Text:Rudolf von Tavel/Unspunne/Kapitel 10
X.
Da isch si du mit ihrem Gwunder allei gstande, di gueti Frou Willading, und het in aller Wält nid gwüßt, was für ne Värs si sech söll mache zu däm umgworfene Clavecin. Gägen Abe het si sech uf e Wäg gmacht ga Märchlige. Si het eifach müesse wüsse, was los sygi. Aber im Ougeblick, wo si no einisch i ds Sääli zrügg geit, ihres Ridicule ga reiche, chunnt vorne düre, uf der Gartesyte, d’Frou de Chateauvieux derhär.
«A la bonne heure, Cecile, juscht han i ga Märchligen abe welle. Was isch los mit dem Madeleine?»
«Äbe. Juscht wäge däm chumen i. Aber villicht weisch du no meh als i. — Los, wettisch du mer nid morn dy Wage gä? — Es isch eso ungschickt, daß ds Rosine keini Roß meh het.»
«Was hesch du vor?»
«Du wirsch lose!»
«Chumm, mer wei chly i ds Peristyle ga sitze.»
«Stell der vor, daß ds Madeleine à tout prix morn am Morgen i das Ortbüehl ufe wott.»
«I bitte di!»
«I ha geng gseit, me sött sech in acht näh vor däm Sigmund Wagner. Wenn er nid en Intrigant isch, so isch er e Stürmi. Afin, es schynt, er heigi dem Madeleine nes Message bracht, was weiß i. Sicher isch, daß er ihns komplett ds under obe ta het. I cha gar nüt meh mit ihm afa. Er het ihm gseit, der alt Vincenz sygi i allne Zueständ, me wüssi kei Stund, öb er sech nid es Leid atüej. Jitz het das arme Chind di förchterlechschte remords. Ja, i cha dir säge, so han i’s de no nie gseh. Und es het sech nid la calmiere, bis i gseit ha, guet, morn gang i mit ihm i ds Ortbüehl. Es wär alleini gange, du channsch mer’s gloube, über Stock und Stei.»
«I bitte di, Cecile! — Ja lue, i weiß halt doch nid. Me hätt ihm sölle der Wille tue. I däm Punkt isch dä guet Gabriel lätz brichtet gsi. I han ihm no gseit, dä sälb Tag, wo di Komedi isch gsi hie obe mit dem Franzos: ‹l’amour est en marche, et vous ne l’arrêterez pas.› Fascht der Chopf abgrisse het er mer; aber i ha doch rächt gha.»
«Hätt me ne la mache, ’s wär besser usecho.»
«Wän?»
«E der Gabriel.»
«Du wirsch mer doch nid wellen agä, dä heigi einisch i sym Läbe nid düregsetzt, was er sech i Chopf ta het! — Afin, my Wage channsch ha. Wenn weit der fahre?»
«Früech, früech. Es wird mer sünsch z’heiß.»
«Was wottsch ihm eigetlech de säge, dem Vincenz?»
«Houptsächlech lose, was är seit, möcht i.»
«Du weisch es ja.»
«Scho, aber i gloub, wenn i ne sälber gsäch, i chönnt ne d’Sach doch besser mache z’begryffe.»
«Oder är di», seit d’Frou Therese zu sich sälber, und si het Müej, im Gedanken a di Begägnung zwüsche der Maréchale und dem Ortbüehler, ihres Lache z’verstecke.
Am andere Morge, gäge di Zächni, isch d’Allmedinger Gutsche mit dene zwo schwarze Dame vor em Hoftor vom Ortbüehl aglanget. Ds gwunderige Mädi het se vom Brunnen uus ghöre cho, het d’Händ am Fürtech abtröchnet und isch am Tor gstande, no gäb der Wage ghalte het.
«Isch der Herr Wagner daheim?»
«Der alt Herr Wagner?» fragt ds Mädi. «Dä isch im Bett, er isch neue so nüt zwäg.»
«Natürlech der alt Herr. Der jung wird dänk wohl nid da sy», seit d’Frou de Chateauvieux.
«Äbe wüsse mer nid, wo-n-er hi isch. Er isch nächti heicho. Si hei neuis gha zsäme, är u der Papa, u dernah isch er grad ume furt. Der alt Herr isch äbe grüüsli im Chummer.»
«Wart», seit d’Maréchale zum Madeleine, wo mit großen Ouge dem Mädi zuelost, «i will gschwind ga luege.» Si isch scho zum Wagen uus und geit dem Meitli vora zur Hustüre, wie wenn si hie daheime wär.
Da gsi und grad ume furt! Myn Gott! Er isch da gsi. Er mueß grad hinder sym Brief härcho sy. Also het er druuf grächnet. Und grad ume furt. — Was han i agrichtet? Im erschten Ougeblick isch ds Madeleine wie sturmgschlagen i der Gutsche gsässe. Erscht nah-ti-nah het es sech chönne vorstelle, was nächti hie müessi gange sy. Und du het es welle ha, es heigi daheim gspürt, daß öppis lätz sygi. Drum syg’s der ganz Tag so i neren Angscht und Urueh gsi. Was söll i mache? Der Maréchale nachen i ds Huus? Aber was söll i dert? Emel afangen us däm Wagen use. Es isch ihm vorcho, wie wenn’s da uf mene Grüscht oben aller Wält usgstellt wär, wie wenn men ihns vo allne Syte würdi agaffe. Und het doch numen eis Bedürfnis gha: sech verstecken und bätte. Was bätte? Für wän? — Der lieb Gott söll es Unglück verhüete! I mueß use, furt! Furt, bevor si umechunnt. Wie i nere Todesangscht springt’s use, luegt vüre, hindere, ds Gäßli uus. — Der Gutschner, wo scho halb ygschlafen uf em Bock sitzt, luegt umen und weiß nid, was er dervo söll dänke, wo d’Jumpfer Herbort undereinisch wie ghetzt ds Bort uuf louft.
Ds Madeleine het es Müürli gseh und louft druuf zue. Bald steit’s vor der Brächhütte. Das isch ja nes Chämmerli wie gwünscht. Drinn isch es. Hie gseht’s niemer. Uf d’Chneu und ds Gsicht i den Armen a der Muure. «Hilf mer, hilf mer, daß es keis Unglück git!» Das isch alles, was es vürebringt. Und geng und geng wieder ds Glyche. Und es zitteret und schluchzet: «I ha’s ja nid welle. Was chan i derfür? Warum han i nid ehnder heiter gseh?»
Undereinisch fahrt’s zsäme. Los! Nid emal hie ungstört. Es chunnt öpper. Wo mueß i no hi, daß si mi nid erwütscht? — Oder isch es der Gutschner? Si sueche mi. Chuum isch es wieder uf de Füeß, der schwarz Rock no voll Hanfgfräs, ds Gsicht bald chrydewyß, bald glüejig rot, ghört’s d’Schritte scho ganz nach, schwäri, überleiti. Es sy Schritte, wie se-n-eine tuet, wo weiß, was er uf ds Spil setzt.
Da steit er — der Xandi.
Zwöi Härz wott’s verspränge. No flackeret i de nußbruunen Ouge der Unwillen über d’Störung und i de graue vom Xandi das Härzweh, wo ne Ma ganzi Nächt cha umenand jage. Und drum di Stilli. Keis Wort.
Aber uf eismal glahret d’Liebi uuf. Wie Rueßwulke fahrt’s uf allne Syte dervo, und under em dürsichtig blaue Himmel lige sech zwöi i den Arme. Es isch emel o ne Chraft i denen Arme, wo sech um ds Xandis Bruscht lege. Und är het zum erschtemal sit der Änglischbärgegg wieder dä Chopf i de Hände — dä Chopf! ’s git numen eine so. Und er drückt sys wätterherte Gsicht i di guldige Chrusle.
Es cha geng no keis rede. Ds Madeleine briegget numen und het doch ds hälle Lachen im Gsicht, wo’s wieder und wieder uf di breiti Rovereanerbruscht drückt. Und wo si ändlech beidi wieder gseh, was um se-n-umen isch, uf der einte Syte di usbrönnti Brächhütte, uf der andere di währschafti Dachfirscht vom Ortbüehl mit de wyße Chemeni zwüsche de großen Ulme, da chunnt se beidi ds Lachen a, das Lache vo z’innerischt inne, wo eim vor Wöhli wehtuet und wo men eigetlech nid weiß, warum’s ein achunnt.
«So», seit der Xandi ändlech, «jitz het sech hoffetlech d’Haselmuus zum letschtemal verschloffe.»
«Emel allei zum letschtemal», meint ds Madeleine und luegt z’ringsetum, wie wenn’s scho wieder es Guggeli zum Verstecke suechti. Dem Xandi sy nächschte Gedanken isch der Papa Wagner gsi; aber ds Madeleine het grad gseit: «Nid, so lang si dinnen isch.»
«Wär?»
«D’Tante Cecile.»
«Ja isch die mitcho?»
«He ja. Überhoupt, i mueß Ech jitz no säge...»
«Aber wo? — Wei mer da obe düren oder undenum i ds Gartecabinet?»
Da düte dem Madeleine syni Ougen uf d’Gutschen und lache. — O, das isch wieder di alti Haselmuus! Är begryft. — Het nid är se geng am beschte begriffe? Im Sturmschritt geit’s i ds Gäßli und hui i d’Gutsche.
«Furt!» Zwo Händ düte dem Gutschner graduus. Dä macht es mordiodumms Gsicht mit hundert «ja, aber» drinne. Aber der Herr Houpme versteit sech uf ds Befäle, und dem Gutschner geit e Stumpen uuf. Miera, dänkt er, es isch eui Sach. Und scho louft der Frou Theresen ihre Freibärger, daß ds Gäßli stübt.
Erscht jitz hei si Zyt, enandere ds Hanfgfräs abz’läse, är dem Madeleine ab em schwarze Rock und äs, was es ihm a di chornbluemeblaue Rovereanerhosen aghänkt het.
«Isch me wohl i settige Schueh?»
«Warum nid?» — Der Xandi het ungarischi ängi Hosen und höchi Schnüerschueh drüber treit. — «Es isch ganz e gäbigi Ordonnanz.»
Aber du hei si sech du Wichtigers gha z’säge. Und z’erzelle wäri gnue gsi, für um e ganze Thunersee ume. Aber so hei si’s doch de nid gmeint.
