Text:Rudolf von Tavel/Ring i der Chetti/Kapitel 37

Jitz isch d’Stadt Murten offe gsi, und ihri Burger sy us em Schutt und Gstank use cho, us der Angscht a d’Luft und d’Sunnen use. Vilne het’s pressiert, us däm Eländ usen uf ds Bois de Dominge z’cho, ds guldige Huus vom Herzog vo Burgund ga z’luege. Me het gspürt, es isch öppis Großes gscheh, öppis uheimelig Großes, und mit schüüche Blicken isch men am Ritter Adrian vo Buebebärg vorby gange. Dert steit er. Jitz, wo alles überen isch, stuunet me ne-n-erscht rächt a. Es isch schier nid z’gloube, daß eine so öppis ma erzwänge. Niemer meh het vor zwee, drei Tage no dra gloubt, daß me läbig dervo chömi. Und jitz isch es gscheh. Wo isch der Burgunder-Herzog, wo das Rieseheer? Verheergget lyt der Schanzgräbel umenand, und di Unghüür vo Kanone glotze mit gschwerzte Müüler i d’Luft. Aber o Gott! Wenn me gmeint het, me chömi uf di wohlschmöckige Heumatten use! Wi vom Hagelwätter alles verhacket und verchnütschet. Und alles im Bluet. Und Möntsche — Möntsche — Möntsche — verhouen und verstoche! Me weiß a mängem Huuffe schier nümme, was zsämeghört. Da lyt en abghouene Chopf i mene Grebli, d’Ouge sperrangel offe voll Chlupf und Gruuse, dert sy Arme verschleipft, me weiß nid vo welne Lyber. I de Böum hangen ere no. Ds Schilf am See isch es Gstüchel vo Spryßen in ere Bluetschwetti. Under verschlissene Roß luegt es Paar gsporreti Füeß vüre. Bärgwärts, so wyt me gseht, Lychname verzatteret und a Hüüffe, verdräjt, i d’Mutte verchrampft. — Und e Luft, me cha schier der Ate nümme zieh. Mängem wird’s schlächt, und er geit lieber wider i d’Stube zrück. Anderi fa afa loufe wi d’Schelme, für voruse z’cho, über ds Schlachtfäld use. Aber si müesse wyt. Bis wyt über Greng und Gurwolf use lyt alles voll Toti, sogar der Wald isch no voll. Dert trouet me sech erscht rächt nid dry.

Öppe d’Hälfti vom eidsgenössische Heer isch na dreine Tage wyter marschiert, de Burgunder nache, i ds Waadtland, di anderi Hälfti isch gäge Bärn zue, mit allem eroberete Gschütz und länge Züg vo Wäge voll erbütetem Gräbel. Und d’Murtener hei ne mit de Picklen und Schuflen i der Hand vo den offene Massegreber nachegluegt, sy sech mit den Ermlen über ds Gsicht gfahre. «Es isch wi ne wüeschte Troum», hei si zunenand gseit, «wär hätti das vor dreine Wuche dänkt?»

Z’Bärn isch es ne o anders z’Muet gsi, wo’s gheiße het: «Hütt chöme si hei.» Da isch me wider vüregrückt mit de guete Sache, het Meien ufgsteckt und gchüechlet und braten und Bächer gschwänkt. D’Buebe hei nid chönne warte. Under der Füehrung vo ds Herr Niklause vo Scharnachthal einzigem Suhn isch alles, was het möge loufe, zum Tor uus, ohni zerscht der Magischter Damp ga zfrage, gäge Bümpliz use. Weiß nid, wär meh Lärme verfüehrt het, di Buebe z’Bäthlehäm oder ds Murte-Heer, wo jitz mit Johlen und Singe, Trummlen und Pfyffen i ändlosem Zug der Frouechappele-Rain abe cho isch. Voruus sy d’Füehrer gritte, der Waldmann, der Hertestei, der Freiherr vo Hohensax, der Hallwyl und der Buebebärg, der Willy Herter und der Herzog vo Lothringe, aber o der Moser vo Hasli, wo dem Baschter vo Burgund sys Houptbanner eroberet het, und no mänge settige. Der Herr Adrian isch zwüschem Herr Wilhälm vo Diesbach und dem Niklaus vo Scharnachthal gritten und de wider mit dem Schultheiß Petermann vo Waberen und dem Urban vo Muelere, wi wenn nie öppis Ungrads zwüsche nen inne gsi wär. Si hei alli ihres Läben ygsetzt gha, und keine het meh welle gälten als der ander.

