Wikipedia:Schopf/Gesamtalemannische Schrift
D Gsamtalemannisch Schrybung isch Aafang der 80er-Johr vu ma Vôrarlberger, ma Schwôb und ra Thuurgouerin entworfe worre. Die Gruppe hot sich „Bodensee-Internationale“ gnennt. Iber an Entwurf vu uifache Grundreegla isch des Proiekt aber it usse ku.
Usgangstheory ändere
Um die Schwäbisch-Alemannisch Sprôch vum Hohditsche z emanzipyre bruucht se a oigene Schriftform, die sich a ihre Bedürfniss orientyrt. Der Entwurf vo ra Gsamtalemannische Schrift sezt aschtat uf Verkomplizyrung uf Veruinfachung gwisser Schrybreegla. D Aafangsschwyrigkoita bim Schrybe leeget sich aber schneall. S Alfabeat wird reduzyrt, Fremdwörter ins Sischtem assimilyrt, wie's byschpilswys im Türkische oder Russische ou isch.
Des Sischtem isch sicher it usgryft, aber as lond sich dermit guete Ergeabnis erzyle. As isch an gwissermaaße radikaaler Aasaz, weeler aber em Alemannische in syner Gsamthoit besser zuegschnitte isch als vyle traditionelle und oft lokaal präegte Schrybvariante.
Grundreegla ändere
Prinzyp: Reegla reduzyre schtatt vervylfache. All Luutvariante, bsunders vo de verschydene Regiona, lond sich gaar it darschtelle. D schriftlich Daarschtellung vum Alemannische muess sich meh a der gramatische Schtruktuur als a der Luutdarschtellung orientyre (ohne die zum vernôchlässige, aber ohne Präzisioonszwang), grad wil as kui Schtandardschprôch git.
0. Kluischrybung, usser Oigenääme
1. sch = c
2. ch = x
3. schtummes "e" (Schwa) = a, ou in Diftongene wie "guat", "buax - büaxar" ("gut", "Buch - Bücher")
4. offenes "a" oder "o" = â oder ô
5. w = v
6. v (vogel) = f
7. qu = kv
8. Usluut-e = i (für Schwôbe kui Problem "-li" as "-le" z lease, bzw. "falci" als "falce"
9. Doppelte Konsonante = Verschtärkung
10. Doppelte Vokaal = Dehnung
11. a = á (wenn betoont und Verwechslungsgfohr mit a als "stummes e" bschtoht.
12. tio/tia = zio/zia
13. c = z oder k
14. j = y (ao "i" in Vokaalfolge, wenn "j" gschproche) (z.B. "yôr" = "Jahr"; "mayafäct" = "Maienfest" etc.)
15. ß = ss
16. tz = zz
17. ck = kk bzw. kx
S Alfabeet ändere
A B C D E F G H I K L M N O P R S T U V X Y Z (23 Grundzoiche)
Byschpil ändere
Der Byschpilsatz us em Artikl Orthographie:
"Innerhalb vo dere Tradition git's grundsätzlech zwöi verschidnigi Müglechkeite für di alemannischi Rächtschrybig: Entweder en Orientierig ar schriftdütsche Rächtschrybig oder en Orientierig ar Ussprach."
dät sich südalemannisch schrybe:
"Innarhalb fo dera tradizioon git's grundsäzzlix zvöi farcidnigi müglaxkeita für di alemannicci räxtcribig: entwedar an orientiarig ar criftdütca räxtcribig odar an orientiarig ar uscpraax."
oder uf nordalemannisch:
"Ennarhalb fo dera tradizio geit's grondsäzzlix zvoi farciadni meeglixkeita fir d alemannici räxtcreibing: entwedar a orientiaring ô dar criftdeitca räxtcreibing odar orientiaring ô dar uscprôx."
A Diskusioon zue deam ebbas in Vergeassehoit grôtene Voorschlaag wär sicher aagseit.