Underdesse het d’Frou Maréchale Glägeheit übercho gha, z’dänke, der «Gerächte müessi halt vil lyde», emel so lang si sich sälber für grächt agluegt het. Daß da keini weichhärzige sentiments z’ärnte syge, het si grad gmerkt, wo si di spitzigen Ouge zwüsche de Bettumhäng vüren uf sech gspürt het. Aber so, wie’s du cho isch, het si sech’s doch nid la troume. «Il était malhonnête et indigne», het si speter z’Allmedingen erzellt. Und wenn si’s nid welle gloube, ihri Fründinne, so sölle si ds Mädi ga frage. Nei, dert het der Escharpe-Zouber nid welle patte, sünsch hätti ds Mädi nid der Cherzestock vom Nachttischli ganz verpölet bi der Tür am Bode gfunde.
D’Frou de Chateauvieux isch nachhär i d’Chuchi ga nes Glas Wasser heusche. Ds Mädi het schier e Chlupf übercho, so verschmeiet het di armi Frou usgseh. «Wartit», het’s gseit, «es sy da no Tröpf vo färn nache.» Und gäb si het chönne wehre, het si ihres Glas mit gäälgrüene Wülkli drin i der Hand gha.
«Merci», het si gseit, isch i Hof use, het ds Glas hinder e Brunne gläärt und früsches Wasser gno. Währed si mit vüregstrecktem Hals trinkt, für der Rock nid z’netze, und di anderi Hand mit dem Naselumpe wyt vo sech reckt, schilet si über ds Glas uf ds Gäßli, ob nere nid ds Madeleine bald z’Hülf chömi.
«Ciel! — Was isch das?» Der Wage furt! Si geit ds Stägli uuf, ga luege. Villicht isch er nume bis hinder e Spycher gfahre. Nüt — wyt und breit kei Möntsch im Gäßli. Si geit zum Lächehuus. Villicht het er ygstellt. Es würd ihm ganz glyche, wo-n-ig ihm doch gseit ha, z’warte, bis ig umechömi.
D’Frou Balz het gmerkt gha, daß öppis los isch im Herrestock, und, wenn si sech scho nid derfür gha het, si well d’Gwundernase fuettere, so het nere doch niemer chönne dervor sy, vor em Huus Rüebli z’putze.
«Heit Dir nid gseh, wo my Wage higfahren isch?» fragt d’Maréchale. Ds Eisi steit uuf und seit: «He, ds Gäßli uus sy si gfahre, gägem Dorf. Ds Lisebeth het welle ha, der jung Herr sygi mitgfahre.»
«Wele junge Herr?»
«E der Herr Alixander.»
«Dir syd nid gschyd! I ha gmeint, er sygi furt?»
«E ja äbe, mir hei’s o gmeint, aber...»
«Aber i bitten Ech. — Wo sy si hi? — Wo sy si hi?»
«I weiß es wäger nid. — Lisebeth, chumm säg! Du hesch es ja gseh, wo si furt sy.» D’Frou Balz geit um en Egge, für dem Lisebeth ga Bei z’mache.
Underdesse reicht d’Frou de Chateauvieux nes wyters Glas Wasser am Brunne. Derzue brümelet si: «Un enlèvement, un véritable enlèvement! On nous a tendu un piège.»
Ds Lisebeth chunnt ändlech zum Vorschyn und seit: «Me gseht se dert äne fahre. Luegit dert! Si sy numen i ds Dorf ga chehre, u jitz fahre si dür d’Aumatte der Zulg nah abe gäg der Bärnstraß.»
Alli drü sy uf d’Terrasse vor em Herrehuus. Ds Mädi isch neuen undereinisch o da gsi. Ja ja, dert tschädere si dervo. Di rote Radspeiche zwirblen i mene luschtige Stoubwülkli under den Öpfelböum. Zum erschtemal begryft d’Maréchale, daß e Hund längs Stück so a mene Rad cha nachebälle. Es geit und zwirblet und zwirblet und geit. Und me cha’s nid stelle. Uuf und dervo. Wäge de Böum gseht me nid emal, wär drin sitzt. — Aber me weiß es ja. — Jitz het er, was er wott, dä unartig Gritti, wo da oben i der Eggstube hueschtet.
Si seit keis Wort, d’Frou Maréchale. O si het glehrt an sech ha, i ihrem agitierte Läbe. Aber en alti Burefrou, ja sogar es gwunderigs Mädi und es jungs Lisebeth bruuche nid es Längs und es Breits i Worte, für usez’schmöcke, was da vor sech geit. Isch nid neuis los gsi di Tage, im Herrestock? Es Cho und Gah und Gsichter — Gsichter! U das Gutschli u der jung Herr wieder im Land. Un e Herretächter i däm Gutschli, gar tüüners e hübschi. U di vürnähmi Frou da. Eh weder nid sy si deren ertrunne. Es isch ere grüüsli nid rächt, me gseht ere’s öppe vo wytem a.
Ganz vo sälber sy si wieder usenandere cho. D’Maréchale isch z’üsserischt rächts uf der Terrasse blibe, schwarz und still wie nes Eibeböumli. Di anderen alli sy gäge Hof zrügg.
«Wär isch si o, die?» fragt ds Lisebeth.
«I cha ’re miseech der Name nid gä», seit ds Mädi. — «I chume nid drüber, was gangen isch. Vori isch si dobe gsi bim alte Herr. Aber es isch nid guet Wätter gsi.»
Si sy um en Egge. D’Maréchale überleit und weiß sech kei Rat. Si duuret sich sälber und verchlagt ds Madeleine. Das hätt ig ihm jitz nid zuetrouet. Es het sech doch guet agla, seit si sech. Merkwürdig, wie de undereinisch der alt Möntsch wieder cha erwache. Vor füf Jahre, ja vor drüüne no, hätt ig ihm’s allefalls zuetrouet. Aber jitz, na dene letschte Monete — nei! Und sech vis-à-vis vo mir so vergässe! — Eifach unerhört. — Was söll i jitz mache? Um nes anders Fuehrwärk uus und hei ga brichte: «Si sy mer dürebrönnt?» — Mueß i ne di Freud ga mache? Ds Rosine und ds Therese finde sech mit dem fait accompli ab, das weiß i nume z’guet. Ds Therese het ja geng im stille druuf zellt. Und ds Rosine wird nüt sägen oder schmählen und im gheime Gott danke, daß ihm ds Madeleine däwäg der Chummer abgno het. Blybt nüt meh als d’Schadefreud über mi, wo sech wie niemer sünsch um das Meitschi plaget het.
D’Maréchale de Chateauvieux isch e frommi Frou worde gsi — z’grächtem fromm, aber si het der alt Möntsch no gruusam guet verstanden und het no lang nid glehrt gha hert sy mit ihm. Und dä alt Möntsch, wo geng Hunger und Durscht gha het na Freud und Heiteri, na guet Dastah und Reschpektiertsy, dä het jitz uf der Ortbüehl-Terrasse, wo’s trotz allem geng no chly na der schönen alte Zyt gschmöckt het, wieder afa rede mit nere. «Und du söttisch jitz allei d’Chöschte trage vo däm Streich und di einzigi sy, wo nüt gmerkt het? Bisch nid grad du albe die gsi, wo ds Gheimnis hinder dyne schönen Ougestärnen und na jedem coups ds erschte Lache gha hesch? Isch jung sy mit de Jungen e Sünd?»
A däm Garn spinnt di einsami Frou uf der Terrasse no, wo me wieder Wagereder uf em Gäßli ghört. Si geit i ds Cabinetli am Änd vo der Terrasse, güggelet a den Ulme vorby. — — — Es sy se. — Ja, da hei mer’s. Es isch halt doch ihri Art. — Und wohär hei si die? — Wohär? — Wartet nume! I will ech, euch zwöine!
Si setzt sech im Cabinetli uf d’Ussichtsyte, wo’s offen isch, stellt der Ellbogen uf ds Balüster, leit der Chopf i d’Hand und lat ihri Ängelsougen i ds Oberland spaziere. Di linggi Hand lyt mit dem Naselümpli uf em Chneu, so wie wenn si grad erscht no Träne tröchnet hätti. — Ja, so — so isch es guet. So tät me’s male. Und jitz d’Ohre gspitzt!
Der Wagen isch hinder ds Huus gfahre, und nid lang geit’s, so ghört me dobe, i der Schlafstube vom alte Herr, Stimme. Aber es isch nid müglech, öppis z’verstah. Zerscht begährt er wieder uuf us sym Himmelbett vüre. Du wird’s undereinisch totestill. Der Xandi seit öppis, und jitz, chuum daß me’s ma ghöre, ds Madeleine. Und jitz rede si alli dürenand. Der Alt seit: «Wohl wohl, i wott uuf.» — Wyter isch nüt z’verstah. ’s isch wieder still dobe.
Was mache si ächt jitz? — Aha. Dert wird öppis läbig, am äneren Änd vo der Terrasse. D’Frou Maréchale blybt still wie nes Gmäld. Si chöme derhär, e Flimmer vo Glück vor de Füeß. Jitz sy si da wie zwöi Chinder, wo nid wüsse, öb si zur Tür yne dörfe.
Da dräjt si der Chopf i der Hand, nume ganz wenig, und git nen e Blick, unsäglech wehlydig und stolz.
Und es isch cho, wie’s het müesse. Der Xandi isch a ihrer Schönheit bstochen und weiß nid wyter. Er isch mit dem gheime Vorsatz cho, sys Rächt cavalièrement z’verfächte, wenn d’Maréchale öppe sötti welle Gschichte mache. Jitz gseht’s aber ganz anders uus, als er erwartet het, und zum erschtemal i sym Läbe lat er i nere Verlägeheit sy künftigi Frou vora.
Die hingäge het scho dütlecher gspürt, was hinder däm marmorchalte Gsicht vo der Maréchale lyt. Sit Grächwyl het ds Madeleine nüt als Schulde gmacht bim Härz vo där eltere Fründin. Da isch aständigerwys nüt meh gsi z’wellen als Appäll a ihri religiösi und wältlechi Ytelkeit. Nid daß es settig Sachen überleit hätti. Bhüet is, was dänkt e Brut im erschte Glück! Aber es müeßti nid am Jupon vo der Maréchale-n-ufgwachse gsi sy, hätt’s es nid i der Nase gha, wie me der Frou mueß cho. Es macht wortlos di Reumüetigi, chneulet nere vor d’Füeß und leit nere d’Armen um d’Taille. Aber chuum uf de Chneu, het’s der Chopf uuf und lat di früsch glänzige Haselnüß uf se los. «Gäll, i ha der’s wüescht gmacht», seit es, «aber eigetlech» — und dermit sitzt es nere-n-uf der Schoß, nimmt ihre Chopf, wo geng no uf d’Syte luegt, i d’Händ und chüschelet nere-n-i ds Ohr — «eigetlech isch es e Streich ganz à la Maréchale de Chateauvieux — oder nid?»
