Text:Rudolf von Tavel/Ring i der Chetti/Kapitel 6

Vo mene Fänschter am Schloß Spiez het d’Frou Änneli a ds Bort grediübere gluegt. Dert, änet dem Burggrabe, hei si ds erschte Heu zettet. Ds Hanneli, jitz scho rächt es difigs Meitschi, het ghulfe. Wo öppis gangen isch, het es müesse derby sy, natürlech. Da hätti d’Muetter nüt dergäge gha. Aber da isch wider öppis gscheh, wo nere nid gfalle het. Es isch öppis ds Bort ab cho z’chrugle, me hätti schier nid chönnen underscheide, öb’s e Bündtel Hudlen isch oder was, wäre nid Händ und Füeß druus vüre cho. Unden am Bort isch es uf d’Füeß gsprunge, ds Bort uuf und wider cho z’chrugle. Der Hänsli isch es natürlech gsi, der Narr. Uf em äbene Bode het er sech z’ringsetum tröhlt, exakt wi ne Hund, wo lätz isch vor Freud. Ja, si het’s errate. Der Narr isch us em Hüsi gsi ob em Bricht, daß hütt no der Junker heichömi, und het destwäge der Hund nachegmacht. Die, wo am Heue gsi sy, hei d’Gablen i Bode gsteckt und sech d’Büüch gha vor Lache. Ds Hanneli het o glachet, aber es isch ihm doch nid so ganz gmüetlech gsi derby. D’Frag, ob er ächt nid doch z’grächtem verrückt sygi, isch geng vo Zyt zu Zyt gstellt worde. So het’s di jungi Tochter nid vil gchoschtet, z’folge, wo d’Muetter nere gwunke het, z’cho. Es het ja jitz o allerhand gä z’rüschten im Schloß.

Es paar Tag isch e Freudeglanz uf em Schloß und wyt drum ume gläge, nid nume wägem Heuwätter. Lüt, wo me sit Wuche nie meh gseh het, hei undereinisch hie unden öppis z’tüe gha. Wäge Fisch oder Gitzi oder Gwobnem oder Schabziger oder Wachs oder andere Sache, hei si gseit, syge si cho; aber ihri lischtigen Öugli hei verrate, daß das alles het welle säge: Junker Adrian! Dä hei si welle cho gschoue. Und geng het’s eis dem andere wyter gä, wi-n-er e schöne, stattliche Herr worde sygi. Aber bald isch es under dene Lüten usgmachti Sach gsi: «Dä blybt nit meh lang da. So öppis wott i di großi Wält usi.»

A mene hilben Abe sitzt der Junker uf der Muure hinder der Chilche, grad dert, wo-n-er zum letschtemal mit dem Unggle Hans gredt het. Und da chunnt o wider der Narr zue-n-ihm. Ach was! dänkt der Adrian — geng, wenn me ne grad am wenigschte begährt! Er het juscht i sym Chopf wider zsämegsuecht, was er vor Jahre hie het welle bychten und doch du nid über d’Lippe bracht het. — Öb’s ihm ächt jitz anders z’Muet wär, wenn er dennzumal uspackt hätti? — Sit dem Tag vo Grandson und Murten isch es i sym Innere nie meh gsi wi albe. Nid e Stund meh het er so sorglos wi vordäm chönnen i Tag yne läbe. E Kampf het agfange, und juscht, wil er im erschte Gfächt Sieger bliben isch, het er müessen uf der Huet blybe. Wi ne Röuber us em Hinderhalt het’s ne mängisch agfalle: Hättisch doch denn z’Murte nid nahgä! Er het sech erwütscht ob böse Gedanke gäge sy Vatter. Eismal über ds andere het’s ne-n-i d’Einsamkeit tribe, wi jitz o, aber chuum mit sich allei, het er wider es Begähre gha, under d’Lüt, für nid müesse z’dänke. — Sys Brütli...! Wenn er doch der Gotts Wille numen e chly, numen es Brösmeli verliebt sy chönnti i se! Si isch ja nid leid, gar nid. Aber e Fäger wi-n-är, wo bi de Wyber yschlat wi nes Donnerwätter us em blaue Himmel! — Si isch bring und graziös, schwarz, e chly pärgamäntgääl i der Hut, isch elegant und artig und wär mit allem däm gar nid schwär z’vergässe, wenn nid di — Ouge wäre! Sy si eigetlech bruun oder schwarz oder blau? I gloube bruun. Das het nüt z’säge, aber dä Blick! Herr Gott, so öppis vo mene chindleche Vertroue! Da lyt’s. Das bindet einen a Händ und Füeße. Jitz erscht weiß i, was Ritterpflicht isch. Es settigs Vertroue wott sy Lohn. — Di Ouge stecke wi ysigi Negel i sym Sinnen und Dänke, z’mitts dür di wundervolli Schönheit vom Vreneli düre.