Bi Brünne chöme si a ds Bort, wo d’Bärner Bueben i allne Farbe mit Chränz und Meien und Fähndli passen und Vivat brüele, was numen us dene junge Häls use ma. Und du springt der jung Scharnachthal z’oberscht am Bort uf ne Boumstumpen und haltet e Red amene Ratsherr z’trotz. Wo-n-er uf sy Vatter zue springt und ihm e Meie git, wüscht sech eint und andere vo dene Chriegshelde mit dem Handrügge d’Ougen uus. Ja, das enand-wider-ha na settige Tage het öppis welle säge! Was der Herr Adrian z’mitts i däm Jubel vo Vätter und Sühn düremacht, ahnet niemer. Me lat ihm aber o nid Zyt zum Nachestuune. Z’Dotzetewys recke sech Händ an ihm ufe, und es Brüel isch es, daß niemer meh sys eige Wort versteit.

Und du erscht i der Stadt! Mit allne Glogge het me glütet. Vorewäg isch alles, was yne möge het, i di großi Chilche; aber am Abe het jedes Cherzestümpli, wo am längschte Tag im Rägen erlöschen oder sünsch no vürbliben isch, zueche müesse, für hälfe z’zündte zum Tanze. Zum Erzelle het me z’grächtem erscht ds morndrisch ds Muul gfunde, hütt het me nume chönne juheien und müntschle dermit.

Ds morndrisch isch me du frylech no einisch nid so rächt zum Erzelle cho. Usschlafe! Usschlafe! — Und mängen isch weder Tags, no im Schlaf los worde, was er i der Schlacht gseh und lieber nid erläbt hätti. So i der Wuet macht’s ein nume no wilder, aber de hindedry!

Am Samschtig, acht Tag na der Schlacht, isch der Herr Adrian zum erschtemal sit zwänzig Monete wider im Rat gsässe. Wi so ganz anders het me ne doch jitz agluegt! Daß er denn im Aprille, wo der Fränkli und der Stark ne sy ga rüefe, so ohni alles Bsinne cho isch, trotz allem, was men ihm vorhär z’leid ta het, das isch doch für di meischte wyt über ds Mäß vo mene bloß brave Ma usegange. — Und du di Verteidigung vo Murte! — Je meh me jitz alles überluegt het, descht dütlecher isch es vürecho: Ohni Buebebärg stüendi Bärn nümme! het me nid gwüßt, daß der Herzog Karl schon en Inschrift zwäg gmacht gha het: «Hie stand vor Zeiten eine Stadt»? — Es isch usgmachti Sach gsi, daß me vo allne Füehrer dem Ritter vo Spiez am meischte z’verdanke heigi. Er het doch der bescht Rat gwüßt und am wenigschte sy eigete Vörtel gsuecht. Me het ihm Unrächt ta, und das mueß ume guetgmacht sy. So het’s i jedem Egge vom Rathuus, i jeder Trinkstube tönt. Meh und meh isch me vo denen abgrückt, wo Gäld vom Franzos gno hei.

Die hingäge, wo geng no alles Guete vom Chünig vo Frankrych erwartet hei, sy, bsunders i dene Tage, wo der Herr Adrian ga Spiez ufen isch, fascht all Aben im Diesbach-Huus binenandere gsässe, so der Herr Wilhälm, der Schultheiß, der Scharnachthal und der Muelere. «Was jitz?» isch di großi Frag gsi, und der Schultheiß vo Wabere het gseit: «Was gilt’s, im Früehlig sitzt der Spiezer wider a mym Platz uf em Schultheiße-Stuehl! Und de? Was mache mir de?»

Der Herr Niklaus vo Scharnachthal isch schlächter Luun. «Si rede grad, wi wenn niemer ussert dem Spiezer öppis ta hätti z’Murte! Es schwört niemer meh höcher als Buebebärg!»