D’Frou Maréchale gspürt, wie nere das früsche Glück dür March und Bei rünnt und cha nümme länger widerstah. Und jitz chlepfe d’Müntschi, daß der Xandi afange findt, es tät’s jitz. D’Haselmuus merkt’s, und — hai — het er se-n-am Hals. So, das gfiel ihm scho besser; aber geng weiß er no nid rächt, wie mache mit der Maréchale. Si gseht’s und chüschtet di Not i volle Züge.
«Eigetlech», seit si ändlech im ganze Gnuß vo ihrer Begnadigungsmacht, «hätt i alle Grund, Euch z’hasse, wil Dir mer mys Chind stälet, aber ihm z’lieb vergiben ig Ech’s.» Si streckt ihm der Handrügge dar. Jitz mueß er, der Grenadierhoupme. Ds Madeleine gumpet fascht a d’Dili vor Freud ob där Demüetigung. Me ghört völlig dem Xandi sys Rückgrat gyre. Langsam und fyrlech geit das baise-main vor sech. Descht luschtiger tönt der Tätsch, wo-n-er zum Lohn vo ds Madeleines übermüetiger Fuuscht uf e Rüggen überchunnt. «Für di längi Geduldsprob!» seit’s. «Und no eis und no eis. So.»
«Sy mer jitz balanciert?» fragt der Xandi. «Eigetlech, wenn doch es jedes öppis het z’‹eigetleche›, chönnt i de o frage, was überchumen i de für my Geduldsprob?»
«Wettigi Frag!» lachet d’Maréchale. «Di begährtischti Frou im ganze Land.»
«Dir heit rächt.»
«Ja, wartet nume, Xander, mer sy no nid fertig», fahrt d’Maréchale furt, «chömet, sitzet dahäre! Ganz ohni Bedingunge chömet Dir nid dervo. Und wil doch leider Gotts ekei Mama emewäg isch und kei Papa — ja ja, e Schwigervatter hätti Euch gar nüt gschadt — so machen ig Ech d’Conditione. Dir kennet d’Haselmuus vo Anno dennzumal, aber ds Madeleine Herbort, wie-n-es jitz isch, vo däm wüsset Der no nüt. Dir überchömet zu allem andere de no ne frommi Frou, und i erwarte von Ech, daß Dir das reschpäktieret und daß Der Sorg heit derzue. I weiß nämlech, wie’s d’Manne mit dene Sache hei. I junge Jahre wüsse si nid, was dermit afa, und wenn si alt wärden und gärn d’Hand dernah usstreckte, wei si nid der Name ha und geniere sech. Erscht grad bevor me ne der tannig Kaput chunnt cho amässe, sötti se de albe der Pfarrer no hurti hurti cho überelüpfe. — Säget mer nüt, i weiß, wie’s geit i der Wält. Aber i hoffen einewäg. Dir verschüttet de Euer Frou nid öppe ds Ölchännli.»
«Im Gägeteil», seit der Xandi. «Schänket mer de numen y.» Dermit macht er mit syne Hand es Chacheli und streckt’s dem Madeleine dar. Das mueß lache — wägem abgschossne Finger. «Es rünnt», seit’s.
«Quelle horreur!» schmählt Maréchale. Aber der Xandi tröschtet: «Das macht nüt. So überchöme de no anderi öppis dervo.»
«E nu, da heit Der rächt. I hoffe, vo Euem Huus gang de Läben uus. Es wär nötig.»
So het du no nes Chehrli eis Wort ds andere gä. Und wie länger me zsäme gredt het, descht weniger hei si begriffe, warum ’s eso lang heig müesse duure, bis di zwöi heige dörfe zsämecho. Si hei’s emel nid welle Wort ha; aber z’innerischt innen isch ne doch es Liecht über di Geduldsprob ufgange.
Der Xandi het mit dem Mässer uf e Tisch afa ychritze: «mundus regitur Dei providentia...» und di andere hein ihm ob allem Rede zuegluegt. Si sy am beschte dranne gsi, wo’s obenabe rüeft: «Xandi!»
Me springt uuf. Der Papa steit am Fänschter.
«I will ga luege», seit der Herr Houpme.
Da het er du chönne gseh, was e großi Freud verma. Der Papa Wagner isch wie nen umgchehrte Händsche gsi. Vo geschter am Abe här het der Xandi nüt als di uheimelig bittere Blicke vo sym Vatter im Bsinne gha. Und jitz het er bereits wieder glachet und i syne Bureauschublädli umegnuschet, für us em Nachlaß vo syr Frou nes bijou vürez’sueche, wo-n-er dem Madeleine chönnti um e Hals hänke. Er het zwar geng no gschumpfen über alles Mügleche; aber der Xandi het das gkennt, es isch ds sicherschte Guetwätterzeiche gsi.
Ändlech chunnt er mit menen abgschossne Läderetui a d’Heiteri vüre: «Wei mir ihm die gä?»
«He ja», meint der Xandi. Es sy zwo als Ohrebhänk gfasseti Pärle gsi.
«Nei, das passet nid», brümelet der Alt und wirft das Druckli wieder i sys Ghältli. Derfür chunnt er mit nere guldige Brosche, wo hinder Glas uf blauem Fonds us Älfebei es ganzes Grabmal mit nere Truurwyden isch usgschnitzlet gsi.
«Das da?»
«E ja, ’s isch o nätt.»
«Non. Was isch druff?» Er het’s uf Armslängi vo sech. «I gseh’s nid.»
«Es Monumänt.»
«Es Monumänt? Dumm!»
Di Brosche flügt i ds Schublädli. Derfür chöme d’Pärle wieder vüre. «Het si nätti Ohre?»
«’s isch alles nätt a nere.»
«Du hesch es offebar no gar nid gseh. Afin. Nimm se. — Und jitz sött me für ds Ässe luege. Es dunkt mi, es wär scho lang nache.»
«Ja, i will gah.»
«Nei nei, i gange scho, du versteisch nüt vo däm. Aber los! Was söll i jitz mache? Sacre double, was hesch eigetlech de im Sinn? I mueß de halt mit däm Notari ga rede. Oder wei mer bim Verchoufe blybe? — Hilf mer da. Di donners Chnöpfli machen eine schier ds hindervür — aeh!»
«Ah, Papa, machet Ech wäge däm Verchouf keini Sorge, ’s isch i der Ornig.»
«Comment i der Ornig?»
«I bi dä Morge bim Notar gsi und han ihm gseit, wenn verchouft sy müeß, so syg i der Chöufer.»
Uf das hi stellt sech der Papa häre, grad wie ds sältmal im Rotache-Wald, wo-n-er gmerkt het, i was für mene Schlitte daß er heifahrt. Lang findt er keini Wort. Ändlech zwüsche Töubi und Lache seit er:
«So? Du Chöufer? Mit was? — Sapristi! Afin, es geit zum Räschte. — Du hesch ja no gar nid chönne wüsse... Überhoupt! — I bi ganz sturm. — Wie isch eigetlech das vor sech gange? Vorgeschter chunnt men is cho säge, es syg uus und fertig, und hütt bringsch mer se-n-als Brut i ds Huus. I weiß afange nümme, wie das i der Wält zue- und härgeit.»
«I ha o gar nüt gwüßt, nüt anders, als daß i nid ha welle d’Schuld sy, daß Dir müesset ds Ortbüehl verchoufe. Drum bin i uf guet Glück zum Notar gange. Di ganzi Nacht bin i am Hombärg umenand gfahre, für mer z’überlege, ob i wieder zum Regimänt well oder was sünsch, und am Morge bin i halt ga Thun yne, und wo-n-i heichume, gsehn i der Wagen im Gäßli stah und ds Madeleine ds Bort uuf loufe. Da han i dänkt: so, du chunnsch mer rächt. So isch es gange.»
Der Papa schüttlet der Chopf: «Fitze sött me di vo Rächts wäge; aber so gfallsch mer. — Es het viel bruucht, bis du dy Vortel erlickt hesch. Und Glück hesch o meh als Verstand. — Aber mit allem däm weiß i no einisch nid, wie das gangen isch. I meine... so vo sälberem gscheh doch settig Sache nid. I ha nie so öppis erläbt.»
Der Xandi lachet. «Settig Sache chöme vo sälber, wenn me — gueti Fründe het. Der Sigmund isch z’Allmedinge gsi und het dert ds Madeleine erwütscht.»
«Jaso! I ha doch welle ha, irged e Häxemeischter müessi derhinder gsi sy. — Ja ja, dä Mündi. Da gseht me grad: Wär nid vor der malchance kapituliert, däm gratet’s. Am Änd isch d’Wält no nid so verhunzt, wie mer gmeint hei! Was isch o für Zyt? — He z’Donnerli! Scho bald Eis. Säg, i ha de no vo däm Clos du rocher, weisch. Dä hei si nid gfunde, d’Franzose. Du chönntisch de nes paar bouteilles ufereiche. — Ja und du, wie isch du das wyter gange? Wie syd der du uf d’Idee cho, das Fahri um ds Guet ume z’mache? Ds Madeleine wird sech schön bsägnet ha ob däm Zuestand!»
«Me achtet’s nid eso, wenn...»
«Me verliebt isch, hä? Ja, du chönntisch rächt ha. — Aber und jitz? Was stellsch der eigetlech vor, was jitz gah söll?»
«Vor allem mueß i halt de no einisch zum Regimänt, ga der Abschid heusche. Das het nüt uf sech, wil der Roverea sälber abdanket. Underdesse mueß me der Chlöusi mache häre z’cho. Er risquiert ja o nüt meh, jitz, wo d’Franzose furt sy. Mer wei dä nachezieh. Das git de ne Meischterchnächt.»
«Aha, so? E Meischterchnächt. Nid übel. Einschtwylen isch er no Chüejerbueb. Und de der Meischter? Wär spilt de Meischter?»
Jitz hei di chalte blauen Ouge wieder gstoche wie Dörn.
«Säg, wär söll de Meischter sy?»
«Dä müesset Dir de halt no nachezieh, Papa!»
«So? Mhm, äbe. — Ja nu, mängisch git’s us menen alte Soldat o no öppis. — Und wenn i jitz nümme mögti?»
«Dir möget jitz de scho wieder.»
«Meinsch? — Aber i will der öppis säge: i wott drum nümme. Weisch, zwee chönne nid regieren uf em glyche Guet. Vo hütt ewäg bisch du der Herr im Ortbüehl. I cediere der’s mit Huus und Hof, Schiff und Gschirr. Und i — i wott nume no zum Fänschter uus luege — luege, wie ds Läbe der neu Meischter nachezieht. — So, jitz gang zu dym Brütli. Und wenn i nache bi mit dem Ässe, so rüefen ig ech de.»
«Papa...»
«Gang! Mer wei nid e Komedi uffüehre.»
Der Xandi het müesse folge, ’s isch ja nid schwär gsi.
