Text:Rudolf von Tavel/Jä gäll, so geit’s/Kapitel 2

2. Me fahrt ga Bärn, und d'Ratsherre wädele mit de Zöpf.

Z'morndrischt, scho bald nam déjeuner het's glütet, und der jung Herr Landorfer isch erschine. Währed der Ratsherr no i sy Schtube gange-n-isch, für sy Zopf und d'perruque-n-i d'Ornig z'thue, het d'Frou Vilbrecht ihrem Töchterli d'Kommissione-n-ufgä. Z'erscht het es sölle ga Brodierwulle choufe-n-am Wybermärit, und de ga Schulthessebrödli bschtelle bim Pfischter und no allerhand anderi Sache-n-und de z'letscht no zur Frou Houpmänni Tribolet ga ne Visite mache; si isch d'Gotte vom Elisabeth gsi.

Der Herr Landorfer het zueglost und dänkt, das guete Chind müeß no-n-es bravs Gedächtnis ha, für vo däm allem nüt z'vergässe.

Ändlech isch der Herr Vilbrecht abe cho, schön agleit mit mene bluemete gilet und mene subere jabot. D'Frou het ne mit mene gwüsse Wohlgfalle-n-agluegt – si het Freud gha, wenn er so tiré à quatre épingles erschine-n-isch. Der Köbi het agschpannet gha und isch mit dem char-à-banc vor d'Hustüre gfahre. Me het nid guet chönne chehre-n-im Hof, der Wage-n-isch gäge linggs ufgange, und drum het er dem Hus der Rügge gchehrt, so daß me drum-ume müeße het, für yz'schtyge. Di ganzi Gsellschaft isch im Gänslimarsch ume Wage-n-ume, und ds »Jeanetti« het verwunderet hindere gluegt, wo-n-es das Glöuf ghört het. Der Köbi het ds Schprützläder ewäg gnoh, und ds Züseli het es chauffe-pieds yne ta. (Der Herr het gärn chalti Füeß übercho bim Fahre.) Du het me du ds Bethli ynegschoppet und ihm d'paniers vo sym Rock rangiert, und du seit der Ratsherr zum Herr Ruedi Landorfer «S'il vous plait». D'Jumpfer Elisabeth rütscht ganz i vordere-n-Egge, damit ere-n-emel ja der Fahrgascht nid öppe-n-uf ds jupon sitzi. Aber b'hüetis. Da het der Papa scho derfür gsorget. Kategorisch het er sym junge Fründ der Platz im hindere-n-Egge-n-agwise, und, wo-n-er drinne gsi isch, isch der Ratsherr uf ds Trittbrätt gschtande, het mit beide Hände hindere greckt, d'Chuttefäcke-n-use-n-anderezoge, sech umdräit und mit mene Süfzer sy schtattleche corpus mitts zwüsche di junge Lüt yne plaziert. »Eh, bien, nous voilà,« het er gseit. Der Köbi het ufem Bock gschnaltzt und dem »Jeanetti« gä z'verschtah, daß es süferli gäge Bärn zue söll.

Schier zur glyche Schtund, wo der Ratsherr mit syne Lüte daheim abgfahre-n-isch, isch dür ds obere Tor z'Bärn e-n-andere char-à-banc usegsahre. Dert drinne sy zwe ehrwürdigi Herre gsässe, der eint e chlyne, magere, mit stächige-n-OUge-n-und läbhaftem Usdruck, schier e chly närvös i de Bewegunge. Daß es e hableche Ma isch gsi, das het me-n-a syne Chleider gseh, a der schöne breloque, a de Fingerringe-n-und der prächtige, guldige Schnupfdrucke, wo-n-er flyßig bruucht het. Aber dernäbe – mueß me säge – het er e chly ghotschet usgseh. Ds jabot und ds gilet si voll Schnupf gsi und nid grad am süberschte. Aber tadellos isch sy Frisur gsi, sträng à la Louis XVI, und a de Maniere het me däm Herr agmerkt, daß er e fyni Schuel düregmacht het. Das isch der alt Herr Emanuel Landorfer vo der Schoßhalde gsi, e-n-Unggle vom Ruedi Landorfer. Sy Cumpan isch e Ma i de füfzge gsi, dick, bhäbig und fründlech. I sym Gsicht het e dicki Schtumpfnase thronet, und d'Ouge hei öppis schtobers gha, will er churzsichtig gsi isch. Aber i däm Gsicht isch nie kei Schatte-n-ufcho. Der Herr Wyß het geng fröhlech dry gluegt. I der Hand het er e grüüslechi lorgnette gha, so-n-es Ding wie ne-n-umgchehrti Schääri mit kreisrunde Gleser. Dir hättet eis glachet, wenn der dä gseh hättet, wie albe di dicki Nase zwüschem Gäbeli vo der lorgnette füregüggelet het.

