Simon Gfeller: Heimisbach. Kapitel 6
»Heiter, mein liebes Kind ...«
I der Heimisbach-Pinten ischt e Höckete binangere gsi. Der Sunnsyte-Buur het sälb Nomittag Grümpelsteigerig gha, un am Bietwy hei si es par Heimisbachgrebler e mächtige Durscht atrouche. I däm Fal, hei sie funge, e guete Chrumm syg nid hingerum u hei der Rank gno gäge der Heimisbach-Pinte zue, für der Durscht no chly z’verbessere. Es ischt es Chleeblatt gsi, wi we se d’Tuube hätti zsämetreit, eine gstübereter weder der anger. ’s Chometschyt, wo natürlig bi re settige dünne Glägeheit nid het chönne fählen ohni e Chritz z’risgiere, het se-n-uf sy Wys ungerhalte. Es isch z’mitts i der Stuben usse gstangen u het gwärchet wi nes Roß u gschwitzt wi nen Ankebättler. Er het ne nämlig en alte, wahrschynlig vo ihm sälber früsch usgfigürte Chöttelirymme vorgchräjt. D’Mulegge hein ihm nume so grytiplampet zwüsche den Ohre, u d’Nase het ne derzue zündtet. Das ischt es Flöigaschte gsi mit den Arme un es Manövere mit de Beine – bal het er der Fueß glüpft oder mit de Chnöie gschlotteret, bal der Buuch verha oder der Rügge gstriche, churz, es ganzes Theater het er zum beschte ggä. Das Lied, wo ne so het gmacht z’hanswurschte, isch den Umstände nid übel apaßt gsi, es het nämlig gheiße:
In der Nacht, da ich heim soll geh,
Da tuns mir meinere Zeh,
Ach eso weh!
Und der Zeh, der tuet mer weh
Und der Fueß, o harte Bueß
Und die Wade, stöh grad abe
Und die Knie, die möge nie,
Und die Scheiche chöis nid gleiche,
Und der Bauch, der schmirzt mich auch,
Und der Rücken mueß sich bücken
Und der Arm, daß Gott erbarm,
Und die Brust, die leidet Durst,
Und die Augen tun nichts taugen
Und der Kopf, der arme Tropf ...
In der Nacht, da ich heim soll geh,
Da tuet vom Kopf zur Zeh,
Alles mir weh!
«Bravo, Chometschyt!» lachet der Bärgli-Hämme, «du bischt e Generallump, wi-n-er im Scheggspyr steit! Jetz isch doch klar wi Wurschtsuppe, daß mer nid hei chöi u daß dä uf ’s Schindterverzeichnis ghört, wo ein so öppis amuetet.» U derzue het er e länge Schluck gno. «Aber was, der Gutter scho wider bal läär – müeße mer ächt no ne Büchse voll näh?»
«Singe! Wär hilft singe?» chlöönet der Hingeregg-Buur pläärig u luegt glesig einen um en angeren a.
«Mynethalb tue singe,
Sovil daß d’ magscht i Gring bringe!»
erloubt ihm der Rymli-Kari guetmüetig, u der Hingereggler stimmt a:
«Den Mund will ich beim Zapfloch ha-aben,
Di-he Füeße nach der Wand gekehrt ...»
Es ischt aber meh päärschet gsi weder gsunge, u Ton für Ton leschterlig faltsch.
«We du numen e Zapfen i der Gosche hättischt», schnouzt ne der Hämmen a, «emel schon es dotzemol het er jetz das afe gmöögget u macht derzue e Lätsch, wi wen er ein wett cho z’Lycht heiße.»
«Du hassisch mi!» jammeret der Hingereggler, u häicht der Labi wi nen Achermähre, we sie gnepft. ’s Pläären ischt ihm z’vorderisch gsi.
«Seh, Kari, mach du lieber no nes Rymli! Oder hescht öppe kes Räiftli meh i der Tischdrucke?» föpplet Hämme.
«Für das bruucht niemmer Chummer z’ha,
Wen i ’s Muul uftue, geit ’s Rymmen a.»
Kari steit uuf, wäjt mit em Arm uus wi ne Schützefeschtredner u fot a halb singe, halb ufsäge:
«Und die Uhr hat zähn geschlage,
Und es gschmuret mir der Mage,
Finschter ischt es in dem Grab,
Und das Gleseli mueß hinab!»
Er luegt desume, wi wen er wett säge: Machit mer das nohe, dihr Schnürfline – aber gällit, das ischt ech z’höch! U hocket ab.
«Und das Gleseli mueß hinab», gaagget ’s Chometschyt chyschterig nohe.
«Es mahnet ein ganz a Schiller», hunzet Hämme, «Kari, mir müeße nächschtes afe für ne Platzg luege, wo me de dir chan es Dänkmol setze.»
«Lieber wei mer luschtig sy
Bi me Tröpfli guete Wy»,
git Kari zur Antwort.
«Das lot si ghöre», brummlet Hämme, schäicht y, het ’s Glas gäg em Liecht u luegt, wi nes funklet.
«Von Zeit zu Zeit seh’ ich den Alten gern Und hüte mich mit ihm zu brechen ...
Weder das verstöht dihr nid, dihr Chrüpfedrücker!»