Chuum aber isch er dusse, so chunnt dem Papa Wagner z’Sinn, daß si ds schwärschte Problem vo däm Tag no nid glöst hei. Me cha doch nid wohl anere Dame der Cherzestock nachebängglen und zwo Stund nachhär mit nere Gsundheit mache. — Wieder i ds Bett? Vo Rächts wäge wär i ja chrank. — M’m. Einisch agleit, gangen i nid so gschwind wieder. — Excuses mache? — Där Intrigante? Die cha jitz no chly warte! Si het mi z’toub gha.
Er weiß no nid Rat, da chlopfet’s a sy Türe, uf ne ganz ungwaneti Manier.
«Sacre double! Was söll i mache? Afin. Entrez!»
Da zäberlet ds Madeleine ynen und macht e luschtigi révérence vor em angähnde Schwigervatter.
«Herr Wagner, i hätt es Anlige. — Herrjere! — Ja, Eui Mädlen isch e bravi Seel; aber zu Euer Garderobe het’s schlächt gluegt. Nei aber o! Fläcken a Fläcke. Heit Der kei Eau de Cologne?»
«I wüßt nid, für wän i guet schmöcke sötti.»
Wie nes Windspil isch ds Madeleine i der Stuben umenandere gschosse.
«Eh, da heit Der ja no nes halbvolls Flacon.»
«So? Das han i nid emal gwüßt.»
«Äbe. ’s macht mer Gattig.»
Und jitz isch es hinder e Schwigervatter grate, het ihm Fläcken usgmacht, ds jabot zwägzupft, d’Chleider abebürschtet und sogar no ne Bürschtestrich über di dünne graue Haar ta. Di verwunderete blauen Ouge sy däm Zwirbel gar nid nachecho. Dänkt het er derby, so lätz syg’s nid, wenn di großi Putzete grad hie afaj, aber der Xander, wolle, dä wärdi de no merke, daß er e Frou heig. Und gäb er nume cha merci säge, het er scho linggs und rächts es Müntschi uf syne läderige Backe.
«So, jitz gfallet Der mer scho viel besser. Aber i bi nid wäge däm cho. Loset, Herr Wagner — oder darf ig Ech scho ‹Papa› säge? — d’Frou Maréchale wott absolut wyter, ga Thun, und mi am Abe wieder cho reiche. Es schynt, Dir heiget se hütt nid am beschten epfange. Aber es wär mer doch gruusam leid, wenn si mit däm Dorn im Härz hei müeßt. Wüsset Der, i verdanken ere halt doch viel. Zsämecho mueß me wieder mit nere. Tüet’s mir z’lieb und säget nes Wort vo excuses!»
«Es dunkt mi, dir wäret beidi wöhler ohni die, Dir und der Xandi.»
«Das macht mir nid Angscht. Aber i gloube, mir alli, o Dir wäret wöhler, wenn me das hütt no i d’Ornig tät. So ne brouille isch kei gfreuti Ehstüür. Und Dir wärdet gseh, wär se zur Fründin het, isch nid z’duure. — Es wär jitz alles so schön hütt. — Gället!»
Dermit gspürt er dem Madeleine syni Händ wie Schüüchläder a sym alte Chopf und di große glücksälige Haselnußouge so nach vor sech, daß er nid näbedüre cha luege.
«Mira.»
Ds Madeleine fallt ihm um e Hals und zieht nen a der Hand use, d’Stägen ab und uf d’Terrasse. Dert blybt’s stah und lat nen allei wyter gah.
Ob allem Wyterloufe gäge ds Gartehüsi verwirft er d’Händ.
«I machen Ech myni excuses, Frou Maréchale», seit er. «I weiß, i bi würklech nid artig gsi dä Morge; aber begryffet, i myne Jahre, wenn me settigi Sache mueß erläbe, wie-n-ig i de letschte Tage. Ma foi, ’s isch gwüß nid liecht, z’schlücke. I hoffe, Dir nähmet mer’s dene Junge z’lieb nid gar zue übel.»
D’Maréchale isch ihm ufrächt etgägecho, sobald si gmerkt het, was er wott. Sym Alter het si’s nid z’schwär welle mache.
«Réfléxion faite, begryffen i, daß es Euch nid liecht worden isch, Eui Contenance z’bhalte. Und i hoffe, Dir wärdet o mi besser lehre begryffe, wenn Der de alles wüsset, Herr Wagner.»
«Ja, i ghöre jitz de gärn no chly meh. Weit Der mer d’Freud machen und is bim Tisch Gsellscheft leischte?»
Uf das hi het si sech la i ds Huus füehre, und ob ihrne Conversationschünschte het me du glücklecherwys gar nümme dra dänkt, vo dene vergangene Tage z’rede.
D’Läbtig im Ortbüehl het wieder Atem übercho. Eis vo den erschten isch gsi, daß me nes Roß mit grade Bei gchouft het, damit der Herr Houpme ringer ga Märchlige chönni. Ob em Gedanke, daß es überäne, im Stock, well tage, het o d’Muetter Balz der Chopf wieder chly besser ufgha. No so gärn het si i Wachseldorn ufe Bscheid gmacht, der Chlöusi söll enanderena heicho, me hätti ne z’bruuche. Scho zum drittemal het si’s la säge; aber der Chlöusi het kei Wank ta.
Was isch o das, was Tüüners? het’s du afange gheiße. Me het dem Handel nümme trouet und bim Herr Wagner um Rat gfragt.
«I mueß dänk sälber ga luege», het der Xandi gseit. «Häb nume nid Chummer, Eisi, i binde ne dem Roß a Stil, wenn er nid guetwillig chunnt.» Der Balz Bänz und syni Lüt hei uf de Stockzänd glachet, wo der Chlöusi ganz vo sälber het glehrt marschiere. D’Muetter isch fei e chly erchlüpft, wo-n-er am Abe dür e Hof ycho isch. «’s isch öppe guet, hei mer di versteckt. Selig Grenadier wäre ne de nes gfunges Frässe gsi», het si gseit.
Und jitz het’s gheiße wärche. Mit Pflueg und Rüthoue het me derdür müesse, mängisch sogar mit der Achs, und dem Herr Houpme sys Roß het, wenn’s nid zwüsche Märchligen und Ortbüehl underwägs gsi isch, o müesse Vorspann leischte. Dem Papa Wagner isch es mit dem bloße zum-Fänschter-usluege no nid halb so ärnscht gsi, sünsch wär er nid grad derzuegloffe, wo si es Eichli am Bort ob der Brächhütte hei wellen usrüte.
«Warum weit der mit däm z’Bode?»
«Das ghört nid dahäre», het’s gheiße.
«Wohl, das isch grad am rächten Ort. Das wei mer la stah zum ewigen Andänke. Es isch i der böse Zyt errunne. Und solang, daß es trybt, söll me dra dänke.»
«Dir heit rächt, Papa», seit der Xandi. «Und damit me’s nid öppe später umhout, wei mer e Däntsch dervor machen und es Wägli derzue.»
So isch es du gmacht worde. Mit de Steine vo der Brächhütte hei si ds Bortmüürli drum zoge. Und so isch es blibe bis uf e hüttige Tag. Di Eiche gseht me vo wytem.
Es het gsuberet vo Tag zu Tag. Aber d’Muetter isch nid zfride gsi mit ihrem jüngschte Bueb. Er isch nie z’grächtem bi der Sach gsi. Sogar der Xandi het mängisch dänkt: i ha mi verrächnet. Das git kei Meischterchnächt. Fascht all Tag isch der Chlöusi abrüelet worde, bald vom Papa Wagner, bald vom Xandi, bald vo der Muetter, und ds Lisebeth het ihm «Sturm» usteilt, so viel er het welle ghöre. Aber es isch alles an ihm abegloffe wie ds Wasser über d’Änte. Me mueß dä Bürschtel anders nachenäh. Er isch z’lang bi de Guschti uf der Weid gsi. E settige Bitz Chraft ma scho öppis erlyde. So het me Hienachen und dertnache dem Hofbrunne gredt.
Einisch het men e ganze Sunntig lang der Chlöusi niene gwüßt. Niemer het sech g’achtet, wenn er furt isch und wohi. Am Mäntigmorgen isch er ume da gsi — aber emel ohni Schnatten und ohni Chatzejammer. Z’Mittag het ne du d’Muetter i ds Stübli gheiße. «Bueb», seit si, «du hesch es Meitschi im Gring. Säg ume ja. Es treit der nüt ab, z’lougne.»
Der Chlöusi luegt uf d’Syten und chrauet sech a syne blutte Chüejerarme.
«So?» fahrt d’Muetter furt, «i ha ’s doch däicht. Es het afe ke Gattig meh mit euch Buebe. Der enzig, wo mer bliben isch, u jitz geisch mer o no öppis ga ateigge, du. — Ja u jitz?»
«E, i ha äbe däicht, i well der’s de säge.»
«Du wirsch doch nid dra däiche z’hürate?»
«He, we dir ds Meitschi rächt wär...»
«Jä los, Bueb, es wird doch öppe nid scho müesse sy?»
«I gloube’s nid.»
«So? Gloube’s nid — gloube’s nid! — Da git’s ja de nüt meh z’brichte. We’s eso isch, so lasch mer’s nid hocke, weisch! Das hingäge tuesch mer de nid ane. — Jitz hesch es halt. Eh du myn Gott, was het me nid alls mit euch Buebe! — Wo isch es de daheim? Wäm isch es?»
«He äbe het’s niemere meh. ’s isch halt es Arms. Aber es schaffigs, es bravs Meitschi, das channsch mer gloube, Muetter. Es isch bi ’ren alte Frou am Rouchgrat. Si wär ihm ds Vatters Schweschter.»
«Es wird en arme Tropf sy. — Eh aber Bueb, Bueb! öppis Dumms eso! — Aber einewäg. Du lasch mer’s nid hocke, hesch ghört?»
Mit däm isch d’Muetter Balz wieder a d’Arbeit. Jitz het aber si der Chopf nümme derby gha.
Ds morndrisch het’s ds Lisebeth gwüßt. Und vom Lisebeth isch es i d’Chuchi vom Herrestock cho, und ds Mädi het nid Rueh gha, bis me’s i der Äßstube gwüßt het.
Der Xander isch nid im Luun gsi, sech drüber z’ergere. Wenn’s numen e bravi Frou git, het er dänkt, und bi der nächschte Glägeheit, wo si zsämen allei bi der Arbeit sy, stellt er der Chlöusi z’Red: «Du wellisch la verchündte?»
«Nid öppe, daß es sövli pressierti, Herr Houpme. Jitz, wo-n-i weiß, daß mer niemer nüt meh i Wäg leit, man i scho no chly gwarte.»
«Warum hesch de d’Muetter im Gloube gla, es syg scho uuf und nache, du Dumme?»