Die beide Herre sy gueti Fründe gsi. Der Herr Wyß isch no Mitglied vom Große Rat gsi, der ander het nume no hinder de coulisses gschumpfe, aber de descht unverblüemter. Der Herr Wyß het albe sym Fründ müeße ga brichte, was so gange-n-isch i der Regierung, und de het er de mängisch zum Dank e schüzlechi Usfägete-n-erwütscht. Hätt's ne nid glächeret, so wär' er nümme so mängisch i d'Schoßhalde-n-use gange. He nu, am Abe vor däm Tag sy si emel o zsäme cho, und der Herr Wyß het gwüßt z'erzelle, daß der Herr Vilbrecht allerhand neui Idee-n-im Chopf heigi und der Meinung sygi, me sött a politischi Reforme dänke, damit nid a mene schöne Tag der neu Geischt über ds Volk grati und di alti Republik über e Hufe wärfi. Bhüetis, bhüetis, was het das für nes Lamento gä. »Das chunt nid guet,« het der Herr Landorfer gseit, dä donners Fädi wott mit dem Pflueg vo de Jakobiner z'Acher fahre, du wirsch de gseh, wie das chunt. Ilfaut que nous résistions à cette cochonnerie de toutes nos forces.« »Er meint's guet, er meint's gwüß guet,« het der Herr Wyß ygwändet, aber i förchte . . .« »Ja, ja, 's het scho mänge gmeint, er mach öppis gschyds und er gsej heiterer als anderi Lüt,« isch ihm der Herr Landorfer i ds Wort gfalle, »mais n'oubliez pas: mundus regitur dei providentia et hominum confusione. Nei my Liebe, no morn wei mer ga Bälp mit dem Fädi ga z'Bode schtelle.« Das hei si du beschlosse, und der Herr Landorfer het sy char-à-banc la aschpanne, het der Fründ Wyß greicht und isch mit ihm gäge ds Oberried use gfahre.

Underwägs het der Herr Wyß la verlute, der Herr Vilbrecht schtudieri flyßig der Jean Jacques Rousseau. »Äbe, da hei mer's, thät dä lieber de-n-erfahrene Lüte lose, als settigi .sottises z'läse«, het der Herr Landorfer gfunde, »dä Rousseau isch e canaille.«. Grad gar viel gredt hei si du nümme-n-uf der Fahrt.

Ihre char-à-banc isch o gäge linggs offe gsi, und drum hei si uf ds Chilchefäld übere gluegt und dem Weschte, us däm dennzumal alles Schlächte cho isch, getroscht der Rügge g'chehrt.

Der Herr Vilbrecht und syni Lütli hei de juscht gäge Weschte gluegt, und si sy no keini hundert Schritt vo daheime gsi, su het der Ratsherr afah schwadroniere-n-und polete-n-über d'Schtaatsverfassung. »Me cha mer säge, was me will, e fyne Chopf isch er halt doch, dä Rousseau.« Der Ruedi Landorfer und ds Bethli sy müüslischtill blibe, und der Herr Vilbrecht het sech gfreut ob der Andacht vo dene brave junge Lüt. Das het ne no encouragiert, und er het je länger descht yfriger afah schwadroniere. Mängisch het er längs Bitze der Zeigfinger vor syr Nase-n-ufpflanzet gha und mit de-n-Ouge gredi use glotzet, wi wenn er sy Wysheit am Gurte tät abläse. Aber wenn er öppe gmeint het, syni Begleiter lose-n-ihm so brav, su isch er übel brichtet gsi, vo wäge die hei ne la dampe-n-und dampe-n-und hei hinder sym Rügge Blicke gwächslet, Blicke – i säge-n-ech, we me die gseh het, su het me gwüßt, was es gschlage gha het. Bald isch ds einte rot worde, bald ds andere, und z'letscht hei beidi dänkt, es syg gschyder, der Papa dampi druflos, süsch hätte si beidi vor Verlägeheit nit gwüßt, was sech säge.

Z'mitts am Sandrainschtutz, wo der Papa grad zu-n-ere neue tirade-n-agsetzt het, etwütscht ihm sy tabatière-n-und fallt uf d'Schtraß. »Sapperlot«, het er sech underbroche, «arrêtez, Köbi, j'ai perdu ma tabatière, ouvrez!»

