er erfrore. Er isch bös blessiert und macht’s allwäg nümme lang. Jitz wei si ne heibringe.» «Uf Hünige?» fragt der Vatter. «Ja», fahrt ds Käthi furt. «Weisch, Vatter, es isch mer leid, daß i furtglüffe bi und ech dermit Chummer anegmacht ha. Aber i hätti’s nid über mi bracht, ne dert la zgrundz’gah. Das hätti er nid verdienet. Dä Ma het’s guet mit üs gmeint, und wär är nid für di ygstande, Vatter, i weiß nid, wo mer ietz wäre. Lue, i ha mängs ghört im Schloß. I cha nid säge, wie froh daß i bi, daß i ietz no öppis Guets an ihm ha dörfe tue für di. Zürn mer nume nüt dessitwäge!»
Der Müller het gschwige; aber i sym Innere het’s grumoret.
Wo si i der Mühli acho sy und d’Muetter vor Töubi gwaggelet und na Worte gsuecht het, für über ds Käthi härz’falle, da chunnt ere der Müller derzwüsche: «Änni, mach mer ds Wattseckli zwäg, i wott furt.»
D’Muetter macht Ouge wie Pfluegsredli und fragt: «Wohi?»
«Uf Hünige, mit dem Oberscht.»
«Du wirscht mer däich ietz öppis Narrochtigs eso weuen agä!»
«Da git’s nüt meh z’chähre. Mach ume, mach!»
Und wo d’Muetter no nid het welle dra gloube, seit er: «I bi de nonit dä, wo der mi derfür heit. — Se, mach ietz, daß ’s rückt, i wott fahre!»
Da fallt ihm ds Käthi um e Hals: «Vatter, Vatter! Ietz bisch mer no einisch so lieb!»
«Hör», seit er, «la mi sy, i mueß machen u gah!»
Und göb was d’Muetter no het gha y’zrede, ds schönschte Gschirr het me vüregnoh, putzt und gsalbet. Und na der Suppen isch der Müller mit mene Schlitte voll Strou und Bettzüüg ga Länzburg yne gfahre.
Underdesse het du der Herr vo Graviseth scho für ne Schlitten und Bspannung zur Wyterreis gsorget gha. Aber der Müller het nid lugg gla, bis me sy Hülf agnoh het. «Un i tue’s nid angers», het er gseit. Und der Oberscht sälber het gseit, me söll ihm jitz das no z’lieb tue.
Der Oberchirurg het dem Liebegger gä z’verstah, wenn si der Oberscht no läbig welle heibringe, so sölle si sech nid länger versuume. Und so isch me no am glyche Tag ufbroche; nadäm d’Frou Landvögti Tribolet vergäbe dem Oberscht zuegredt het, er söll doch uf ds Schloß cho und sech dert la uspflege, statt bi där Chelti so wyt z’reise.
Der Liebegger isch voruusgritte, für Nachtquartier z’bstelle, währed der Müller gfüehrt und di sächs junge Hüniger der Schlitte z’Fueß begleitet hei.
Für en Oberscht het das längi Lydestage gä. Aber i sym Inneren isch es Liecht ufgange, das ihm ds Ergschten erträglech gmacht het. No nie isch ihm e gwüssi Wäsesverwandtschaft mit sym himmlischen Erlöser so zum Bewußtsy cho wie jitze, wo-n-er na mene schynbar fruchtlose Läbe voll Liebi und treuer Pflichterfüllung verschmätteret daglägen isch und schwär glitte het. Frylech, i den Ouge vo de Möntschen isch är e brochne Ma gsi, wo der Wäg verfählt het. — Isch das öppen anders gsi bim Heiland? Und drum isch der Oberscht mit wundervollem Fride sym Schicksal etgägegange. Er isch sicher gsi, daß alli Sünd vo sym eigete Läbe ne nid dranne chönni hindere, sech däm i d’Arme z’wärfe, däm sys Byspil ihn gleitet het. Es tuet kei Freud uf Ärde so wohl, wie ds Gfüehl, daß me würklech und wahrhaftig zugunschte vo syne Mitmöntsche glitte heig. Das verryßt d’Wulke, das tuet der Himmel uuf über brochene Härze.
Wo si ga Burdlef cho sy, isch dem Oberscht e Brief bracht worde vo der Frou Seckelmeischter Willading. Si het ihm gschribe, d’Frou Kätheli heig e Bueb übercho. Es sygi guet gange.