«Oho», plagiert ’s Chometschyt, «drei Jahre in Deutschland, drei Jahre in England, drei Jahre in Holland – zu Paris geschafft ...»
«Beinahe die Sekundarschule von Thorberg besucht und auch Rüegsau gesehen!» ubertrümpft ne der Hämme.
«Sackermänt du!» lachet ’s Chometschyt, zieht am Glas u wott derzue sy halbverchätschete Stumpen azündte, aber i der Mitti, nid öppen am Änd. U derzue luegt er stober i ’s glyche Loch yhe u schnydet es bodelos eifältigs Hefti.
«Fach mer nid o no a sürmle!» ruret Hämme mit ere Stimm, wo tönt, wi we sie us eme gwelbte Chäller uehe chäm, fasset ne bim Chrage, schüttet nen u fot a singe:
«Heiter, mein liebes Kind,
Komm mit zum Tanz geschwind ...»
Aber chuum het er agfange singe, lüpft der Hingereggler ou sy verstrupfte Tüssel, uberschießt sys Glas u möögget wider, was er ma i Gring bringe:
«Den Mund will ich beim Zapfloch ha-aben,
Di-he Füeße nach der Wand gekehrt!»
«Woscht schwyge, Uflot!» lachet ’s Chometschyt, u Hämme bifihlt: «Kari, drück ihm der Gring wider ahe, oder ghei nen use!»
Aber Dichter sy Möntschefründe, Kari schlot ihm der Arm obenume, het ihm mit der angere Hang ’s Glas zuehe:
«Wär singe kann, der singe was,
Wär sonst nichts kann, der läärt sein Glas.
Schatz, wie gefällt dir das?»
Schynt’s het’s em Hingereggler nid am baaschte gfalle. Er het verbisse, der Wy lo uber ’sch Chini ahe südere u derzue drygluegt wi die sibe tüüre Johr. Ungereinischt fot er a sürme:
«Du hassisch mi – alls hasset mi – uuhuhuhuu ...» u het alli Lengi gsüünet wi ne Schloßhung.
«Sturm, ländtwylige Sürmel», bigährt Hämmen uuf, «suuffe cha me mit ech; aber Freud het me keini by-n-ech», steit uuf, un es het ihm si zwöiet, gäb er hei will. Zerscht het er aber doch no wellen ustreiche. Er reckt uf ’s Glas; aber es ischt läär; er heltet der Gutter – o läär. Un är e settigen erschröcklige Durscht – nei, das stimmt nid zsäme. «Wi isch, Kari, näh mer no ne Büchse?»
«Und ischt das Fläscheli läär,
So mueß ein anderes här,
Wenn nur zuletscht das Bezahle nid wär!»
«Aba, wäge däm Zale! Was wei mer doch gäng husen u raggere! Der Tüüfel treit ’s Gält doch a die große Hüüffe! Husi die, wo Hüser hei. I ha ou einischt afen es Napeliöndli erhuset gha u gmeint, das gälbe Vögeli blyb mer jetz im Chrääzli. Aber du tuen i du no nes guldigs Zähefränkli derzue. U dernoh, was gscheht? Cha mir nid das chlynne Chätzerli ’s größeren ufreise, un im Schwick sy alli beedi furt! – Un einischt wott me für nes par Stung us däm verfluechten alte Chuehplamp use, u d’Mähre lo gumpe, wodüre daß ’s ere gfallt. Aleh, Chometschyt, Gält uf e Lade!»
«I hätt nöien jetze des Gschlüdersch gnue.»
«Isch’ o mügli? Isch das scho meh an di cho?»
«Är hätt allwäg lieber öppis Herts», lächlet der Wirt.
«Du gäbischt e Hafner, du chennsch der Dräck», schnöigget ’s Chometschyt.
Der Hämme erschüttet si: «Äh, Schnaps!»
U ’s Chometschyt verdräjt d’Ougen u läcket d’Mulegge: «Uh, Schnaps!»
«Wirt, bring no ne Büchse!»
«U mir es Einerli Schnällziehete!»
Hämme schäicht y u läärt ’s Glas schier i eim Zug. Er mueß schnupe, wi wen er der Ote nümme chönnt ubercho. Im Vergäß fot er a singe:
«Neueburger Wy, chönnt nid besser sy ...»
Fahrt natürlig der Hingereggler wider bolzgrad i d’Hööhi: «Wei mer jetz singe?» u leit los: «Den Mund ...»
«Kari, Kari, verhäb! Verhäb ihm ’s Muu, daß er nümme cha Pfaff säge! Das ischt jetz en uchummlige Sidiansdiller!»
«Sie hasse mi; alls hasset mi, uuhuuhuu ...»
«Jetz wei mer ne lo sürmle. Wär no einischt astimmt, zalt e Büchse!» Hämme treicht wider e Schwetti. «Es sött no öppis goh. Heh, Chometschyt, stell no öppis a, de zale dr dys Einerli. Weisch nüt meh z’figureetle?»
Unger der Zwüschetür stöh no nes par, wo derwylen i der innere Stuben e Jaß gschmätteret hei un ou e chly agroukt sy.
