S Nöije Lääbe
| Dialäkt: Aagglobaseldütsch |
S Nöije Lääbe isch dr Naame von ere Grubbe vo Baasler Künstler in dr erste Helfti vom 20. Joorhundert gsi. Si sin de Dadaiste noochegstande und hän mäistens uf dr Lingge bolitisiert.[1]
Gschicht
ändereNoch em Änd vom Erste Wältchrieg het s in dr Schwiz brodlet. D Armuet isch grooss gsi, was vo de Sozialdemokrate ufgriffe worde isch. Au d Künstler si vo de revoluzionääre Gedanke beiiflusst worde. Im Früelig vo 1918 het dr Fritz Baumä e Manifest veröffentligt mit em Ditel «Das neue Leben. Für die neue Bewegung in der Kunst.» Din het er dr Begriff vo dr Kunst nöi definiert, so dass si nid nume klassischi Ölgmäls dur umfasse sondern au Forme vom Kunsthandwärk wie Keramik, Stickerei oder Schmuck. Bald druf het er zämme mit em Alexander Zschokke, em Otto Morach und em Niklaus Stoeckli dr Veräin «Das neue Leben» gründet. No im April häis si e Kunstustellig bim Baasler Kunstveräin afo vorberäite. Si häi dr Hans Arp, si spööteri Frau d Sophie Taeuber, d Moolere Alice Bailly[2], dr Meiringer Arnold Brügger, dr Oscar Lüthy, dr Dütsch Carlo Mense und dr franzöösisch Mooler Francis Picabia iiglaade zum mitmache. Zwäiäzwanzig Künstler si drbii gsi mit 250 Wärk, wo d Ustellig im Novämber 1918 ufdoo het und die kubistische Tendänze häi brombt e Skandal usglööst[3].
Die zwäit Ustellig vom Nöije Lääbe isch im Zürcher Kunsthuus im Januar 1919 ufdoo worde. Meereri Dadaiste häi dört usgstellt und dr Tristan Tzara und dr Marcel Janco häi Vorlääsige ghalte.[4]
Die franzöösich Dadaistin Hélène Amande Zbinden isch d Hauptiniziantin vo dr dritte Ustellig in dr Kunsthalle Bärn im Joor 1920 gsi.
Druf isch no in däm Joor dr Veräin Nöijs Lääbe iigange und as Künstlergrubbe bald vergässe worde, au wenn iiri Mitgliider bis hüt bekannt si. 1982 het en Ustellig im Berowerguet z Rieche an dr Fritz Baumä und "S Nöije Lääbe" erinneret[5]. Im Novämber und Dezämber 2018 git s e Retrospektive in dr Baasler Galerii Müller.[6]
E baar vo de Mitgliider
ändere- Fritz Baumä
- Alexander Zschokke
- Otto Morach
- Niklaus Stoeckli
- Augusto Giacometti
- Marcel Janco
- Viking Eggeling
- Hans Arp
- Sophie Taeuber
- Arnold Brügger
- Hélène Amande Zbinden
Fuessnoote
ändere- ↑ Dennis Crockett, German Post-Expressionism : The Art of the Great Disorder 1918-1924, Penn State Press 1999, S. 140
- ↑ International Yearbook of Futurism Studies Volume 5, Walter de Gruyter 2015, S. 15
- ↑ Website vo dr Kunsthalle Baasel
- ↑ op. cit. International Yearbook of Futurism Studies 2015, S. 17
- ↑ Martin Heller, Fritz Baumann und "Das Neue Leben: eine Ausstellung im Berowergut, Riehen, 23. Oktober - 28. November 1982, Rieche 1982
- ↑ [https://www.galeriemueller.com/de/neue-seite-51/ 1918 I 2018. WIR GLAUBEN AN EINE KUNST (10.11.-23.12.2018)
Kwelle
ändere- Wilhelm Barth, Basler Jahrbuch 1920, S. 328ff
- Richard Sheppard, Modernism - Dada - Postmodernism, Northwestern University Press, 2000, S. 320f.
- Naomi Gregoris, Wie eine Gruppe Basler Künstlerinnen und Künstler 1918 den Geist der Zeit traf, bz Basel, 7.11.2018