«Es isch drum ganz es arms Meitschi, es louft bluttfueß u het hingever u vorver nüt; aber es freins u schaffigs. Un i möcht eifach nümme sy, we das Änneli nid mys wurd. Aber Dir wüsset ja, wie d’Muetter isch. Si hätt’s nie zuegä, wenn i zerscht es Längs un es Breits um d’Stude gschlage hätti. U we si’s gsuch i sym armüetelige Chittel, si wurd sech bsägne. Wüsset Der, es isch drum de es hübsches. Da hieß es de no grad einisch: Un es settigs Taascheli bringsch du mer i ds Huus? Lueget, i kennen afe d’Muetter. — U das han i äben o gwüßt: niemale hätt si’s tolet, daß eine vo üs Bueben es Meitschi ließ la hocke. Drum han i se-n-im Gloube gla, es syg nümmen angers z’mache. Aber es isch nüt gange, Herr Houpme, Dir dörfet mer’s gloube. Dert isch no keine zuechecho.»
«Du bisch mir eine, du! Einisch muesch es de der Muetter dänk doch zeige. Du hesch nere der Chlupf nume gspart.»
«So wie-n-i se kenne, ma si das o no erlyde; aber i bin Ech guet derfür, we si’s einisch unger em Dachtrouf het u gseht, wie’s d’Sach i d’Finger nimmt, so reut se de dä Chlupf nümme.»
Natürlech het du der Balz Bänz vom Wachseldorn müessen Uskunft gä. Es syg en arme Gügger, das Änneli, het er brichtet, aber dür und dür es subers Meitschi, und vom Buechholterbärg bis uf e Gabelspitz wär niemer z’finde, wo-n-ihm nid wetti z’Bescht rede.
A der Neuigkeit us em Ortbüehl het du bsunderbar ds Madeleine wohlgläbt. «Däm Änneli wei mer für Schueh und Strümpf sorge, wart nume!» het’s gseit. «Und im Früehlig git’s e Doppelhochzyt.» Z’zytewys hätti me fascht chönne meine, dem Madeleine sygi ds Chlöusis Änneli d’Houptsach am ganzen Ortbüehl. Währeddäm alles um ihns umen a syr Usstüür gnäjt und gschnyderet het, wie wenn es sälber nüt az’lege hätti, isch uf sys Gheiß bim Tischmacher z’Allmedingen es Trögli gschnitzt und mit allerhand Blueme gmalet worde. «Anna Barbara Balz * Eyer, Mähl und Schmaltz * Gäb dir Gott und Frieden * Weill du läbst hienieden», het’s im Fries über em Schlößli gheiße. Und mit Luscht und Liebi het ds Madeleine i das Trögli byget, was numen anere junge Frou cha Freud mache.
Der Chlöusi het einschtwyle no nüt dervo erfahre. Me het de d’Sunnen i synen und ds Ännelis Ougen uf eismal welle gseh ufgah. Daß dä arm Bürschtel sech plaget het mit dem Gedanke, wie-n-er de sy Schatz söll i ds Ortbüehl abe bringe, ohni Schand z’erläbe, het men ihm wohl agmerkt. Aber d’Muetter, wo hindenum o aller Gattig dänne ta het für ds Sühniswyb, het nen äxpräß la zable, und ds Mädi het der Momänt nid welle verpasse, wo-n-er de mit sym «halbblutte Fotzelmöntschli» derhärchömi.
Jitz isch du undereinisch der Tag nache gsi, wo der Xandi zum Regimänt zrügg müesse het. Dasmal het me ne z’Märchligen und im Ortbüehl ohni große Chummer gseh gah. Daß er sech z’lang versuumi, isch nid gsi z’förchte, scho ehnder, daß er’s mit dem Chrame z’guet machi. D’Muetter Balz het ihm der tuusig Gotts willen aghalte, er söll emel de alls probiere, für nere der Chrischte heiz’bringe, und er het’s gärn versproche.
Öppe zwee Monet het me scho müesse rächne für di Reis i d’Steiermark und ume hei, bsunders, wenn d’Uflösung vom Regimänt sech sötti i d’Längi zieh.
Underdesse het men aber gnue gha z’dänken und z’mache, so daß d’Längizyti no isch z’ertrage gsi. Ds Madeleine het sech allerhand usdänkt. Wär’s na sym Chopf gange, so hätti me soz’säge grad chönnen a ds Hochzytsässe zuechesitze, sobald der Xandi umecho isch. Geng und geng wieder het es vo nere Doppelhochzyt gredt. Und d’Lüt hei albe gseit: «He ja, ’s wär luschtig.» Aber dra gloubt het natürlech niemer, so wenig daß me sech nume nie d’Müej gno het, drüber nachez’dänke, bis du a mene schöne Morge ds Madeleine mit mene fescht ballete «i wott» usegrückt isch. Ds Echo aber uf allne Gsichter z’ringsetum het g’antwortet: «Das cha me nid.» Büecher voll hätti’s gä, wenn men alli Gägegründ gnotiert hätti. Afange het es sech vo sälber verstande, daß ds Madeleines Hochzyt z’Märchlige söll sy. Wie hätti me da di ganzi Balz-Familie sölle derzue näh? Da sy du vo der Maréchale bis zum Papa Wagner alli eis gsi.
Ds Madeleine aber het gseit: «I wott, und wenn i wott, so wott i.» Und di andere hei dänkt: «Sapperlot!», hei aber afange gwüßt, daß Haselmüüs dür d’Wänd düre chöme, wenn’s ne drum isch. D’Märchliger-Muus het sech in aller Stilli düregnaget bis i d’Stube vo ihrem bewährte Chummerz’hülf, dem Mündi Wagner, wo jitz wieder z’Bärn säßhaft gsi isch.
«Was Helge, was Helge!» het ds Madeleine gseit, wo-n-es ne gfunde het z’mitts i syne gsammlete Chunschtbletter. Er het alles copiert, wo-n-ihm i d’Finger cho isch. Me het zerscht müesse ds Ruehbett abruume, für der Jumpfer Herbort es Plätzli z’verschaffe zum Sitze. «Ja gället», seit er, «und z’dänke, daß das alles Ansichte sy us üsem Schwyzerland! Me möcht juze. Wenn doch o nume d’Lüt d’Ouge hätte derfür! Es isch schröcklech, daß me ne no mueß ga d’Nase druuf stoße. — Aber i wott Ech nid längwyle. Chan ig Ech mit öppis diene, Jumpfer Herbort? — Wenn heit der Hochzyt?»
«Äbe wäge däm chumen i», seit ds Madeleine und brichtet sym Fründ, was es im Sinn heig. «Ratet mer!»
Der Herr Sigmund het di gröschti Freud a der Gschicht vom Chlöusi. Er bruucht sech nid lang z’bsinne. Mit beidne Füüscht hout er uf e Tisch, daß syni Tuschchacheli gumpe. «I weiß öppis. — Bim Donner, i weiß öppis! Excusez! Aber das wär halt famos. — Z’Sigriswyl obe söttet dir Ech la zsämegä, bim Hälfer Chuehn. I sägen Ech, das isch Eue Ma. Und dernah chönnet der ja de i ds Ortbüehl abe ga ässe, di einten im Stock, di anderen i der Schüür. Wüsset Der, dir müesset nid alli a glyche Tisch tue. Dene Burelüt wär’s nid wohl derby. Gsundheit mache chönntet der einewäg zsäme.»
«I ha’s doch dänkt, Dir wüsset en Uswäg. Dir syd halt e Häxemeischter.»
«Das nid, aber wenn ig Ech mit öppis hälfe cha, so bin i zu Eune Dienschte. Söll ig öppe mit dem Hälfer Chuehn ga rede? I sägen Ech, das isch der Ma, wo Euch begryft und der Xander begryft und weiß, was es jitz bruucht.»
«Wo isch de das Sigriswyl?»
«Ja, äbe, obehär Gunte, ordli höch über em See. Und der Wäg isch de nid grad für Stögelischueh.»
«Um so besser. Si chöme de chly vor en Ate. Grad rächt, wenn si’s chly müesse verdiene.»
«Jä, i wett Ech nid öppis Dumms agä. Villicht chönnti men o anderswo...»
«Nei nei, abgmacht! Hälfet mer de nume bim Xandi.»
«No so gärn.»
So het du gäge d’Mitti Heumonet alles mit Sähnsucht uf e Xandi gwartet, d’Muetter Balz, wil si der Chrischte grüüslech nötig gha hätti für d’Ärnt und sünsch i Hof und Stall, d’Verwandtschaft, wil er dem Madeleine hätti sölle Vernunft yrede, und ds Madeleine und der Herr Sigmund, wil er ds letscht Wort für ihri Idee hätti söllen i d’Waagschale wärfe. Ds Gwunderbänkli vo Märchligen isch wieder zu Ehre cho. Tag für Tag isch ds Madeleine dert ga näje, und wenn es bhertet het, der Wäg us em Tyrol i ds Ortbüehl füehri am Chrummholz vorby, so het es sech nid trumpiert. Am elfte Heumonet, am Morgen am elfi, isch es bi der großen Eiche, grad dert, wo der Herr Philipp Anton Saager dem Unggle Gabriel sys Komplimänt gmacht het, dem Xandi um e Hals gumpet. Der Wäg zum Huus isch grad läng gnue gsi, für dem Xandi z’brichte, was der Mündi agä heigi, und är isch Füür und Flamme derfür gsi. Aber du isch du afange d’Frou Rosine cho, und no gäb er der Wäg i ds Ortbüehl wieder het chönnen under d’Füeß näh, sy d’Frou Willading vom Ufgang und d’Maréchale vom Nidergang här i d’Linie grückt und hei dem Xandi, wie syr Brut, der Verstand rundemänt abgsproche. Mit «öppis Dumms eso» het ds Bombardemänt agfange, und mit «punktum, da wird nüt druus» het’s vorlöufig ufghört. Und zwüscheninne het ’s under anderem gheiße, me chönni doch nid mit gnaglete Schueh a ne Hochzyt, und der Herr Houpmen isch unartig gnue gsi, z’säge, synetwäge chönne si barfueß oder i Kanonestifel cho. I der Chuchi usse het d’Frou Bäni gschwore: «Es geit ech myseech wieder usenand.»
Nam Ässe het me d’Schlacht wieder ufgno, mit Erbitterung. Aber Sigriswyl isch Losung blibe, und di drei Parze vom tulipier hei dröjt: «He nu, so chönnet der de allei Hochzyt ha.»
Ds Madeleine het sy Brütigam bis a Waldegge dörfe begleite. So wyt nämlech het me vom Huus uus der Wäg under den Ouge. «Puh», macht dert der Xandi.