«He, mir chönnti no d’Füürsprütze spilen oder der Langethaler-Chalbermärit», seit ’s Chometschyt u steit gstabelig uuf. «Weit dr hälfe?»
«D’Füürsprütze, jä wi geit das?»
«Luschtig wi ne Cheib, weit dr hälfe?»
«We’s nid öppen en Yhesprängerei ischt ...»
«Ke Red dervo – miseel nid – chöit mer der Gring verschlo, wen eine gläschelet wird.»
«Was solle mer de?»
«Wirt, reich zwe Hafedechle! Zwe von ech müeßen i d’Stuben use hocke, e n-jedere e Hafedechel i d’Hang, d’Füeß gägenangere. Die stelle d’Füürsprütze vor. Uf’s Kommando tröölt si der erscht hingertsi um, streckt d’Bei i d’Hööhi u het disem der unger Rügge dar. Der anger lyt z’glycher Zyt vüre u hout ihm e Tätsch mit em Hafedechel uf e Leghoger. Uf ‚zwöi’ mueß si der zwöit hingertsi uberwalen u der erscht lyt vüren u hout ihm mit em Hafedechel e Chätzer. Die angere stöh hinger dene zwene zuehen u tüe derglyche, wi sie pumpi – Druckmannschaft.»
Zerscht hei’s die Purschte no nid rächt chönne chopfe. Der Lehrmeischter het ne’s müeße vormache. Er ischt i d’Stuben use ghocket u het si ärschtig ubertröölt u mit em Dechel gfichtet. Numen eis het er nid ganz bigriffe: Worum die ganzi Banden eso erschröckelig mueß lachen u rühele. (Mi sött de äbe für ne settigen Alaß zueverläßigi Hosenöht ha!)
Item, die Sprützemuschterig ischt emel losggange. ’s Chometschyt het kumidiert: Heimisbach Nummero eis, Wasser! u derzue mit den Arme balangset, u die Sprütze het gschaffet ... tätsch, tätsch, tätsch, tätsch auf! ab! tätsch, tätsch, eins! zwei! tätsch, tätsch ...
Am Füürlärme het’s natürlig o nid gfählt, das ischt es Lache, Rühelen u Brüele gsi, e nüechtere Möntsch wä sturme worde nume vo däm.
Un o wo die Füürsprützemannen ändtlige sy gnietig worde, het’s nümme welle bessere. Es ischt es Brouschte, Bradlen u Braschallere losggange, es het schier kene meh ’s eigete Wort verstange. E n-jedere het ’s Mul offe gha; lose het niemmer welle.
«Säg, säg!» «Los jetze!» «Ghörsch!» «Du, los doch o!» «Ghörsch nüt!» «Chaisch nid lose, du Tschägg!» So het das dürenangere ghürschet. Un e Luft isch gsi zum Übelwärde – Petroldampf, Tubakrouch, Wytouscht, Schnapsgstauch – nid zum Ushalte! Sogar der Wirti isch es z’vil worde, u die isch doch nid gerggelig gsi.
«I gangen ungere», het sie zum Ma gseit, «süscht bin i morn chrank, wen i scho ke Tropf trouche ha. Mira lue, wi d’ ne los wirscht. I gäb ne nümme, sie chöi’s jetz, die Suufhüng. Der Bärgli-Hämme suuft wider wi nes Loch, es gruuset ein ganz, wi-n-er zieht.»
«Was woscht? Es ischt wider e Stör nohe by-n-ihm. Er hätt doch nid Rueuh, bis er ganz gnue het. Git men ihm nid, so chunnt er morn wider, u de fot’s vo vor a.»
«Mira mach, was d’ witt; aber däich de, daß is der Landjeger ufhocket ...»
*
Sälbi Nacht isch der Heimisbach-Schumeischter spät uber e Bärg heicho. Er het im Dorf änen em gmischte Chor ghulfe singe. Mi het sy Tenorstimm gwüßt z’schezen un ihm ke Rueuh glo, bis er isch cho, we scho der Wäg e chly wyt gsi ischt, un är mängischt lieber bi der Muetter deheime blibe wär.
Es ischt e luterglanzi Nacht gsi. Uf der Heimisegg obe het me bloßdings möge d’Chämme vo de Schneebärgen erchenne. Sie hei lysli ubere gschimmeret wi ne wyße Troum. Feischter u schwär hei si d’Tannewäld abzeichnet, un es glychmäßigs Ruuschen isch derdür zoge.
Im Heimisbärgli isch no Liecht gsi. Der Schumeischter het si vorgstellt, Hämme, der Schryner, wärd öppe no bimene Buech hocke.
Es Zytli vorhär het er em Hämme nämlig die versprochnige Zeichnigen u Schablone bbrocht gha u bi der Glägeheit gseh, daß bim Schryner uf em Büecherbrätt e ganzi Klassiker-Bibliotheegg steit: Hämme het si nid schlächt gfreut uber das verwungerete Hefti, wo der Schumeischter zoge het un ischt o no mit mathematische Wärken u Stärnecharte vüregrückt, daß der Schumeischter ganz isch paff gsi.
A das het der Schumeischter müeße sinne, wo-n-er no so spät het gseh nes Liecht brönne. Lang het er schi zwar nid Zyt gno, do druber nohe-z’däiche, er ischt ärschtig dür d’Schofhaulen ab.
