Gutnisch

Gutnisch (Gutamål) isch ä nordgermanischi Schprôch, wo uf dr Insel Gotland gschwätz wird.

Gschicht

Gutnisch isch ä sehr archhaischi Schprôch, wo sich wege dr politischi Unabhängigkait vo Gotland bis 1361 hät chönne selbschtdändig entwiggle. S git au än elteri Teorii, aß Gutnisch mitem Gotischi verwandt gsi isch; wail d Gote möglicherwiis vo Gotland cho sin. Aber d Schprôchschtruktur aß ganzes isch doch klôr nordgermanisch. D‘ erschti schriftlichi Schpure vum Gutnischi schtammet usem 14te Jôhrhundert: äs Gsetzbuech (Guta Lagh), verschtreuti Rune Inschrifte, ä Chalender, un ä Beschriibig vo dr Gschicht vo dr Gotländer. Bis in 17te Jôhrhundert hät sich Gutnisch als Schriftschprôch chönne halte; danôch isch s vum Dänischi un schpöter vum Schwedischi verdrängt wore. In de näggschti Jôhrhunderte isch Gutnisch schtark vo denne Schprôche behiinflusst wore.

Schdatus

Gutnisch isch offiziäl nüt annerchannt, un wird hüt gwönli als ä schwedischa Dialekt agsehe. D‘ Wirklichkait schaut so us, aß es traditionelle Gutnisch numme nô im Innere vo dr Insel gschprôche wird, während mer in de Schtädt äs Gotländska schwätzt, wo ä schwedischa Dialekt isch mit schtarkem gutnischem Subschrat. Richtiges Gutnisch wird numme nô im Südoschte vo Gotland gschprôche; un im Rescht vo dr Insel manchmal nô in Lieder bbruucht. Gutnisch hät kai guetes Preschtige un isch akut am Usschterbe. Text wered numme nô selte uf Gutnisch verfasst.

Biischpil

Ä text usem Guta Lagh (vo etwa 1300)

Þa en ogutniscr maþr drepr ogutniscan mann. þa dragi so bandu sum gutniscr. En hann a boli sielfs sins bor a gutlandi. Biauþi bot manni en hann orkar sen atmeli ir ut gangit oc lati at meli a milli. oc biauþi þrysuar vm þry ar. En hinn sei mandr oc scemdr þau en hann taki at fyrsta sinni. þegar buþit verþr. ¦ Þa en hann wil ai taka at fyrsta sinni. oc ai at andrv þa taki hann at þriþia. sen þry ar iru vt gangin wil hann ai þa taka. þa scal biera a þing firi alla lyþi.

Gutnischi Wörter

Gutnisch	Alemannisch
tiaud	Volk
löyd	Lüt
dotar	Tochter
ait	Verwandte
feifang	Hindernis
spyre	Frôge
modar	Muetter
peiko	Maidli
pen	ugduldig
skavl	Frucht
spaike av	Wegrenne
stoyt	hänsle
söym	Schej
mauso	Fliige

Links

• Gutnish (uf Änglisch)
• Gutamålsgillet