«Ja ja», antwortet ds Madeleine, «aber d’Houptsach isch, daß mer di erschti Schlacht gwunne hei. Gang red jitz mit dym Papa und mit dem Hälfer Chuehn.»
«Hinecht git’s es nümme», seit er, «i chume z’spät ufe. Und de mueß i mer de zerscht no öppis anders ab der Seel schaffe.»
«I bitte di, was?»
«Das armen Eisi! I han ihm doch versproche, i bring ihm der Chrischte hei, wenn’s irged z’mache sygi. Und jitz, was isch mir passiert: wo-n-i i ds Regimäntsdepot chume — alles furt. Am dreiezwänzigschte Maie scho isch ds neu formierte Regimänt ga Triest abmarschiert, der Chrischte mit.»
«O je, o je, das wird öppis chönne bim Eisi! — Hesch nüt meh chönne tue für ihn?»
«Was tue? Er het halt kapituliert, währeddäm i hie gsi bi. Und vermuetlech sy si hütt scho uf Malta, wenn nid underwägs nach Egypte. Si sy jitz in änglischem Sold.»
«Wenn i nume grad chönnti mit der cho, ds Eisi cho hälfe tröschte! Du Arme! I dänke de a di, weisch!»
Isch es das Verspräche vom Madeleine gsi, wo dem Xandi ghulfe het? Jedefalls het er zum erschtemal so rächt gspürt, daß er nümmen allei isch i der Wält. Me isch ganz en andere Möntsch, het er sech underwägs geng wieder gseit, wenn me so ne Gspane het, me bruucht nid emal binenand z’grupe. No am glychen Aben isch er zum Eisi, het ihm frank und frei brichtet, wie’s gange syg, und probiert, ’s z’tröschte. Ab der Wält sygi der Chrischte mit däm no nid, het er gseit, einisch wärd er de der Wäg hei o wieder finde.
«Warum isch er de nid mit Euch cho ds vordermal?» wott ds Eisi müsse.
«I gloube, heizoge hätti’s ne scho, und i han ihm no zuegredt, er söll emel de nid öppe neus Handgäld näh, gäb i umechömm. Aber weisch was i gloube, er het sech halt dir nümmen under d’Ouge trouet.»
«Eh, was het er de gmacht?»
«He nüt; aber wil er der druusgloffen isch.»
«U wäge däm hätt er si nümme hei trouet? — Du myn Gott! — Das isch mer jitz no ds Leidischte vo allem. Es Ching, wo si nümme hei trouet zur Muetter! — Nei, jitz man i’s de bald nümmen usgstah. — Das het mer jitz no niemer gseit.»
Jitz het der Xandi o nümme wyter gwüßt. No lang isch er da i der Fyschteri under em Vorschärme gstanden und het müesse luege, wie d’Muetter Balz uf em Bänkli i ihres Fürtech ynebriegget. Ja ja, vor nere Kompagnie, wo mugglet, blybt me stah, mit dem Dägen i der Hand, bis si wieder pariert; aber vo nere zsämebrochene Muetter cha sech eine nume wägstäle.
«Verlüür jitz nid der Muet, Eisi», seit er no. «Der lieb Gott wird der wohl über das o no überehälfe.»
«Ja», antwortet ds Eisi und steit uuf, und im Ynegah i ds Huus seit es vor sech ane: «Däich wohl, emel Euereine gwüß nid.»
«Guet Nacht, Eisi!»
Fascht uselache het er müesse, aber nid vor Freud, wo-n-er ändlech im Bett glägen isch. — «Doppelhochzyt! — Du hesch en Ahnung, Schatz.»
Aber am andere Morge het d’Sunnen uf ds Ortbüehl und di ganzi liebi Herrlechkeit drum ume gschine. D’Dängelihämmer hei däggelet und d’Güggle hei gchräjt. Und wenn er scho geng wieder het müesse lachen ob der Idee vo Sigriswyl und vo der Doppelhochzyt, so isch’s ihm doch gsi, es müessi jitz dadüre, hälf, was well. Es het eifach öppis i der Luft dranne gstoße. Und der Xandi het no einisch ds Härz i beidi Händ gno und bim Déjeuniere dem Papa gseit, was di künftigi Herri vom Ortbüehl im Schild füehri.
Das het du nes paar Öugli gä, wolle! Der Tisch isch nid breit gnue gsi, und der Xandi isch mit dem Stuehl e Ruck hindertsi.
«Es mueß de schynt’s alles uf e Chopf gstellt sy», seit der Papa Wagner. «Sit wenn git z’Bärn der Brütigam ds Hochzytsdîner?»
«Mir wetten äbe de keis großes Dîner.»
«Das versteit sech vo sälber. I settigne Zyte stellt me keini Gaschtereien a. Das fählti sech no.»
Nah-ti-nah isch di vätterlechi Zornbränten i ds Helte cho, und der Schwall isch i voller Breiti über e Xandi nidergange. Es het alli Gattig gmacht, es well nümme höre, bis ds ganze Dorf Sigriswyl mitsamt der Doppelhochzyt im Thunersee unde versorget sygi, wo-n-er am tiefschten isch.
«Afin», seit der Xandi im Ufstah vom Tisch, «ds Madeleine chunnt ja de morn. Dir chönnet de sälber mit ihm rede, Papa.»
«So, si chunnt ume?» Der Papa achtet gar nid, daß der Xandi nümmen i der Stuben isch. «Si chunnt ume? Mhm.» Er fat a uf d’Chutte spöien und mit der Serviette rybe, für Fläcken usz’mache. Und undereinisch gseht er sech im Spiegel und rupft am Chragen und am jabot ume. «Ja, sälber mit nere rede — sälber mit nere rede — i weiß scho, wie de das geit.»
Bim z’Mittagässe fat du der Papa a: «Me mueß halt mit dem Eisi rede. — Und de das Sigriswyl? — Wär geit de dert ufe?»
Und bim z’Abetrinke seit er: «Me chönnti, wenn ds Wätter guet wär, ds Ässen im Peristyle serviere.»
Und so isch es wyter gange. Ds Madeleine het sy angähnde Schwigervatter gar nümme stark bruuchen i d’Kur z’näh, wo’s du cho isch. I der Schüüren isch es weniger ring gange. Me het sogar e chly müesse d’Herrschaft spile, für d’Muetter zum Nahgä z’bringe. I eim Punkt sy der Papa Wagner und ds Eisi Meischter blibe: me well ekei Gregori. Still und eifach müeß es zuegah. Wenn’s ne so rächt sygi, het ds Eisi gseit, so well es sech nümme sperzen und probiere, sech z’freue mit de Fröhliche.
No mängsmal het der Xandi zwüschen Ortbüehl und Märchlige hin und här müesse, bis alles isch abgmacht gsi; aber ändlech isch es derby blibe: am letschte Mittwuchen im Herbschtmonet het sölle Hochzyt sy. Wär jitz no am meischte gchummeret het, isch der Chlöusi gsi. D’Muetter het mit de Batze hindere gha. Wie het er da sölle chrame? Er het der Ougeblick gseh, wo-n-er sys Änneli barfueß müeß i ds Ortbüehl abebringe. Und wie neecher der Tag grückt isch, descht meh hei si nen ufzoge. Ob’s ächt es ganzes Gloschli heig? Emel öppen es paar Holzböde sött er ihm doch de zueha, es syg gar böse Wäg über d’Schwarzenegg abe. Strümpf, nu ja, vor em Ywintere bruuch’s am Änd no keini.
Am Tag vor der Hochzyt het er’s im Wachseldorn obe sölle ga reiche, bi ds Balz Bänzes. D’Stärnschnuppe sy no gfahre, wo-n-er der Wäg under d’Füeß gno het. Roß het er keis mit übercho, wil alls, was Isen a de Huefe gha het, für d’Herrschaft isch parat gstellt worde. Eigetlech het der Chlöusi geng ghoffet, ds Änneli luegi de no für Schueh, aber mit däm ewigen Ufzieh hei si ne nah-ti-nah ganz um alli Zueversicht bracht. Drum het er vor sym Abmarsch no heimlech dem Lisebeth syni Sunntigschueh us em Gänterli gno und im Wattseckli versorget. Liecht worden isch ihm der Wäg nid. Eismal über ds andere het er sech usdänkt, wie si’s de zsämethaft wellen agattige, für dene dunde ds Muul z’stopfe, und der bescht Troscht isch ihm geng ds Änneli sälber gsi. Wenn si’s de a der Arbeit gseje, wärd es se de scho gschweigge.
Aber so wie hütt im Wachseldorn het der Chlöusi no nie der Näbel gseh usenandere fahre. Gar nid ume kennt er sys Änneli, wo’s da vor em Huus usse steit und der Wäg ab luegt. Vo Chopf zu Fueß isch es suber und neu agleit gsi, anere Buretächter z’trotz. Er het gar nid rächt zueche dörfe. Und de sy de no syni Bäseni dagstande, ds Balz Bänzes Meitscheni (‹di Affe›, het er dänkt) und hei zuegluegt. Erscht, wo ds Änneli sälber seit: «Gfallen i der öppe nüt?» chunnt ihm z’Sinn, was am Platz wär, und er nimmt’s obenyne.
Er het sech ybildet gha, er bruuchi nume z’cho und chönni de mit ihm dervo springe. Aber so het’s Balz Bänz nid verstande. Me het se nid under em Trouf ewäg gla, gäb si i der Ornig sy gfuetteret gsi. Wo si du ändlech Hand i Hand gäge d’Südere zue gwanderet sy, het ds Änneli gseit, es düech ihns, es mangleti emel de nüt meh. Das syg Hochzytmahls gnue gsi.
«Du hesch mi schön für e Narre gha», seit der Chlöusi und gschouet sys Brütli um und um. Aber vo de Schueh im Wattseckli het er nüt la verlute.
«Ja weisch», antwortet ds Änneli, «we me Sunntig u Wärchtig guet ungerscheidet, so bruucht me de nid mit etlehnte Chleider z’Chilche. ’s isch wahr, bös gha han i mängisch, aber derfür han i glehrt, was Ornig isch.»
Wo si vom Rain ob Stäffisburg zum erschtemal d’Firschte vom Ortbüehl zwüsche de bruungrüene Boumchrone gseh, het sech der Chlöusi mit mene Juzer kundta, es het ein dunkt, es sött es Echo vom Stockhorn umecho. Im schönschte warmen Abedsunneschyn chöme si i Hof. Me weiß nid, wär d’Ougen am wytischten ufryßt, d’Muetter oder ds Lisebeth oder d’Jumpfer Madeleine Herbort, wo mit ihrne Lüte vom Stock här chunnt. Grad währed dem Fyrabelüte hei sech di beide Brüt d’Hand gschüttlet. Denen allne, wo drum umegstande sy, isch es ganz äng worden im Hals vor Freud und Säligkeit.