Z’ungerischt am Schofhaulestutz, dert, wo us em Schofgrabe vüren es schmals Grebli chunnt u näb em Wäg yhe gäge de Heimisbach-Hüsere zue louft, ghört er eismols öppis gluntsche u nusche. Er luegt nohe. Herrgott u dyni Güeti! Zmitts im Grebli usse hocket einen u verspert mit sym breite Rügge dem Wasser der Wäg. Luschtig tschuuret ihm das Grebliwasser uber d’Achsle vüren i d’Schooß ahe, wällelet ihm um d’Ohren umen u firmt ihm d’Chuttebuesen uus.
E settigi Tromschweli isch dem Schumeischter no nie vorcho gsi. Was ma jetz das für ne Unglücksvogel sy, wo ne settige Mordsruusch het?
Er zündtet es Zündthölzli a u gwahret, daß es der Bärgli-Hämmen ischt, wo seelevergnüegt im Grebli inne hocket u für ihn sälber brichtet u singt: «Heiter, mein liebes Kind!»
E längi Zyt isch der Schumeischter do gstange wi nen Ölgötz. Es het ne düecht, es sött u sött nid chönne sy. Der Hämme, e settigen usdividierte Chopf, u i däm Zuestang. Himelärden abenangere! U was jetzen afo?
«He da, do unde chönnet Dr nid blybe! Gät mer d’Hand, i will-n-Ech usehälfe. So, hüp! Nid wider zrugg! No ne Tritt! Soo!»
Ändtlige het er nen uber ’sch Pörtli uehe brocht. Aber es het e Nase gha; dä schwär Ma isch gsi wi yhebisset u het ke Hebi meh gha i de Beine.
«Wär bisch du?»
«Das het nid vil z’säge. Chömit nume; i will mit Ech heicho. Gät mer der Arm!»
No par Schritte git’s scho wider Stillstang.
«Wo wosch du – mit mer hi?»
«I ds Bärgli uehe, hei, nume vorwärts!»
«Wär – bisch du?»
«Das tuet nüt zur Sach.»
«Wär du sygischt?»
«Der Schumeischter, we Dr’s emel wüsse müeßt!»
«Sooo! Der Schu – meischter. – Un i Hämme, Bärgli – Hämme, dä alt – Schelm. Aber e chlyse – li – e! e! häb! ... e chlyseli vo – volle. Us em Fäh – Fährech ertrunne.»
«Chömet jetze!»
Wider isch’ es par Schritteli ggange. Du wott Hämme nümme wyter u fot a nuschen i der Buese.
«Säg, säg – woscht es Schlüheli?»
«Nid daß i möcht!»
«Go – Goniagg, nid Bu – Bund!»
«Chömet, chömet! Vorwärts!»
«Zerscht es Schlü – Schlüheli. Woscht nid o, Wun – dergring?»
«Wohl, gät!»
Der Schumeischter steckt ’s Schoppegütterli i Sack u zert an ihm dür d’Schofhaulen uuf. Er het gar erschröcklig müeße patteren an ihm. Ringer hätt er e Sack Salz uehe treit. Meh weder einischt sy beedzsämen am Bode gsi. Der Schumeischter ischt o ganz nassen u härdige gsi. U ’s Schoppegütterli het ou no einisch vüre müeße. «Was wird das arme Setteli säge!» däicht der Schumeischter u nimmt si vor, mit em Hämme bloß zum Huus zuehe z’goh u nachhäre z’springe. Un ändtligen ischt er emel mit ihm uehe cho. Er setzt nen uf e Stägetritt u wott Päch gä. Un jetz, was gscheht? Hämme steit uuf, chunnt i Plamp u tütschlet wider uber ’sch Port uus, halb i d’Syten ahe.
Dert het ne der Schumeischter nid gäbig chönne lo sy. Es wär nid lang ggange, wä Hämme wider im Schofhaule-Grebli nide gläge, oder we ’s hätt sölle dumm goh no i d’Steigrueben ahe gheit. Er stellt ne no einischt uuf u porzet u zaagget si fascht hingernider an ihm, bis er ne wider im Bärgli obe het.
Er ischt aber no nid mit ihm unger em Dachtrouf gsi, geit d’Tür uuf, u Setteli chunnt mit eme Latärndli i der Hang use. En enzige Blick isch gnue gsi, für ihm z’zeige, wi Hämmen einen ischt u wi der Schumeischter mueß verstelle u derby der Chopf näbenume het, für em Wygstauch usz’wyche. Wi agwachsen isch es blybe stoh. Nid e Schritt hätt es vürersch chönne.
«Um’s Tuusiggottswille ...» seit es. Das ischt alls gsi, wo-n-es het usebbrocht. Dernoh het’s der Jammer uberno. Es stellt d’Latärnen ab, chehrt si langsam um, stützt d’Arme gäge d’Wang, leit der Chopf dry u briegget – briegget ohni Lut, wi we’s ihm ’s Härz abstoße wett, u der Vatter chräjt derzue i syr Stierevölli inne: «Heiter, mein liebes Kind!» Es het der Schumeischter höch ufgha, am liebschte hätt er Hämmen e Schupf ggä u ne lo lige wi nes Uvernünftigs.