Der Oberscht het der Brief i der zitterige Hand la sinken und lang nüt gseit. Freud und Weh hei ne glychzytig übernoh. Ändlech rüeft er der Liebegger a ds Bett und seit ihm: «Wenn’s sötti gscheh, daß i-n-eres nümme sälber cha säge, so richtet Dir ere’s de uus, gället: Säget myr Frou» — hie het der Oberscht nid wyter chönne rede, erscht na nes paar Minute fahrt er wyter — «säget myr Frou, si söll Gott danke, si heigi ds gröscht Opfer bracht i däm Chrieg — aber si söll tapfer blybe, mer syge beidi völlig eis worden im Lyde — alli beidi völlig eis mit Ihm.» Er het mit der Hand zum Himmel zeigt. Na mene Chehrli seit er no einisch mit lüüchtendem Blick: «Ja, Gott sei Dank, der uns den Sieg gegeben durch unsern Herrn Jesum Christum! — Völlig eis!»
Später seit er du no zum Herr vo Graviseth: «Si fragt nam Name für dä Bueb — si weiß halt nid, daß i scho heichume. Wenns der Frou rächt isch, so söll er heiße Bernhard Christoph. Er söll se-n-übere trage dür d’Trüebsal und söll i Gottes Chraft o einisch hälfen übere trage sys Vatterland — dür e breite Strom.»
Zmorndrisch sy si vo Burdlef dür ds Ämmetal uuf und über Walkringe. Es het liecht gschneit, und d’Chelti het nahgla.
Der Liebegger isch wieder voruusgritte, für z’Hünige ga z’brichte, si chöme. Wie ne Füürlouf het sech di Botschaft verbreitet, bis ga Dießbach abe. «Si bringe der Oberscht», het’s vo Huus zu Huus gheiße, so daß sech im Louf vom Namittag e Mängi Gwundrigi zum Schloß zueche gla hei. Und ihrere nes paar, drunder der Pfarrer und der Stulle-Hans-Ueli, sy dem Transport gäge Höchstetten ufen etgäge gange. Grad vor em Dörfli Konolfinge sy si-n-ihm begägnet. Der Müller-Chrischte het ghalte, und me het sech mit Freude grüeßt. Der Pfarrer het dem Oberscht welle d’Hand drücke. Me schlat d’Blache, wo si wäg em Schnee über em Schlitte hei ufgspannet gha, zrügg. Da blybt der Pfarrer wie vom Donner erschrocke stah. Der Oberscht Bernhard Wendschatz isch tot gsi.
Uf en erschte Schräcke hi drückt er sym Fründ, däm di früschi chreftigi Farb no nid us em Gsicht isch gwiche gsi, d’Ouge zue. Di andere sy alli stumm und nidergschlage drum ume gstande. Dem Hans-Ueli vom Stulle sy d’Tränen i Bart abe gloffe. Sobald der Pfarrer gspürt het, daß dem Oberscht syni Ouge gschlosse blybe, isch er e Schritt zrügg, het d’Händ über e Toten usbreitet und gseit: «Hinweggerissen bist du aus dem Lande der Lebendigen. Du hast dein Leben zum Opfer begeben für dein Volk. Der Herr aber hat dir Samen erweckt und Sein Vornehmen wird durch deine Hand fortgehen. Amen.»
Ohni wyter es Wort z’verlüüre, hei si langsam, langsam d’Fahrt furtgsetzt. Di stattleche Roß hei sech nume mit Müej la zrüggha, wo si vor sech im Tal ds Schloß und di alti Mühli gseh hei. Es sy keini Blueme dagsi zum Schmuck vo der Lych; aber d’Abedsunne het ihres Guld, ihre Rosehuuch über d’Schneefälder usgschüttet, und hinden im Tal isch ds Stockhorn i herrlechem Purpur erschine. Fride het alles g’atmet, stille, heilige Fride, wie under heiße Tränen o d’Bruscht vo der Frou Kätheli, wo der Herr vo Graviseth ere der letscht Grueß vo ihrem treue, tapfere Ma bracht het.
Zwee Tag nachhär hei d’Glogge vo Dießbach dem Oberscht i ds Grab glütet, währed der Töldi als Junker vo Hünigen a der ruuche Hand vom Stulle-Hans-Ueli vor der usgsöhnte Buursami här sym Vatter ds letschte Gleit gä het.