Druuf het ds Madeleine ds Änneli und der Chlöusi i Stock gfüehrt, für ne sys Trögli z’gä. Ds Änneli het gar nid begriffe, was mit ihm gscheht. Nie hätt es sech dahinde, am Rouchgrat, la troume, daß es einisch i sym Läbe so ungsinnet zu settige Sache chäm und däwäg under d’Herrelüt.
Dem Chlöusi het me müesse säge, er dörf das Trögli nid numen aluege. Mitnäh, überetrage söll er’s sym Schatz. Es isch uf syr Achsle gsi, me het nid gwüßt wie. Im Usegah isch er dermit an allne Türg’reis agschosse, so daß si-n-ihm nachegrüeft hei: «Hö hö, hübbeli!» Und bi mene Haar hätt er no vergässe «Dank heiget» und «guet Nacht» z’säge.
Juscht währeddäm der Chlöusi im verschleikte dem Lisebeth syni Schueh isch ga under ds Bett stelle, isch e Gutsche mit dem Madeleine, der Tante Rosine, der Maréchale und der Frou Willading us em Ortbüehl abgfahre, ga Thun, i ‹Freiehof›. Im Stock sy nume di vier Herre Wagner zrüggblibe, der alt Herr, der Inser, der Sigmund und der Xandi.
Ds morndrisch, wo di Wagner-Herre vor em ‹Freiehof› z’Thun vorgfahre sy, isch der Näbel no uf der Stadt gläge, me het nid emal ds Schloß und d’Chilche gseh. Vo der große Märchliger Jeukgsellscheft vo ehmalen isch niemer da gsi als ds Brutpaar, d’Maréchale und der Mundi Dittliger. Und alles schwarz agleit, eifacher nützti nüt. Ganz wehmüetig isch es ne z’Muet worde, wo’s ne so dütlech vor Ouge cho isch, wie anders ihri chlyni Wält jitz usgseht. Es wär nid no nötig gsi, ne ds Chämmerli z’zeige, wo der Schultheiß Steiger am Abe nam Grauholz drinne gleuet het.
Der Chlöusi und sys büürsche Brütli mit dem letschte Rosechnopf us em Ortbüehlgarten im Chittelbrüschtli hei a der Schiffländti usse gwartet. Nächti no isch abgmacht worde, me fahri de i mene Ruederschiff bis ga Gunte. Aber di Froue vo Märchligen und Allmedinge, wo scho vo Afang a däm Plan nid hei trouet gha, wil me ja wohl gwüßt het, daß einisch am Spiezerbärg änen es ganzes Hochzyt ertrunken isch; hei du uf alls ufe no bös troumet und erklärt, läbig bring me se nid i das Schiff. Grad luschtiger worden isch men ob däm nid. Aber der Herr Sigmund het wieder einisch Rat gwüßt. Das syg ja kei Sach, het er gseit, me chönni o uf menen andere Wäg ga Sigriswyl. «Wie mängs sy mer? Eis, zwöi, vieri, sächsi, achti, elfi, mit dem Herr vo Müline zwölfi. — Also mueß me für drei Wäge luege. Mer fahre ga Oberhofen und gange de vo dert z’Fueß über Äschlen ufe.»
Di Dame hei o däm Vorschlag nid rächt trouet. — Het nid dä Mündi o d’Idee gha vo Sigriswyl? — Aber wo me gfragt het: «Ja, was weit der de sünsch?» het niemer öppis Gschyders gwüßt.
Ds Madeleine isch der Meinung gsi, di beide Brutpaar ghören i erschte Wage. Aber oha! So öppis hätti me no nid erläbt gha. Kei Red dervo. Der Herr Sigmund het zum Nahgä grate, «’s isch gschyder», seit er zum Xandi, «sünsch fallt is no der alt Märchliger i d’Zügel — wär weiß!» So het du d’Haselmuus — zum letschtemal — mit ihrne drei Schicksalsgöttinnen i vorderschte Wage müesse. I der berüehmte Huetdrucke vo der Maréchale het me der Brutschleier mitgno, wil me gfunde het, es schick sech nid, so uffellig im Land umenandere z’fahre. Im zwöite Wage sy der Ortbüehler und der Inser mit dem Xandi gsässe, und im letschte der Mündi, der Mundi und ds Brutpaar vo der Schüüre, zerscht e chly verdatteret, aber du bald am luschtigschte. Und bi der Chartreuse het me no der Herr vo Mülinen i di zwöiti Gutsche gno.
Nah-ti-nah sy d’Böum und d’Hüser us em Näbel vürecho. Ds Bächihölzli het scho gääli und roti Bletter la düreschimmere. Rächter Hand het es im See afa blau wärde, und linggs isch bärguuf der Näbel langsam über e Wald uuf i ds Ungwüsse dervo gschliche.
Z’Oberhofe het’s du bald ganz vo sälber en anderi Zugsornig gä. Öppe hundert Schritt bärguuf isch ds Madeleine no i syr Escorte gange, und der Chlöusi und ds Änneli hei d’Nachhuet gmacht. Si sy geng chly z’gleitig vorwärts cho und hei z’hert uf di Herren ufgschlosse. Drum hei si albeneinisch müesse blybe stah und sech hinder dene schwarze Rügge, wo vor ne här derdüruuf gwalpelet sy, nes Müntschi gä. Aber scho halbwägs under Äschle het ds Madeleine ne Schybeschutz Vorsprung gha. Was di drei Dame vo Schnuuf no gha hei, het chuum meh möge grecke für ds allernötigschte Schmähle. Und di arme Füeß! «Loufe mer eigetlech i mene Bachbett?» het d’Maréchale gfragt. D’Frou Rosine het gschumpfe, daß me nid reiners Grien bruuchi. Der Herr Sigmund het d’Oberländer i Schutz gno und gseit, si griene hie überhoupt nid. Uf settigem Nagelfluehbode chömi ds Nötige ganz vo sälber vüre, grad wie a üs d’Schweißtröpf.
Eis um ds anderen isch näbedsi gstande zum Verschnupe. Und wo der Chlöusi und ds Änneli hei welle blybe stah, het der Papa Wagner mit dem Arm gmacht, wie hüttigstags d’Ysebähnler, wenn si wei säge: vorfahre!
Underdesse sy d’Bärge vürecho, zerscht numen es paar silberigi Schynen im Dusem und du geng meh. Es het z’ringsetum ufgruumt, und ändlech isch es über und über blau gsi und uf allne Flüeh und Weide wie Guldstoub. Und jitz het o der See mit tuused Stärnli zwitzeret. Alles hätti men ob der Pracht und Herrlechkeit chönne vergässe. Si hei sech würklech o vergässe, di plageten Alte, und gar nümme druuf g’achtet, daß di beide Brutpaar scho wyt voruus gsi sy und nume no Mündi und Mundi derby. Uf d’Füeß het me müesse luegen und an sech ha mit de Wort. Aber äbe. Einisch, wo di alte Herre sech wieder Zyt näme, für d’Ussicht z’luege, sy di Dame niene meh. Drü vier Ziggzagg wyter unde gseht me drei schwarzi Punkte, wo chuum meh ab Fläck chöme.
«Mueß me ne warte?» fragt der Inser. «Es treit nüt ab», meint der Ortbüehler, «si chönne scho so nid schwyge, drum chöme si geng vor en Ate.»
So isch me du halt derdüruuf träppelet bis da, wo der Fueßwäg ga Sigriswyl vom Äschlesträßli abgeit. Dert hei du sogar di beide Herre Wagner der Abstand erklärt und sech a ds Bort gsetzt. Nume der Herr vo Mülinen isch no wyter und bald i de Tanne vom Gummichrache verschwunde.
Ändlech chöme di drei Froue nache. Aber wo si dä Chrache vor sech gseh, wird’s ne fascht gschmuecht. Stotzig wie nes Husdach falle d’Börter ab. Runsen a Runse. Derzwüsche schmal zuegspitzti Grasdreiegg und Tanne, wo me jeden Ougeblick meint, me gsej se ständligen i Abgrund aberütsche. Und dür das Wirrwarr vo Greben und Fluehkante geit es Wägli, scho meh e Dachchänel, im Ziggzagg abe zu mene Brüggli über nen änge, fyschtere Felsespalt, wo’s drinn unde rumoret und donneret und schuumet und sprützt. Und das Brüggli. I fragen Ech, zwöi Tannli und dernäbe no eis als Handhebi!
Änenache geit’s nid viel besser derdüruuf. Aber wahrhaftig, dür ds Ruusche vom Bach ghört me d’Chilche vo Sigriswyl lüte. Ds blaue Zifferblatt am wyße Turm luegt wie nes Vergißmeinnicht i ds Land use.
Lueget, dert äne gogere si scho ufe! Si sy ja scho bald dobe, di beide Brutpaar und hinder ne här di zwee, wo ne nachemöge hei. Der Herr Dittliger treit d’Huetdrucke wie ne Trummlen uf em Rügge. — ’s nützt viel, wenn niemer vo dene Dame sech übere trouet! Het ächt der Herr Hälfer e Frou, wo weiß e Schleier aständig z’montiere? — Dänk chuum. — Da unde geit juscht der Herr vo Mülinen über ds Brüggli.
Di drei Froue hei sech no nid zu Worte gfasset, so stoße si alli dreien e Brüel uus, daß es eim dür March und Bei geit. — Der Herr vo Müline? — Bhüet is nei. ’s isch nume d’Huetdrucke. Der Herr Dittliger het juscht übere gluegt. Vermuetlech het er e schlächte Witz gmacht, nid gluegt, wo-n-er trappet, und isch gstolperet. Ja, di Huetdrucke! Lueget mer di Gümp — bumpedibumm, pumps! Aben isch si.
Und d’Chilche lütet und lütet — es wär prächtig — herrlech. Und der Bach ruuschet, und a de Tanne hange no d’Toutröpf und glänze wie Stärne.
Aber was wott me, di füf Alte da oben am Bort chönne nid über e Chrache. D’Froue scho gar nid, kei Red. Und wenn der Papa Wagner seit: «Und i zwänge’s doch», so proteschtiere di drei Frouen und fahre mit sächs Händ a syni Chuttefäcke. Natürlech isch der Sigmund a allem d’Schuld. Dä het’s wohl gwüßt, bherte di Froue. Alli füf dänke, das sygi keis guets Zeiche für di beide mariages: aber keis bringt’s über sech, öppis dervo z’säge. D’Frou Rosine dänkt a ds Madeleines Meitschijahr und findt, es heigi nie viel uf Schleier gha. Für ändlech öppis z’säge, fat der Inser a: «Was weit der? Es geit neue gägewärtig alles eso. Nume was jung und verwägen isch, trouet sech über e Chrache.»