Wo-n-er nen ändtligen i der Stuben uf em Gutschi het versorget gha un use cho ischt, steit das Meitschi gäng no a der Wang u briegget.
Es het nen erschröckelig duuret, un es het ne düecht, er chönn nid furt, bis er ihm öppis Liebs u Fründtligs gseit heig. Aber er het nid rächt gwüßt was. Ändtlig leit er ihm d’Hang uf d’Achsle u seit: «Briegg jetz nümme!»
Du het es d’Armen ahe gno, d’Ougen abgwüscht, si langsam umdräjt, uf d’Latärne greckt u isch mit nidergschlagnen Ougen u züchtige, gspannete Schritte näben ihm düre gäg em Türgreis zue. Dert blybt es stoh, luegt uuf u hätt öppis welle säge, wahrschynlig danke. Aber es het ihm d’Trümeli gschüttet, kes Wort hätt’s usebbrocht. Nume d’Ouge hei gredt, dä Blick het gnue gseit. Wi wen ihm ’s Liebschten uf der Wält gstorbe wä, so truurig het es drygluegt. Em Schumeischter isch es worde, er het nid gwüßt wie. Ganz erhudlet het’s ne. Eso wi das Meitschi ischt uf em Schwelletritt gstange, isch es ihm vorcho, es heig öppis heilig-schöns an ihm. U wo-n-es si wider still näbenume dräjt u gäge syr Stube zue geit, het er der Ote läng yzogen u isch dür d’Schofhaulen abgstürchlet, ganz verstöberete. No im Bett het er das lieblige Gsicht mit däm stille Jammer i den Ouge bständig vor ihm gseh. U sälbi Nacht ischt ihm e schwäre Troum vorcho vome arme Meitschi, u das het prezys eso nes schüüchs, demüetigs Gsichtli u so liebi, truurigi Äugli gha wi ’s Bärgli-Setteli.
*
Mornderischt het der Bärgli-Schryner e böse Tag gha. Wyt i Vormittag yhen ischt er im Bett glägen ohni rächte gsunge Schlof, u doch hätt er um kes Lieb es Oug chönnen uftue. Schwär wi Bly isch es ihm uf den Ougsdechle gläge. Hie u do ischt ihm öppis vom Obe vorhär dür e Chopf ghürschet; aber wi alls zsäme ggange syg, ischt er nid druberyhe cho.
Wo-n-er ändtlig die brönnigen Ougen ufgschrisse het, ischt ihm ’s Wasser drygschosse, u d’Heiteri het ihm so weh to, er het se wi ne Schwick wider müeße zuetue. Es isch gsi, wi wen ihm öpper hätt e Hampfele Sang drygschmeizt. U chuum het er der Chopf probiert z’lüpfe, so het’s ihm afo zsämelüten u trümlig wärde. Er het i sym Schädel obe d’Muurer uf der Stör gha u de wie! Polet u ghämmeret hei sie wi d’Unghüür. E Zunge het er gha, grad wi ne Bitz usdooreti Schuehsole. Derzue het ihm der Lyb weh to, wi wen er geschter der ganz Tag g’uberrääfet oder Holz gjochet hätt. E kes Glidli am Lyb het er gha, wo nid isch gsi wi gmüschtet u gwirschet. Der Puls het tängelet, er het ne gspürt bis i d’Fingerbeeri use; d’Häng syn ihm ufglüffe gsi, er het fascht nid chönne d’Fuuscht mache. U derzue e Sperigi u Müedi im Lyb, es het e ke Gattig gha. Wär weiß, wi lang der Schryner no gläge wä, we ne nid es grüüsligs Verlange no Wasser z’volems gweckt hätt.
Mit Angscht u Not het er ändtlige doch d’Ougen ufbbrocht. Der ersch’ Blick ischt uf die härdige, bluetig verchratzete Häng un uf das verwuschete, vermoonete Hemmli gfalle. Jetz ischt Hämmen ungereinischt wachber worde. Er het den Ouge nid trouet. Mit eim Ruck ischt er zum Bett uus gsi. I re kuriose Jascht het er d’Wärchtigchleider vüregschrisse un isch zum Brunne. Dert het er gwäschen u gribe, wi we d’Hut furt müeßt, u derzue verschochnen umegluegt, gäb’s nid öpper gsej. Dernoh ischt er a d’Brunneröhre ghanget, het ’s Muul uspurgiert un es par läng durschtig Züg to.
Jetz het’s ihm e chly glugget. Er ischt i d’Stube. Gfeligerwys isch vo syne Lüte niemmer umewäg gsi. ’s z’Morge isch no im Ofenegge gstange, warm ydeckt mit eme Tischlache. Er nimmt ’s Gaffeechrüegli vüre u schäicht es Schwarzes y. Brot het er ou es füürsteigroßes Schnäfeli abghäue. Aber er het nume so höch dranne gmahle u nid meh Chuscht gspürt weder eine, wo Hobelspön chätschet. U doch isch es chüschtigs, früsches Brot gsi. Der Milchhafe het er nume bruucht az’luege, het’s ihm scho glüpft. Drum het er ou der Gaffee ohni Zucker gno. We nume die Häng nid so gschlotteret hätti! Er isch fasch nid imstang gsi, ’s Chacheli z’ha, so het ne der Sangsiber plooget.
