Adrienne Thomas

D Adrienne Thomas (Pseudonim fir Hertha Strauch; * 24. Juni 1897 z Sankt Avold, Elsaß-Lothringe; † 7. Novämber 1980 z Wien) isch e dytschi Schriftstelleri gsii.

d Adrienne Thomas (ca. 1934)

Lääbe

D Adrienne Thomas isch zwoosproochig in ere jiidische Familie z Sankt Avold un ab 1904 z Metz z Lothringe ufgwagse. Ire Vater Isidor (Julius) Strauch (1867–1927) het e chlai Chaufhuus ghaa, iri Mueter isch d Johanna Bernstein (1862–1944) gsii, derzu het si no ne Schweschter ghaa, Alice Strauch (uf d Wält chuu 1895, ums Lääbe chuu im Ghetto Theresienstadt).

Wu dr Eerscht Wältchrieg aagfange het, het si si d Adrienne Thomas z Metz 1914 mit sibzee Johr as freiwilligi Rotchryzhälferi gmäldet un het deert ds Gruuse vum Chrieg in dr Lazarett chänegleert. Iber där Yysatz am Bahnhoof vu Metz het si Daagbuech gfiert, wu 2004 uusegee wooren isch.

Anne 1917 isch d Familie wäg dr Bumbenaagriff mit ere uf Berlin zooge, wu si ne Gsangs- un Schauspiiluusbildig aagfange un as Erzieri gschafft het. Derzue het si si bal wider as Rotchryzhälferi engaschiert, in eme Militeerlazarett z Mariendorf bi Berlin. Um die Zyt isch si Pazifischti woore. Wäg ere schwääre Chranket isch si 1918 us em Lazarettdienscht uusgschiide un isch zuen ere Dante uf Frankfurt am Main zooge un het deert in eme Privaatkonservatorium wyter Gsangsunteriicht iberchuu.

Anne 1921 het si dr Zahnarzt Arno Lesser (1888–1930) ghyroote un isch mit däm im Oktober vum nämlige Johr uf Magdeburg gange. Doo het si iri Ambizioone uf e Karriere as Sängeri ufgee un het aafange schryybe. Eerschti literaarische Byydreeg vun ere sin in dr „Vossische Zeitung“ uusechuu, speeter het si au fir „Die Frau“, s „Neue Wiener Tagblatt“, d „Basler Nachrichten“ un di „Neue Jüdische Zeitung“ gschriibe. Anne 1927 sin si un ire Mann zäme wider retuur uf Berlin.

Noch em Dood vu irem Mann 1930 het si ire eerscht Buech vereffetligt, dr Antichriegsromaan Die Katrin wird Soldat (1930). Mit däm isch si iber Naacht beriemt woore, s isch in 15 Sprooche ibersetzt woore. In dr Zyt vum Nazionaalsozialismus sin iri Biecher verbote gsii. Si isch anne 1933 in d Schwyz gflichtet un 1934 uf Frankryych, un schließli anne 1935 uf Eeschtryych.

Anne 1934 isch z Amsterdam dr Romaan „Dreiviertel Neugier“ erschiine, wu si iri Zyt z Magdeburg din verschafft het. 1936 isch au z Amsterdam ire Romaan „Katrin! Die Welt brennt!“uusechuu, e Aart Menetekel fir dr Zweet Wältchrieg. Im e änge Zämehang dodermit stoot au dr Essay „Nein und Ja“. In dääne Johr z Eeschtryych het d Adrienne Thomas d Maidlibiecher „Andrea“ (1937) un „Viktoria“ (1938) gschriibe, wu in dr 1950er Johr erfolgryychi Bestseller woore sin.

Wu im Johr 1938 Eeschtryych an s Dytsch Ryych aagschlosse woore isch, isch d Thomas im Meerz 1938 gflichtet un mit eme gfelschte Bass vor dr Gestapo iber d Tschechoslowakei, Ungarn, Jugoslawie un Italie uf Frankryych gflichtet. Im Friejoor 1940 isch si ne Zytlang im e Frauelaager z Paris un no au im Laager Gurs zäme mit dr Hannah Arendt un dr Emma Kann interniert gsii, het aber mit gfleschtet Babyyr un eme Visum vum „Emergency Rescue Committee“, wun ere dr Schriftsteller Hermann Kesten vermittlet ghaa het, iber Spaanie un Portugal in d USA chenne flichte, wu si am 13. Septämber 1940 aachuu isch. Si isch z New York bliibe un het vu dr Tantieme vu ire Biecher gläbt. Derzue het si fir Emigranteorganisazioone gschafft un au wyter gschriibe. Anne 1942 isch si Sekreteeri vu dr europäische Niderlossig vu dr „Free World Association“ woore un het au bim „Free World Magazine“ gschafft.