So grüblet der Adrian, wo der Narr um en Egge chunnt.

«Hesch öppe wider Saite nötig?» fragt er ne, und wo der Hofmeischter nume mit nere Grännen antwortet, fahrt er furt: «Chunnsch als Tüüfel oder als Ängel?»

«Mir Tüüfel. Euch Ängel, Junker.» Dermit dütet er mit dem Duumen über d’Achsle zrück uf d’Äschi-Höchi. «Wüsset, Junker, wo-n-i vor Freud, Euch umez’gseh, ei Pürzelboum über en andere gschlage ha, hei si gmeint, i sygi z’vollem lätz im Chopf. Das bin i nid, bi ja numen en ehrleche Möntsch — drum meine si, i syg verrückt. Nei, aber öpper anders isch ds hindervür vor Freud. Öpper, wo sech nid het mögen ebha, abe z’cho geschter. Ganz im verschleikten isch es cho und het us Barbes Heuschüürli nam Junker gluegt. Du bischt es Babi, es zweiets, han ig ihm gseit, mach, daß d’ ga Faltschen uehi chunnscht! Und es isch gange. Tüet’s nid z’lang martere, Junker, sünscht chönnt es sech de no hindersinne. Das isch e Pflicht wi nen anderi. — Und i sägen Euch, das git de grad e Frou. — Ja, das git’s. E Muetter git’s, wi kei zwöiti um e ganze See umen isch. Und wenn es de heißt: Der Junker Adrian het Vreneli Halter zur Frou gno, so hanget Euch ds ganze Land a wi amene Heilige. — Jitz isch der Ougeblick! Wartet nid, bis men Euch so ne rächti Burgspinnelen ufbindet, wo weder ds Land, no d’Lüt kennt, und Euch ds Bluet us em Härz use sugt, bis Dr ds letscht Lache verlehrt heit!»

«Hänsli», antwortet der Junker, «me heißt di e Narr, wil d’ en ehrleche Möntsch bisch. Da hesch rächt. — Aber jitz bisch e Narr.»

«Will gärn eine sy mys Läbe lang!» Der Hänsli setzt sech uf d’Muure, macht es Gsicht, wo jedem anderen als dem Junker uheimelig gsi wäri, und fahrt furt: «Wüsset, Junker, es git Möntsche, wo numen i di armi Wält yne gstellt wärde, damit si öppis usrichte, wo i den Ouge vo de Gschyden es Narrewärch isch. Nachhär cha me se z’totschla, ’s choschtet d’Wält nüt.»

«Und das wäri?»

«Das wäri äbe, daß ig Euch z’säge ha, Dir und ds Vreneli ghöret zsäme. Größers chönnti üsem Volk nid gscheh. Da würde Volk und Adel eis. Dir heit e großi Ufgab, i weiß es.»

«Und drum mueß i ne Frou us dene näh, wo öppis z’bedüte hei.»