Wi-n-er a däm Gaffee u Brot ahegwörgt het, chunnt im z’Sin, es Gleseli drinne gäb der ganze Gschicht en angere Boge, das Zitteren i de Hänge un im Mage gueteti de. Dä Hung, wo ne nächti bbisse heig, dörft nen jetz ou wider läcke. Es ischt ihm eso halbersch gsi, er heig doch nächti scho a das schröcklige Mornderisch gsinnet un es Nothälferli mitgno. Er suecht die geschtrige Chleider u fingt se vor em Pfäischter, wo se Setteli z’trochne ghäicht gha het.
«Donner ou», hässelet er, «het das Meitschi ke Verstang, daß es die grad allne Lüte vor d’Nase häicht! Es borget mer doch o ke Brosme.» Er nimmt dä ganz Plunder, erlist all Seck, versorget nen im Stubeschaft u dräjt der Schlüssel ab. Kes Nothälferli isch vürecho.
«Han i’s ächt verlore, oder het es mer’sch gchippet? Es wird mer’sch wohl erwütscht ha – ohni Zwyfel ...»
Er geit i d’Chuchi u luegt, gäb der Chällerschlüssel hangi. Im Moschtfeßli wär no ne Räschte Moscht. Das isch zwar nid der wahr Jakob, aber gäng no besser weder nüt.
Aber der Chällerschlüssel isch nid a sym Nagel ghanget.
«Jetz weiß i, woranne daß i bi. I mym eigete Hüsli nimmt me mer d’Schlüßle wägg u bschließt mer d’Sach y, himelhagel abenangere! Es wird nen öppe versteckt ha. Wart, i will de no luege, gäb i dir nid uber e Stäcken y chöm!» Er suecht ne i allnen Egge, cha aber nüt finge.
Er firmt ’s Gänterli uus, gäb nid öppe no imene Gutter es Räschtli irget eren Art öppis Geischtigs z’erwütsche wär. Es chäm nid drufab was, u wen es bloß Bundesschnaps wär, hütt sieg er ihm nid ab. Numen irget öppis, numen e Schluck oder zwee! Nume bis dä verdammt Mage zfride wä u ’s Schlächtsy ufhörti u das heilose Zittere! Aber das Meitschi het alls wäggruumt bim Stumpe! Chrüzmilionen abenangere!
Halt – vilicht im Chuchischaft! Nei, ou nid – nid e Tropf! Hämme het ’s Tööri wider zuegschlage. Er ischt i re Not inne gsi, es het ihm schier der Schweiß ustribe; er het nid chönne sy u möge sy. Zletscht ischt er sogar i Settelis Stubeli u het ihm ’s Trögli erläse. Aber e Tropf isch e Tropf – nid es Tröpfli het er funge. Do ischt en Erger uber ihn cho, es het ne schier uftromet. Ganz ghasset het er sys eigete Ching. Es schuderhafts Unrächt tüej men ihm a, het’s ne düecht. Es het ganz gchochet in ihm.
U doch het er bi allem Manöver gmacht wi nen Yhebrächer un isch bim chlynschte Räble zsämegschosse! U doch ischt er allbott zum Pfäischter go gugge, gäb Setteli u Bäbeli no im Acherli usse sygi! We nen eis erwütscht hätt ab sym Schnouse, er hätt si gschämt wi ne Hung! Fascht nid emol go Wasser treiche het er dörfe.
Wo-n-er süsch nüt meh het gwüßt az’fo, ischt er gäge der Budigge zue. I der Töibi het er d’Breitachs ergriffen u ame Bitz Holz afo ushoue, daß d’Spön a die anger Wang ubere gfahre sy. Aber der Arm het hütt e ke Chraft gha. Im Ougeblick ischt er müede gsi, u vor den Ouge het’s ihm welle schwarz wärden u z’ringetum goh. Er hocket uf e Hacktotzen u wüscht mit der lätze Hang der Schweiß vo der Stirnen u stuunet. Zum Stärben eländ isch’ ihm gsi. Er het gmeint, er müeß ablige.
«Nei, du dumme Gring, das tue der jetz ou nid z’Liebi! Bisch geschter nid gschyder gsi, so lueg jetz hütt ou, wi d’s mögischt usghalte», seit er für ihn sälber, reckt uf e Schürpfhobel u wott es Brätt putze. Aber es ischt no nid halbs uberhoblet gsi, mueß er der Hobel dännelege u, was gischt was hescht, zum Brunne.
Wo-n-er umechunnt, vermacht er d’Budiggtüre, scharet mit em Fueß es Hüüffli Spön zsämen u leit si druuf nider. O, wi wohl het’s ihm to, der Chopf abz’lege! Aber im Ougeblick ischt er wider im glyche Spittel chrank gsi. We nume der Mage gschweigget wä, we’s numen im Chopf wett höre chute u bohre! We me numen es Tröpfli Geischtigs hätt – numen e Schluck, zwee! Chrüzmilionesackermänt!
Plötzlig fahrt ihm e Gidanke dür e Schädel: «Wen i dür ’sch Chällerpfäischter y chönnt – wen i’s chönnt dänne näh oder uftue ...»