Ändlech het’s verlütet. Und dermit hei si hienachen o ufghört schmähle. Es isch ne gsi, me hätti jitz öppis anders z’tüe. Jedes het a sym Plätzli afa dänken a die, wo dert änen i der Chilche vor ihrem himmlische Vatter niderchneuen und sech d’Hand gäbe für treu mitenand i di neui unbekannti Wält ynez’wanderen und Hütte z’boue, wo niemer meh sech trouet het z’bouen und z’wohne. Wort het me keini ghört. Der Bach het gruuschet und gruuschet. Aber di füf Alte, wo hienache hei müesse warte, wil si ihrne Füeße nümme trouet hei, sy doch mit dem Härz dänen und säge sech: Einisch blybe mir ja alli zrügg und müesse di Jungen allei la wyter gah i ihri Zyt yne. Gang Du mit nen und la ne’s grate, für Di git’s weder alti, no neui Zyt, und Du weisch, wie’s cho söll.
Der Hälfer het de Brutlüten a der Chilchstüre gwartet gha, scho ne Chehr. Der Herr Sigmund isch no einisch a ds Chrachebort zrügg gangen und het mit sym Guggerli gluegt, und wo-n-er se-n-alli füfi geng no am glyche Fläcke het gseh sitze, isch er dem Hälfer ga säge, me well nümme länger warte.
Das isch du e chlyni Hochzytsgmeind gsi; aber der Herr Hälfer het sech nüt druus gmacht. Er het zum Tägscht gno: «So spricht der Herr, der Gott Israels, zu dem ihr mich gesandt habt, daß ich euer Gebet sollte vor ihn bringen: Werdet ihr in diesem Lande bleiben, so will ich euch bauen und nicht zerbrechen, ich will euch pflanzen und nicht ausreuten, denn es hat mich schon gereuet das Übel, das ich euch getan habe.» Beidne Paar het er uf ds Härz bunde, was si dem Bärnerland und Bärnervolk schuldig syge, und ne warm gmacht, daß o dem Herr vo Mülinen und dem Herr Sigmund di hälli Freud us den Ouge glachet het.
Und wo si du häregchneuet sy, di beide Paar, da het niemerem meh öppis gfählt. D’Sunne het dür ds höche Fänschter ynen e Schleier über di beide Brüt gwobe, tuusedmal schöner und duftiger als di alte flandrische Spitze, wo der Bach i Thunersee abetreit het.
Nie isch e Hochzytsgsellscheft mit größerem Säge zur Chilchen uus als die da.
Si sy no nid bim Brüggli aglanget gsi, so isch ne der Hälfer nachecho.
Einisch änet dem Brüggli, het me der Feschtstimmung freie Louf gla. Der Herr Sigmund fragt: «Git’s ächt e Schlacht am Morgarte?» Aber es sy weder Steine no Boumstümpen oben abecho, nid emal bösi Wort. Me het wohl gschmählt, aber under Glückwunsch, wie’s zur alte Mode ghört. Und wär chönnti suur dry luege, wenn zwöi settigi Paar derhär chöme?
Und wenn scho d’Zungen im Zug gsi wäre zum Schmähle, so hei d’Ouge nid welle derby sy. A mene settige Tag, höch über em Thunersee, vergißt me nüt gschwinder als ds Ufbegähre. Überhoupt het’s du us guete Gründen alli gäge ds Ortbüehl abe zoge. Es het frylech no mänge Süüfzer gchoschtet bis ga Oberhofe. Wenns scho ringer bärgab geit, so isch halt doch ds Röllelen uf der Nagelflueh für Sohle, wo im Menuett hert worde sy, kei Schläck. Me het dene Damen offeriert, se Sässeli z’trage, aber, wie erhoffet, Chörb übercho. Vor nes paar Jahre hätti d’Frou Maréchale nid so wunderlech ta. Hütt hingäge het si nume vom Herr Hälfer welle gfüehrt sy; aber si het nüt mit ihm chönnen afa. Het si vo geischtleche Sache mit ihm abändlet, so het er nere vom alte Bärn afa rüehme, und isch si dadruuf ygange, so het si gmerkt, daß er under em alte Bärn ganz öppis anders versteit als si, ganz öppis Neus, für si Glanzloses.
D’Frou Willading het ds Briegge nümme wyt gha, wo men ändlech wieder zu de Gutsche cho isch. Und no einisch hei si dür ne Prüefung düre müesse. D’Gutschner sy underdesse hinder em Oberhöfeler gsi, wo — gloubet mer’s oder nid — der elter Brueder vom Neueburger isch. Da isch es du dem See nah und bsunders über d’Chöpflige vom Thuner Pflaschter gange, daß si no lang nachhär der Chrampf i den Arme gspürt hei, so hei si enand müesse ha, daß keis überuus trohli.
Aber du wohl, du isch ne du der Läbesgeischt umecho, wo si di Tischeten im Peristyle und under de Böum im Hof gseh hei. Hienache sy d’Herrschaftslüt zuechegsässe, dertnache die vo der Schüüre. Gchochet het me für beidi Gsellschaften a beidnen Orte, d’Suppe, ds Gköch und d’Hammen im Lächehuus, d’Fisch und ds Bratis im Stock. Und gchüechlet i beidne Chuchene.
Vo Tisch zu Tisch het me sech zuetrunke. Später isch me hiehi und derthi zunenand ga sitze, und gar tuusigs gärn wär men i ds Eisis Tenn ga ne Walzer ha. De Junge het’s Bei uuf und Bei ab gramslet. Aber me het’s nid erloubt. Der Reschpäkt vor der böse Zyt und vor ds Eisis Leid het ekei Übermuet glitte. Lüt wäre gnue da gsi, vowäge der Freudehunger het jitz no mängs us der Nachbarschaft zuecheglöökt. Alles zsämegrächnet, was a de Tische gsässen isch, was gheißen oder ungheiße bim Chochen und Serviere ghulfen und was sünsch öppe no der Gluscht über e Zuun yneghänkt het, isch fei e chly nes Landsgmeindli binenand gsi. Und das hei di Herre sech nid la etwütsche. Het me nid chönne tanze, so het me doch gsalbeti Gurgle gha zum Singen und Jodle. Der Herr Sigmund isch hinder em Hälfer gsi, bis er het losgä. Da het er ne du ne Värs vorgsunge:
Bueb, mer wei uf ds Bärgli fahre;
Leg di Treichlen a dem Veh!
Ma nit meh daheime blybe,
D’Franze möge mi vertrybe.
O je! O je!
D’Wort hei si nid grad ohni Fähler nachegsunge; aber was dermit gmeint sygi, hei si nume z’guet begriffe, und das «o je, o je» isch würklech wie der Brüel vo mene gwörggete Volk dür d’Böum uuf gfahre, bsunders nam füfte Värs:
Vo der Freiheit chöi si schreie,
’s tuet eim fry im Härze weh;
D’Freiheit isch ja ganz verschwunde,
Un a d’Franze sy mer bunde.
O je! O je!
Zwüschenyne het d’Frou Maréchale für guet gfunde, dem Herr Hälfer es Komplimänt z’mache. Si heigi gar nid gwüßt, daß er e Dichter sygi. «’s isch doch o schad, daß Euch nume di Sigriswyler Bure z’ghören überchöme.»
«Ja lueget, Frou Maréchale», het er g’antwortet — er isch o nid all Tag zu mene settigen Yvorne cho, wie hütt — «jede Vogel pfyft halt uf sym Boum. Wenn Dir under d’Bärgtannen ufe chämet cho lose, i wett Ech scho öppis vorpfyffe, wo Euch gfiel.» Und ohni abz’warte, daß si’s heuscht, singt er hübscheli:
Es isch nüt Schöners uf der Wält
Als — hm — i weiß wohl was!
Es het kei Chrämer nüt so feil,
Keim Chünig wird so öppis z’teil.
O säg mer de, was isch doch das? —
Oho, i weiß wohl was.
Trotzdäm er’s soz’säge der Frou de Chateauvieux j d’Ohre gsunge het, isch es am ganze Tisch still worde. Er het ds ganz Lied müesse dürela. Und nah-ti-nah isch ds ganz Völkli i mene drügliderige Chranz um e Tisch umegstanden und het andächtig glost, fascht wie d’Sigriswyler Bure syne Predige. Chuum het er düremöge bis zum Värs:
Es gramslet mir dür Händ u Füeß,
Gsehn i — hm — weiß wohl was.
Es chunnt mi geng es Tanzen a;
I singe: hoppsa trallalla.
So säg mer de: was isch doch das? —
Oho, i weiß wohl was.
so fa di Meitscheni afa d’Füeß vorenand stellen und sech dräjen und d’Buebe gryffe na ihrne Händ. Der Mundi Dittliger isch scho vom Tisch wäg und hinder em Balz Lisebeth, da macht der Papa Wagner ganz spitzigi Öugli. Der Herr vo Müline gseht’s, chlopfet a ds Glas und stellt sech z’mitts i Vorgarte. «Liebi Lütli, loset!» seit er. «Mir hein is ds Wort gä, mir welle hütt nid tanzen und kei Übermuet trybe. Es isch o nid d’Zyt derzue. Aber mer wein is freuen über dä Tag, wo ds Glück vo zwöine Hüser gründet, vo zwone Familie, wo Sinns sy, vo Härze dem gmeine Wohl z’diene. Ändlech, ändlech hei mir ds Vertroue zunenand wieder gwunne. Me gseht grad, wie guet mir enand verstande, wenn niemer Frömds is dry redt. Das söll en Afang sy für ne neui glücklechi Zyt, wo Bärn wieder Bärn isch. Mer wein is ds Wort gä, daß mer nid Rueh und nid Rascht hei, bis di frömde Gwalthaber wieder dusse sy und mer wieder e freii schwyzerischi Regierung hei vo Lüte, wo nümme na der Pariser Gyge tanze.
Wenn mer de einisch sowyt sy, de wei mer de o wieder der Freud freie Louf la. Hälfet is, Jungi und Alti! Es söll ech nid reue. I bin ech guet derfür, daß de allem Volk Freud widerfahrt. Chömet, machet Gsundheit mit mer uf di zwöi Paar, wo-n-is voragange!»
Es isch derby blibe, daß me nid tanzet het; aber me isch o eis gsi, daß es sölli gälte, was der Herr vo Müline gseit het. No lang sy si binenand gsässen, und alles het sech je längers je meh drüber gwunderet, daß me no nie däwäg mitenand gsunge heigi, wo’s doch so guet gangi. Es isch scho fyschteri Nacht gsi, wo si uf em Heiwäg de Franzosen und ihrne Fründe ds letschten «o je» bracht hei.