«Meh als ds Vreneli bedütet niemer für Euch. Die Burgherren und Gwaltige ghöre scho lang ds Härz vom Volk nümme schla, drum muttet’s landuuf, landab. Es isch allerhöchschti Zyt, daß Euereinen es Meitschi us em Volk a ds Härz drückt, aber nid für’s wider furt z’gheie. Wenn so eis uf der Burg säß, so chönntet Dir dem Volk wider troue.»

«Das weiß i wohl.»

«Und verachtet’s doch?»

«I bi dir nid Rächeschaft schuldig; aber i will dir’s einewäg säge: Was i usz’richte ha i mym Läbe, chan i nid usrichte, wenn i nid eis bi mit Vatter und Muetter. A menen Ort mueß me der Muet ha z’gloube, daß öpper ’s guet meint mit eim. Und zu wäm sötti me Muet und Vertroue ha, wenn nid zu Vatter und Muetter? Gang, säg das dem Vreneli! Und säg ihm, i heig e Brut!»

«Ig?»

«Ja, du!»

«I cha ja gah. I weiß jitz, daß i für nüt uf der Wält gsi bi. E Stei uf e Buggel binde chönnet Dr mer. Dert unden isch es tief gnue, für daß me mi nümme gsäch.»

«I bruuche di de no.»

«Für was?»

«Für mer hälfe z’lachen über d’Wält.»

Der Narr luegt dem Adrian i d’Ouge, lang und tief, und weiß jitz, daß der Junker e Liebi g’opferet het, e wahri Liebi. Zu Füeße falle möcht er ihm, ne umarme; aber er weiß, daß er settigs nid ma lyde. — Er geit, luegt no einisch ume, und jitz loufen ihm, dem Narr, d’Tränen über sys wüeschte Gsicht abe. Er kennt sy Junker, er weiß, was es bedütet, wenn er so a sym Gurt ryßt und niffelet und derzue i ds Lääre luegt.

Für was isch o üsereinen i der Wält? fragt sech der Narr, währed er planlos um ds Schloß ume stürmt. Für mit dem Junker über d’Wält z’lache? Ja, dir heit guet lache. Wär uf em guldige Hof sitzt, cha wohl lache, wenn alles z’ringsetum i der Schlächtigkeit ersuuft. Für was bin i da? Für was? Für was? — Für was?

Dür d’Räben uuf louft er, über e Chamme vom Spiezerbärg. Es wott nachte. Grad rächt! Wenn mi doch e barmhärzigi Würze ließ stürchle, daß i hie abe gheiti! Da unden isch der See so töif. Da git er keine wider use. Und über ds Jahr wär der Narr vergäße, wi-n-er einisch vergäße gsi isch, bis ne der Ritter gfunden und us em Dräck zoge het, z’Bärn, im Gärbere-Viertel. Warum het er mi müesse finde?

Er chlätteret abe, d’Flueh ab, und ekei Würze stellt ihm es Bei. Er chunnt nid i ds Wasser. E Grienplatz isch da unde, wo nie kei Möntsch hichunnt, wi gmacht für eine, wo möchti vergäße sy. Ja, warum het mi der Ritter müesse finde, warum het er müesse lachen ob myne Luusbuebegspäßli? Wo si gmerkt hei, daß me se mit dem Stäcke cha us mer use chlopfen und myni Gränne der ergscht Suurnibel zum Lache bringe, da het me gfunde, i sygi für öppis guet. Aber ds Guete hei si no geng nid gfunde. Wär mi gseht, lachet oder nimmt Ryßuus. A däm scheide sech d’Möntsche. Di einte lächeret ds Verdräjte, den anderen isch es uheimelig. Aber daß i mene wüeschte Sack öppis Schöns cha sy, hei si nid gmerkt. Oder am Änd doch? Der Ritter villicht, daß er mi gäge Wille vo der Alte bhaltet — und der Junker. Aber was üsereine z’lyde het, das merkt keine.

