Àckerschtrahl

Àckerschtrahl (Scandix pecten-veneris)

Systematik

Underchlass:	Àschterahnlig (Asteridae)
Ordnig:	Dolderbliata-n-àrtig (Apiales)
Familie:	Dolderbliatler (Apiaceae)
Underfamilie:	Apioideae
Gattig:	Scandix
Art:	Àckerschtrahl

Wüsseschaftlige Name

Scandix pecten-veneris

L.

Dialäkt: Elsassisch-Mehlhüserisch

D’r Àckerschtrahl (Scandix pecten-veneris) o gnännt Venusschtrahl odder Noodelkärwalakrüt esch a aijahriga Pflànza-n-àrt, wu zu d’r Fàmelia vu da Dolterbliatler ghert. Sehr ämpfendlig warend da ungenschtiga Johreszitta wia Treckana odder Froscht dian sa licht àbschtarwa drum wara sa zu da Therophita gezehlt, dänn seh hann a wàsseràrmer Sohma, wu en d’r Kälta un en d’r Treckana üsschteht un em Friahjohr vu Näijem uffwackst.

S’Wàcksort

Hàuiptsachlig befendet sech dia Pflànza em Mettelmeerràuim, awer schu um da 1600 hàtt ma sa känna àm maischta beobàchte en da Kornfalder um Bàsel umma, em Ditschlànd esch sa nonet bekànnt gseh, àwer en Hollànd àn gwessana Orta hàtt ma sa schu känna fenda. Schinbàr esch’sa en Europà igfiart worra unter da sammtliga igfiarta Gedraita, so dàss ma sa hiffig en da Kornfalder un em truckana Lànd bemärkt hàtt. Hett zu Tàgs esch dàss d’r Fàll nemma. Durch d'Üssrottung vu da Unkritter em Pflànzgebiat fendet ma d’r Àckerschtrahl numma noch en da brochlegenda Falder en da Beschunga odder en da Biogarta.

D’r Àckerschtrahl
Blüama un Sohma

D’Beschriwung

D’r Àckerschtrahl bliahjt vu Mai bis Àuigscht, un wàckst bis uff 1700 m Hecha. S’esch a Johrespflànza un bschteht üss zwai Gschlachter wu vu 10 bis 40 zm groos wara.

s’groosa Gschlacht hàt klaina wissa un holziga Wurzla. D’Blättla senn brait, Sàttgrian un met mehrera Schnettla zertailt, ar bliahjt met klaina Krenla vu wissa Bliamla, un wänn dia verbliahia kumma lànga schtorkaschnàwelàrtiga Schtangla noh, dàss esch d’r Sohma.
s’klainra Gschlacht hàtt a fin làng Werzala un d’Bliamla sen dàsmohl grianlacht un s’Pflanzla esch betterer un schmäckt schtärcker Peterla-n-àrtig.

D’r Verbrüch

Noodelkärwalakrüt odder Àckerschtrahl esch àbträcknungsfähig, änzendungslendernt un wàsseràbfiarend.

D’r Ennerliga Verbrüch : D’junga Krittla känna wia d’r Peterla ràuih mett’m Sàlad gmescht seh. Ràuih g’gassa odder Kocht esch dàss Krittla em Mààga un Büch netzlig un tribt d’r Hàrn awag. Àls Tee gsotta z’morga un z'owa viar Unza vertribt àlla Verschtupfunga, un regelmasig getruncka diant en da Niara, Bloosa un Lawra. D’r Sohma vermàhla un em Ässig iglägt hailt unter ànderem un uff d’Schtund d’r Gluxer. Dàss Krittla wänn’s em Biar odder em Wi iglägt esch un z’morga un z’owa getruncka esch tribt d’r versàndana Hàrn gwàltig furt, rainigt d’Niara, Hàrngang un Bloosa vu Sànd, Grias un Schlihm.
d’r üsserliga Verbrüch : Zwaidretel Grians vum Groosa-n-Àckerschtrahl un a Dretel vum klaina met d’r Wurzla em Bààdwàsser lendert Landaschmarza.

Ergend a schmarzend Ort vum Kärwer kà ma lendra met ma haissa-n-Umschlàg vu Zwaidretel Àckerschtrahl un a Dretel Peterla àbroota enra pfànna met a wenig Butter un Wi so haiss àss zum üsshàlta esch en ma Linatiachla igweckelt. Dàss soll s’verschtàndana Hàrn äntfärna.

Wàrnung. Dia Rezapter solla net Schtàndhàft gnumma wara se senn üssgezooga vum KRÄUTERBUCH VON JACOBUS THEODORUS "TABERNAEMONTANUS" ANNO 1625 un kännta nem gànz ewerains schtemma mett d’r hettiga Àrznäi. Drumm fer a necherer Ufschluss war’s güat sech àn si Hüssdokter odder Àpotheker wanda.

Literatür

R. Düll, H. Kutzelnigg: Botanisch-ökologisches Exkursionstaschenbuch. 3. Aufl. Quelle & Meyer, Heidelberg u. a. 1988, ISBN 3-494-01177-X.
M. Hanf: Farbatlas Feldflora. E. Ulmer, Stuttgart 1990. ISBN 3-8001-4074-8
O. Sebald, S. Seybold, G. Philippi (Hrsg.): Die Farn- und Blütenpflanzen Baden-Württembergs, Bd. 4. E. Ulmer, Stuttgart 1992, ISBN 3-8001-3315-6.

Weblink

Commons: Àckerschtrahl – Sammlig vo Multimediadateie

Scandix pecten-veneris. In: FloraWeb.de.
Verbreitungskart Ditschland
Eintrag im Germplasm Resources Information Network (GRIN) (engl.)
S'Kritterbüach vom Jacobus Theodorus Tabernarmontanus