Er springt uuf, schlycht dür d’Chällerstägen ab u kundschaftet uus. Gottlob e zerheiti Schybe! Er schlüüft mit em Arm yhe, löst uf eir Syte d’Schlänggen u cha uftue. Jetz wi ne Schwick i d’Chuchi un e Gutter, zwee häre! Im Hui ischt er dür ’sch Pfäischter y, graagget über d’Öpfelbrügi u steit vor em Moschtfeßli. Wi we hinger ihm ’s Hüsli chönnt i d’Luft flüge, fislet er, füllt d’Fläsche, tuet es par durschtigi Züg, füllt nohe, füllt die zwöiti o, verdräjt, luegt mißtrouisch ume, schlüüft use, macht ’s Pfäischterli fescht u schiebt ab i d’Budigge, d’Gütter unger der Chuttefäcke. I der Budigge versteckt er sy Roub, wo-n-er ihm sälber gstole het, hinger em Spönhuuffen u verschnupet.
Er het höchschti Zyt gha. Vom Acher chöme d’Meitschi hei. Es isch Zimis-chocherzyt gsi.
«Also hei sie mi nid gseh», mürmt Hämmen i sy Chuderbart. Es het ihm gwohlet. Z’tod gschämt hätt er schi, we nen eis ertappet hätt – heißt das, innerlig. Lo merke hätt er schi das nie, er hätt’s de versteckt un afo ufbigähren u poleete. Daß ihm dä Hick isch glunge, het ihm Freud gmacht, e grimmigi trotzigi Schadefreud. Schließlig syg er doch däm Wybervölchli z’gwinterete gsi. He nu! Dä Moscht het ihm nid schlächt agschlage. Es het ihm gradeinisch fei e chly bbesseret gha. Der Mage het Wermi gspürt, u d’Angscht u ’s Übelsy hei abgno. Hämme het wider möge hoble u het ghoblet i aller Strengi, wi-n-er vom früehe Morgen a hätt gschaffet wi ne Wilde. Richtig, hert gha het der Hobel, wi we men e schwäri Steiblatte müeßt hin u här zieh. Natürlig ischt ou grad wider d’Zunge troche gsi. Der Mage het ghöische wi ne uverschante Bättler, u bis zum Zimis isch die erschti Fläsche Moscht so guet wi tülpet gsi.
Derfür isch der Schryner ime Zuestang gsi, daß er doch wenigschtes het es Täller Suppen un es Portiöndli Härdöpfelschnätz ahebbrocht; Essig het’s fryli ordli gmanglet derzue.
Das ischt es gmüetligs Zimisässe gsi! Nid es Wort isch gredt worde derby. Der Schryner het e ke Blick voruuf to un es Gsicht gmacht wi nes Füederli Hudle. Bäbelis Ouge sy verschleikts vo eim zum angere gwanderet, u am Aschyn noh het sogar der Stumm gmerkt, daß nid alls im Sänkel ischt. Setteli het vom z’Ässe fasch nüt agrüehrt u bleichs u ubernächtigs usgseh. Sys ganze Gsicht ischt e läbigi Chlagschrift gsi. Ohni daß es ’s welle het, ischt ihm einischt oder zwuri en Ach ertrunne, es het Hämmen schier vom Stuehl ufgsprängt. Am liebschte hätt er ’sch Täller a Ofe hingere gschmeizt un alli Zeiche gfluecht. Es ischt ihm vorcho, das Meitschi tüej doch ou grad derglyche, wi wen er us allne Chilche gstole hätt. We me wäg eme n-jedere Ruusch e settigi Metti ha wett un e derigi Miene mache, es wurd uf der Wält es kuriosigs Verchehr gä.
Nom Zimis isch der Schryner chly uf d’Spön go nes Rüejigs näh, weder es isch nid alli Lengi ggange, het ne der Durscht wider gweckt. So bhäng er ischt erwachet gsi, het er uf d’Moschtfläsche greckt u re scho ’s erschtmol wüescht gmacht. «Hätt i nume meh use glo – mi isch doch gäng z’dumme!» däicht er u geit verdrüssigen a d’Arbit. Aber er het nid e gfelligi Hang gha wi süscht, u gnue ggangen isch es ihm, erschröckli gnue. Dä Durscht, dä Durscht – alls Schlücklen isch nid imstang gsi, ne wägz’schwäihe. Es isch no nid drü gsi, het die zwöiti Moschtfläschen ou der Bode z’oberischt gha. U doch isch der Schryner gäng no gsi wi erlächnet, es het ne düecht, er müeß öppis ha. Aber no einischt zum Chällerpfäischter y het er nid chönne. Bäbeli het näb em Chällerhals zuehen Escht ghacket. Das Meitschi ischt ihm süscht grüüseli wohl a gsi; aber jetz hätt er’sch schier gar möge go näbenume schieße, so isch es ihm im Wäg gsi. E Not zum Treichen ischt an ihn cho, schier wimmselsinnigen ischt er worde. Gäb wi-n-er schi het welle rode, mit em Wärchen isch es uus gsi. Eismols verschlängget er der Hobel u traabet gäge der Chuchi zue, wo Setteli mit eme Wöschli z’tüe het.