O Vreneli, Vreneli! Du — wohl, du hesch es gmerkt, du weisch es, wil i o gmerkt ha, was du bisch. Di schönschti Alperose, wo je an ere Flueh gwachsen isch, und meh als nume das. Mir zwöi hei enand begriffe. Aber i ha o begriffe, daß i z’wüescht bi für di. I ha der’s nid chönne z’leid tue, di la z’gspüre, daß mi d’Liebi zu dir z’todplaget. Und drum han i dir my Junker bracht und ha dänkt, wenn der Chrottegrind — ja, so heißen i ja bi euch brave Lüte — sünscht für nüt uf der Wält gsi isch, so het er emel di beide schönschten und beschte Möntsche zsämebracht. — Du hesch ihm ufta, und es het welle wärde. Es wäri grate, was dem Ritter geng ertroumet vo mene glückhafte Land. — Aber es söll nid sy.

Mueß i dir’s cho säge, cho luege, wi der ds Härz bricht? — Das bringen i nid über mi.

Und doch isch er gange. Wo’s um ds Schräckhorn ume het afa gääl wärde, isch er ufgstanden und ufe gchlätteret und het sech verwunderet, wi-n-er nächti da abe cho sygi.

Z’oberscht uf der Rengglialp isch am längschte Tag ds Vreneli Halter i den Alperosestude gstande, an e Felsblock glähnet und het über ds Suldtal ewäg gäge Spiez abe gluegt und d’Ohre gspitzt, ob es nid d’Glogge ghöri. Aber ds Ruusche vom Wasser het der Talchessel gfüllt. Vo Flueh zu Flueh het es toset. Da het kei andere Ton düre möge, i di großi Bärgstilli ufe. Ds Vreneli het einewäg gwüßt, was jitz dert unde geit. Es cha sech’s ja dänke. Es Schiff, mit Bluemen und Fahne verziert, chunnt uf em blaue See derhär. Tuused Stärnli zwitzere drum ume. Me lütet a der Chilche, und alles louft a der Spiezer-Ländti zsäme, für der Junker z’gseh, wo sy jungi Frau hei bringt.

Es möchti das gseh, für z’vergässe, was es nächti gseh und ghört het. Der Vatter, wo mit Fluechen und Dröien uf e Hänsli Hofmeischter los isch! Mit Müej und Not hei si ne möge bha, äs und d’Muetter. Er het gschwore, er gangi hütt ga Spiez abe. «Tue’s nid, Vatter!» het es ihm aghalte. «Tue’s mir z’lieb nid!»

Ob däm Drasinne wärde ds Vrenelis dunkli Ouge groß und fyschter. Warum lyt jitz grad hütt alles so klar und schön da unde, so gruusam schön? Chönnt jitz nid e Näbel cho, wi fascht all Tag, und das alles zuedecke?

Vergib uns unsre Schuld, wie wir vergeben unsern Schuldnern! Das het es dunde z’Rychebach glehrt bätte, het’s tuusedmal ufgseit und sech nüt derby dänkt. Aber jitz...! Es chehrt sech gäge Bärg und geit z’vollem ufe, wo ds schmale Soumwägli zwüschem Morgebärghorn und der Schwalmere düren i ds Saxetetal abe schlüüft. Voll Enziane lige da d’Bärgmatte vor ihm, so heilig still i der warme Sunne. Es ruuschet o da, grad wi änefür, und doch tönt’s dem Vreneli anders. Uf sichere Füeße geit es dert abe. Es weiß gar nümme, daß es geng no dem Vatter sy Achs i der Hand treit, wo-n-es gno het, für sech z’wehre, wenn’s nötig sy sötti. Ds Vreneli isch schön — es weiß es, und weiß o, daß es bösi Lüt git, im Chrieg verwildereti Bursche, wo näme, was ne gfallt. — Aber het er mir nid möge wärde, der Junker, so wirden i o keim andere. — Är ghört zu de Großen i der Wält, das het’s begriffe, und bruucht en anderi Frou. Aber für ne Minderen isch es nid z’ha. Nam Große nume no der Gröscht. — Dert unde, im Bödeli, lyt ds Chloschter vo Inderlache. Dert. — Dert!