Ewoluzioonstheorii

E biologischi Ewoluzioonstheorii beschribt und erklärt wie die biologische Arte as Resultat vo dr organismische Ewoluzioon entstande si und sich veränderet häi, d. h. vom ene realhistorische Entwiggligsbrozäss, wo stattgfunde het und immer no witer goot. Dr Jean-Baptiste de Lamarck het 1809 s Konzept vom Artewandel vorgschlaage und isch äine vo de erste Ewoluzioonstheoretiker gsi. S Hauptbrinzip vo sinere Theorii isch e grichteti Hööcherentwigglig vo Lääbewääse gsi, wo immer wider dur en Urzüügig entstande si, und ass so die äinzelne Klasse entstande si; und as Nääbebrinzip het er bostuliert, ass au erworbeni Äigeschafte vererbt wurde, was hüte as Lamarckismus bezäichnet wird. Dr Anatom Georges Cuvier het mit sine Undersuechige vo Fossilie daargstellt, ass d Baublään vo de Lääbewääse verwandt si und ass Lääbewääse chönne usstärbe.

Dr Jean-Baptiste de Lamarck (1744-1829) isch äine vo de erste Ewoluzioonstheoretiker gsi. Er het aagnoo, ass au erworbeni Äigeschafte chönne verernt wärde.

Dr Charles Darwin, wo in dr Middi vom 19. Joorhundert si Theorii vo dr natürlige Selekzion ufgstellt het, wo in groobe Züüg au hüt no Gältig het

D Ewoluzioonstheorii vom Lamarck isch drissig Joor spööter (1838) vom Charles Darwin und 1858 au vom Alfred Russel Wallace witerentwigglet worde. D Aarbede vo dene bäide, wo hüte as Darwinschi Ewoluzioonstheorii bezäichnet wärde, si unabhängig vonenander entstande, aber wo dr Darwin vom Wallace e Brief mit sine Ideä überchoo het, het er si Origin of the Species doch no veröffentligt. D Underschiid in de Theorie vo dene bäide häi hauptsächlig din bestande, wie intensiv d Wirkig vo de verschiidene Ewoluzioonsfaktore isch und wie wichdig si si. Bäidi erkläre die biologischi Ewoluzioon mit ere bessere Aabassig vo alle Organisme an iiri Umwält und dass eso d Komplexidäät gröösser wird (Hööcherentwigglig und Baublaan-Dransformazioone).

Mit dr Synthetische Ewoluzioonstheorii vom August Weismann, wo in dr Middi vom 20. Joorhundert im Darwin sini Theorii mit dr Genetik verschmulze het, isch dr Lamarckismus, wo dr Darwin sälber nid äidütig abgleent het, ganz us dr Moode choo. Es git aber sit em Aafang vom 21. Joorhundert doo und dört Hiiwiis druf, ass es au en epigentischi Vererbig chönnt gee vo Vorgäng, wo usserhalb vo dr Genregulazioon vo dr Genexpressioon wirke und sä doch beiiflusse.

Die klassischi Ewoluzionstheorii vom Darwin

Im Darwin si Ewoluzioonstheorii isch dur Erkenntniss us verschidnige Däildiszipline vo dr Biologii wie dr Paleontologii, dr Genetik, dr Morfologii, dr Anatomii, dr Zällbiologii, dr Biochemii, dr Verhaltensbiologii, dr Ökologii, dr Biogeografii und dr Entwiggligsbiologii immer witer vervollständigt worde. Au d Deszendänztheorii zum gmäinsame Ursprung vo allem Lääbe isch din integriert.
Alli modärne Däildiszipline vo dr Biologii ergänze witeri Aspäkt vo dr Ewoluzioonstheorii und zur Entwigglig vom Lääbe, wil die Froog alli biologische Däildiszipline betrifft.

Weblingg

• Evolutionstheorien im Überblick
• Frankfurter Evolutionstheorie vo Forscher vom Forschigsinstidut Sänckebärg
• Website vo dr AG EvoBio
• The Federation of American Societies for Experimental Biology (FASEB) Informazioone über d Ewolutionslewr (uf Änglisch)
• Was sind Evolutionstheorien? uf YouTube (Dezämber 2011, 14:15 Min.)

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Evolutionstheorie“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.