«Da git’s kei andere Wäg», bhertet der Schultheiß, «mir müesse luege, daß mer mit dem Buebebärg chönne schaffe, sünsch chunnt’s nid guet!» Und der Herr Niklaus rurret: «Gloube’s sälber o.»

Uf sym nächschte Gang i ds Rathuus trifft der Herr Adrian a der Chrüzgaß der Herr Thüring vo Ringoltingen a. «Was isch los?» redt er ne-n-a, «du luegsch eso suur dry? Jitz gäb’s doch dankbari Arbeit für ne Poet!»

«Hesch guet rede — du», antwortet ihm der Herr Thüring, «dir cha’s gä, was es wott. Bisch Peterlig uf allne Suppe, bruuchsch nume z’höischen und hesch alles!»

«Gäb wi lang!»

«Und wenn der Luft chehrt, so channsch uf dys Spiez und bisch am Schärme!»

«Du öppe nid, z’Landshuet?»

«Äbe nid, äbe nid! Mueß es verchoufe! Chume grad vo der Kanzlei. Es isch verschribe. — Frag mi nume nid!» Der Herr Thüring winkt mit der Hand ab und geit mit Chopfschüttle wyter.

Bald druuf steit der Herr Adrian dobe, i der Kanzlei. Der Seckelmeischter Fränkli wott ufstah und bärzet, wil ihm ds Chrüzweh fascht der Ate nimmt.

«E e, wo fählt’s? Blybet sitze!»

«Me isch nid ungstraft Gärber», seit der Stadtschryber, und der Venner Chuttler, wo o grad da isch, meint: «Me bruucht nid emal Gärber z’sy, für Gsüchti z’übercho. Mir sy vor Murte gnue im Dräck gläge, oder nid, Ritter?»

«Es het öppis», git der Herr Adrian zue.

Der Seckelmeischter byschtet: «Nähmet mer’s nid übel, wenn i nid ufstande, Ritter, i sött’s drümal für einisch vor Euch!»

«Keini Komplimänt, Meischter!» antwortet der Herr Adrian und setzt sech uf ne Tischegge. «Dir chönnet mer sitzligen o säge, was i wüsse möcht. — Säget mer jitz grad alli drei offen und gradane: Söll i gah, ga Fryburg, a Fridestag? Isch es ehrlech gmeint, wenn der Rat mi wott schicke?»

«Dir müesset, Ritter», sägen alli drei. Und der Stadtschryber fahrt wyters: «Es wär e Sünd a der Stadt Bärn, wenn Dir nid gienget. Dasmal geit es ja nid um persönlechi Interesse. Jitz mueß dem Chünig vo Frankrych d’Rächnung gmacht sy. Er het is ds Blaue vom Himmel versproche, wenn mir der Herzog Karli verchlopfe. Jitz mueß me ne bim Wort näh! Und das cha niemer mit größerem Gwicht als der Verteidiger vo Murte!»

«Und niemer zueverlässiger als der Herr Adrian vo Buebebärg mit syr Unbestächlechkeit», hilft der Seckelmeischter nache. «Grad Dir ghöret a d’Syte vom Herr vo Diesbach. Es sy gfährlechi Zyte! So na mene Chrieg isch alles uf em Trochene, d’Gmeinwäsen und di einzelne Lüt. Alles isch um Gäld z’ha.» — «Und de isch no eis», seit der Dokter Frickart, «Dir wärdet wohl o scho gmerkt ha, daß di liebwärten Eidsgenosse, bsunderbar die vo de Waldstedt, üs nüt gönnen und is alles wei verha, wo mer jitz chönnte profitiere! Jitz bruuchte mer dene vo der Freigrafschaft Burgund nume der chly Finger z’gä, so hätte mer se-n-im Sack; aber d’Länder verhein is das. Lueget de nume!»

«Ha’s wohl gmerkt», antwortet der Ritter, «scho am Tag na der Murte-Schlacht. Si hei Angscht, si chönnte z’churz cho. — Und doch müesse mer Sorg ha zue ne — das het scho my Vatter geng gseit — wil si di beschten und treuischte Hüeter sy vo der ächte Schwyzer-Art und dem Franzos nid us der Hand frässe.»