Währed der Ratsherr sy Schnupfdrucke-n-ufliest und mit dem Naselumpe-n-abwüscht, chunt richtig e charge-à-banc der Schtutz uf und fahrt hinder däm vom Herr Vilbrecht düre. I däm Ougeblick ghört me grad us däm Wage-n-es mörderlechs Gschimpf über e Jean Jacques Rousseau. Der Herr Vilbrecht het richtig uf der Schtell errate, wär es isch, het syni Lütli la sy und isch dem andere Wage nache gschprunge. »Naturellement, c'est toi«, het er i char-à-banc yne brüelet. »Das ha-n-i doch dänkt.« »Ah le voilà«, het's drus g'antwortet, »mer sy ufem Wäg zu dir, Fädi, ma foi, i mueß der cho der Chopf wäsche.« – »So? für was?« – Nid drü het me chönne zelle, so sy di beide Herre wie d'Güggle-n-ufenand gfahre; der HerrVilbrecht isch uf der Schtraß gschtande-n-und het i Wage-n-yne gschimpft, und der Herr Landorfer het usem char-à-banc use gwätteret. Der Herr Wyß isch dernäbe gsässe-n-und het glachet, daß es ihm sy dicke Buuch gschüttlet het. Dene beide Kampfhähne sy vor Ufregnng d'Zöpf schier z'Bärg gschtande-n-und hei gwädelet, daß es e Freud isch gsi zuez'luege.

Underdesse-n-isch es im andere Wage ziemlech schtill zuegange, aber nid längwylig, und am Abe het der Köbi i der Chuchi zum Züsi gseit: »Züseli, i weiß öppis« und schlimmi Öugli derzue gmacht.

»Afin, my Liebe«, het der Herr Vilbrecht sym Gägner i Wage-n-yne brüelet, »mer lyde-n-am marasmus senectutis z'Bärn.« »Nei, Fädi«, het's use g'antwortet, »a Ghirnerweichung, Johann, fahr wyter!« Und die beide Herre, wo z'visite hei welle, sy wyter gfahre-n-über Bälp und d'Hunzikebrügg i d'Schoßhalde.

»Es wird sech zeige, wär necher a der Ghirnerweichung isch, mir oder si«, het der Herr Vilbrecht brummlet, e Pryse het er gnoh, isch ygschtige-n-und ga Bärn gfahre. Der sälb Tag isch nit guet meh gsi, Chirsi z'ässe mit ihm.

Vo denn ewäg isch zwüsche der Schoßhalde-n-und dem Oberried meh oder weniger Chriegszueschtand gsi. Im Grund gnoh, wäre di beide Herre gar nid so wyt use-n-andere gsi i ihrne-n-Ansichte. Aber d'Opposition vom andere het e jede geng tiefer i syni Idee-n-yne tribe, und me het sech je länger, descht weniger meh welle verschtah. Di beide Herre sy no einisch i der Schtadt ufe-n-andere platzet und sy füfezwänzgmal di ganzi Chramgaßloube-n-ufe-n-und abe gloffe, und wenigschtes füfzigmal sy si blybe schtah und hei enandere-n-abrüelet, d'Schnupfdrucke sy läär worde, und di letschti Pryse hei si no brüederlech zsäme teilt; aber nachhär sy di diplomatische Beziehunge-n-abbroche worde.

Füre Ruedi Landorfer isch d'Situation gar nid liecht gsi. Uf der einte Syte het er müeße der Herr Vilbrecht warm bhalte, dä derzue bi der Amtsbsatzig no öppis het z'bedüte gha, und uf der andere Syte het er müeße Sorg ha zum Unggle Mäni, desse-n-einzige-n-Erbe-n-er het sölle wärde. Für dä jung Ma isch es vo großem Vorteil gsi, daß di beide Güggle nümme sy zsämecho. Begryfet, was söll me für nes Gsicht mache, wenn zwe enandere-n-i d'Haar fahre, me mueß derby schtah und möcht's mit keim verderbe? – Chöme si nid zsäme, so cha me hüt dem einte und morn dem andere ga däsele. – So het's der Ruedi Landorfer gmacht, und er het derby so-n-e-n-Art diplomatischi Schuelung übercho.

Znr glyche Zyt isch i der Regierung ungfähr ds glyche vor sech gange, i chly größerem Schtyl. Me het o zangget, öb me well dem Zug vo der Zyt nahgä oder sech hinderem alt Bewährte verschanze. Me het sech o je länger, descht weniger meh verschtande, und wo du der Find cho isch, so isch me leider nid eis gsi, und drum het's bi allem guete Wille müeße fähle.

Het der Ruedi Landorfer sech müeße wüsse z'hälfe zwüsche dene beide Herre, so het er o müeße sech z'sämenäh, für bi der Jumpfer Elisabeth geng i Gnade z'blybe. Es het frylech scho ygschlage gha bynere, und si hei's je länger, descht besser zsäme chönne. Nume het das Töchterli 's gar gärn gseh, wenn anderi Herre-n-ihm o schön ta hei. Si isch halt äbe-n-es Chröttli gsi, jung, läbig und luschtig und derby e chly lunnisch.