«Wär het der Chällerschlüssel wäggno?»
«Ig.»
«Wo hesch ne? Vüre mit ihm!»
«Un i gibe ne nid!»
«Wofür nid?»
«Vatter, du weischt wohl wessitwäge!»
«Wil du meinscht, du müeßischt no zue-m-mer luege wi zume Ching! Vüre mit ihm, we dr guet zum Rot bi – süscht wirsch di greuig!»
«Vatter, i ha dr a: Doch rächt uberhäb di jetz hütt! Däich a geschter!»
«I ma nüt ghöre u lo mi nid schuehrigle! I mueß öppis ha!»
«Weisch, daß di letschti Nacht der Lehrer het heibbrocht?»
«Mira, u we’s der Pfarer gsi wär. Vüren jetz mit em Schlüssel!»
«Der Tuusiggottswille fach nid a, deheimen o no treiche, süscht het de alls gfählt!»
«Guet, so chan i an es angersch Ort hi, d’Pinte isch nid änet der Wält. Wird’s jetz mit em Schlüssel, oder mueß i abloufe?»
Es zieht nen us em Chittelsack u schlängget ihm ne vor d’Füeß.
«So sä ne doch! Es treit doch alls Wehre nüt ab! Der bös Geischt ischt wider hinger der! Um ’s Himmelsherewille, wi soll das usecho!»
Es het’s Briegge nümme lenger mögen uberha.
«Tue doch nid so nötli, wi wen i der ergscht Uflot uf der Wält wä! Morn chaisch de der Schlüssel ume ha, mira für mänge Monet ...»
Dermit ischt er mit em Gutter gäg em Chäller zue. Zsämegno het er schi aber doch. Zumene völlige Ruusch isch es nid cho, u chuum isch ’s z’Nacht vorby gsi, het si Hämme ungere gmacht. Am angere Morge het er wider so ärschtig gschaffet wi süscht, we’s ihm o scho gäng no chly gnüeger ggangen ischt weder mängischt. ’s Wärchen ischt ihm so ring ggange, wi’s eme Möntsch ring geit, wo si mueß schäme, sowyt daß ne Hut u Hoor deckt. We Hämme scho nid het welle der Name ha, es het ne doch schuderhaft möge, daß ne der Schumeischter het müeße heischleipfe. Wen er do dra däicht het, syn ihm ganz heiß Jöön gäg em Chopf uehe gfahre. Daß nen ou grad so ne disen-u-äine heig müeße finge, wo sälber nüt lööti ...! Es settigs chrüzmilione Päch ...! U me ne jetz i die glychi Wyd nähm mit eme Chometschyt u derartige Schnapsludine ... Nei, bim Sackermänt, mit eme settige, wo d’Hose gäng zerscht i de Chnöiäcke verhei, löj er schi doch de no nid zsämezelle ...
Mitts im Hoblen inne het er mängisch gchnirschtet, daß es fascht het Füür ggä unger de Zänge. U meh weder einischt het er der Hobel näbenumegschlage, ischt uber e Hobelbank yhe glägen u het der Chopf i beed Häng gno. Lang lang het er albe gstuunet u derzue d’Stirne grunzelet.
Er hätt si möge verflueche, dä, wo so dumm u leid to heig, syg gar nid ihn gsi, das müeß ganz en angere Möntsch gsi sy, eine, wo-n-är nid ’s Heu mit ihm uf der glyche Bühni heig. E settige stierestärnesturme Mordsaff syg doch de der Bärgli-Hämme naadisch nid ... We men alls hätt ufgschribe, was ihm sälb Tag dür e Chopf gschossen ischt, es hätt es ganzes Buech ggä.
Die nächschte Tage het si Setteli nid gha z’erchlage. Die ganzi Zyt het es die schönschten Afüürspön i der Holzchischte gha. Hämme het bbrummlet, das Glump syg ihm im Wäg, das müeß verbrönnt sy. U wen er dür d’Chuchi ischt, so het er ungheiße der Säuhafen abgstellt. U merkwürdigerwys het er jetz grad am baaschte Zyt gha, Settelin e Bluemmestäge z’mache. D’Würm heigin ihm wellen i d’Lade cho, mi hätt nümme lenger dörfe warte. U d’Rosestäcke, wo Setteli scho z’Hustage so gärn hätt gha, sy jetz ou ungereinischt agrückt. Es wär ihm süscht e Räschte grüenni Farb kabutt ggange, het Hämme zum Fürwort gha.
Aber wen er gmeint het, sys Meitschi föj de wider a lachen u liede, so ischt er uf em Holzwäg gsi. Setteli het mit Dank agno, was er ihm to het; aber meh weder zume wehmüetige Lächle het es ’s nid bbrocht. Hämme wä mängisch bal chützige worde, wen alls Chlütterle nüt het wellen aschlo; aber hangkehrum het’s ihm de wider Gidanke gmacht. Meh weder einischt het er gfrogt, gäb ihm öppis fähl, daß es so muußigs syg, dervo het’s aber nüt welle wüsse. De ischt er wider gäge der Budigg zue, het der Chopf gschüttlet u by-n-ihm sälber däicht: «Was chrottemilions ischt jetz ächt ou hinger däm Meitschi?»