Im Exiil het si 1941 dr eeschtryychisch Bolititker Julius Deutsch (1884–1968) chännegleert, dr Grinder vum soziaaldemokraatische Schutzbund un Aafierer vum Februarufstand vu 1934 z Wien. Wäge iim isch si 1947 uf Wien gange, dr Deutsch isch scho 1946 voorgange gsii. Anne 1951 het si dr Deutsch in zwooter Eh ghyroote. Ire Exilerfahrige het si in dr Romaan Reisen Sie ab, Mademoiselle! (1944, iber d Flucht us em Laager Gurs in d USA) un Ein Fenster zum East River (1945, iber s Lääbe z New York) verschafft.

Z Wien het si im firnäme Stadtdail Grinzing e literaarische Salon gfiert un unter anderem fir d Wiener Dageszytig „Neues Österreich“ gschriibe. Iri Romaan „Andrea“ un „Viktoria“ sin in dr Noochriegsuflaage seli erfolgryych woore un hän näbe „Trotzkopf“ un „Gulla“ rund 20 Johr lang zue dr maischtglääsene Juugedbiecher gheert.

Si isch anne 1980 im Alter vu 83 Joor gstoorbe un uf em Grinzinger Friidhof z Wien näb em Julius Deutsch vergraabe woore.

Wäärch

• Die Katrin wird Soldat. Roman, 1930
• Dreiviertel Neugier. Roman, Amsterdam 1934
• Katrin! Die Welt brennt! Roman, Amsterdam 1936
• Andrea. Erzählung für Jugendliche, Basel 1937
• Viktoria. Erzählung für junge Menschen, Basel 1937
• Wettlauf mit dem Traum. Roman, Amsterdam 1939
• Von Johanna zu Jane. Roman, Amsterdam 1939
• Reisen Sie ab, Mademoiselle! Roman, Stockholm 1944
• Ein Fenster zum East River, Amsterdam 1945
• Da und dort. Novellen, 1950
• Ein Hund ging verloren. Erzählung für Jugendliche, 1953 (speeter unter em Titel Ein Hund zweier Herren, 1973)
• Markusplatz um vier, 1955
• Aufzeichnungen aus dem Ersten Weltkrieg. Ein Tagebuch, hg. v. G. Scholdt, 2004

Literatuur

• Rebecca Biener: Die literarische Verteidigung des kleinen Glücks am Beispiel der Autorin Adrienne Thomas. Dissertation Universität Siegen 2005 (Volltext).
• Volker Weidermann: Das Buch der verbrannten Bücher. Kiepenheuer & Witsch, Köln 2008, ISBN 978-3-462-03962-7 (zu Adrienne Thomas S. 50–51).
• Adrienne Thomas: Die Katrin wird Soldat und Anderes aus Lothringen. Röhrig, St. Ingbert 2008, ISBN 978-3-86110-455-1.
• Jacques Gandebeuf: Adrienne Thomas, le Fantôme Oublié de la Gare de Metz, Serpenoise, Metz 2009 ISBN 978-2-87692-788-9.
• Thomas, Adrienne. In: Lexikon deutsch-jüdischer Autoren. Band 20: Susm–Zwei. Hrsg. vom Archiv Bibliographia Judaica. De Gruyter, Berlin u. a. 2012, ISBN 978-3-598-22700-4.
• Karin Sinhuber: Adrienne Thomas. Eine Monographie. Diss. phil. Universität Wien 1990 (Masch.)
• Sabine Rohlf: "Zuhause war ich nur noch an irgend einem Schreibtisch." Autobiografie, Exil und Autorschaft in Texten von Irmgard Keun und Adrienne Thomas, in Exilforschung. Ein Internationales Jahrbuch, Bd. 25: Autobiografie und wissenschaftliche Biografik. Hg. Claus-Dieter Krohn, Erwin Rothermund, Lutz Winckler, Wulf Koepke. Edition Text und Kritik, München 2005, ISBN 3883778060, S. 128–149.
• Emma Kann: Meine Erinnerungen an das Lager Gurs. In: Exil, XV (1995), 2, S. 25–28.

Weblink

• Wärch vu un iber Adrienne Thomas in dr Dytsche Digitale Bibliothek
• Thomas, Adrienne uf deutsche-biographie.de
• Adrienne Thomas. In: FemBio. Frauen-Biographieforschung (mit Literaturaagaben un Zitat).
• Adrienne Thomas im Magdeburger Biographischen Lexikon
• Adrienne Thomas im Literaturarchiv vo dr Öschtrichische Nationalbibliothek