Kupple

As Kupple (vo lateinisch cupula „chliini Donne“) oder Dom bezäichnet mä en oobere Däil vom ene Ruum, wo d Form von ere Halbchuugele oder Glogge het. Kupple si mäistens us Stäi, Ziegel, Beton, Holz oder verschidnige Metall baut. Die äigentligi Kupple isch d Decki, wo dr Raum undedraa, wo zum Däil oder ganz voMuure umschlosse isch, frei überdeckt.

D Kupple vo dr Baasler Määrthalle vo inne. Wo si 1929 baut worde isch, isch s die dritt grösst Kupple uf dr Wält gsi.

Äigeschafte

Kupple si e bsundrigi Form vom Gwölb, hai nume äi Schäitelpunkt und iire Grundriss, wo kräisförmig, owal oder vileggig cha si, dient in sim ganze Umfang as Widerlager.

Kupple, wo kontinuierlig krümmt si, wärde vo de Ääscheniöör zu de dobblet krümmte Schale zelt, segmentierti Kupple zu de Faltwärk.

Solang nume dradizionelli Baumaterial wie Ziegel und Stäi verwändet worde si, isch d Gröössi vo de Kupple beschränkt bliibe. Bis in s 20. Joorhundert isch eso s Pantheon z Rom us em Joor 125 n. d. Z. mit 43,3 Meter Durchmässer dr grösst Kuppelbau bliibe. Wo denn dr Staalbeton iigfüert worde isch und spööter dr Richard Buckminster Fuller die geodätischi Kupple erfunde het, si gröösseri Bauwärk mööglig worde. So isch dr grösst Kuppelbau hüte mit eme Durchmässer vo 207 Meter dr Superdome z New Orleans.

Litratuur

• Oscar Schneider: Kampf um die Kuppel. Baukunst in der Demokratie. Bouvier Verlag, Bonn 2006, ISBN 3-416-03076-1.

Weblingg

 Commons: Kupple – Sammlig vo Multimediadateie

• Beatrice Härig: Die Schwerelosigkeit der Steine. Von der Faszination der Kuppeln als Bauelement, in: Monumente Online 6.204

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Kuppel“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.