Glogge

D Glogge isch es Gfääss us Metall oder au us anderem Material wie öppe Glas, Ton oder Porzelan und ghört zu de Musiginstrumänt.

d Glogge vo dr refermierte Chile vo Effretike

was si sind und für was me se bruucht

Es isch e Form vo de Idiofoon. Dr Doon entstoot dur d Schwingig, wo s Gloggematerial het, wemme se tuet aschloo. Das cha mit eme Chlöppel, wo innedra ufghänkt isch, oder mit eme Hammer vo usse sy.

Me kännt Glogge sit dr chinesische Bronzezyt im 15. Joorhundert vor Chrischtus. Z Ägypte sind si im 9. Joorhundert vor Chrischtus uufcho, und vo do isch d Glogge im Middelmeerruum algemein bekannt worde. S Wort «Glogge» chunt vom altirische Wort cloc(c) ‚Schälle, Glogge‘ – dene iri Glogge sind mit dr irische Mission uf dr europäisch Kontinänt choo.

Die chlyne Handglogge sind Gräät gsi, wo die chrischtleche Mönch in dr Spotantike und im früene Middelalter bi sech gha händ. S Glöggli isch eis vo de Attribut vom Heilige Antonius, und en uralti Handglogge us Irland isch hüt im Chlooschter Sanggale. Am Ändi vom erschte Joortusig noch Chrischtus het me i de Chlööschter vo Weschteuropa agfange grossi Glogge z güsse, wo me denn uf em Chiletach imene Dürmli, em Dachryter, und spöter au imene Gloggedurm ufghänkt het. Dr Bischof Gregor vo Tours (538–594) het Glogge erwäänt, und dr Abt Walahfrid Strabo (808–849) vo dr Rychenau schrybt vo Glogge, wo us Bronze ggosse sind.

Glogge sind i dr Kulturgschicht für verschideni Sache bruucht worde. Näbe de Chileglogge git’s no vil anderi Arte, zum Bischpiil d Stadtglogge, d Tämpelglogge, d Zeremonieglogge, d Schiffs- und Ysebaanglogge, d Zytglogge, d Fabriggglogge, d Schuelhuusglogge, d Füürweerglogge, d Türeglogge und d Chueglogge oder Trychle.

d Schillerglogge vom Chloster Allerhailige z Schaffuuse

E wytume bekanti Durmglogge isch s Munotglöggli vo Schaffuuse, wo dr Ferdinand Buombärger drüber ane 1911 es hochdüütsches Lied gschribe het; das isch hüt es Schwiizer Volchslied. Eis vo de bekantischte und au vil kommentierte Gedicht vo dr düütsche Sprooch isch s Lied vo dr Glogge vom Friedrich Schiller usem 1799i. Är verzellt do drin, wie me en Glogge macht. E Kwelle füre Schiller isch d Gschicht vo dr Münschterglogge vo Schaffuuse gsi. Uff dä Tegscht vom Schiller het dr Komponischt Max Bruch s Oratorium Lied vo dr Glogge gschribe, wo ane 1878 z Köln d Uruffüerig gha het.

Chlyneri Glöggli und Schälle bruucht me als Musiginstrumänt, für kultischi Handlige, für s Vee, für s «Gröll» a Fahrzüüg und Trachte, im Huushalt, zum Versammlige z leite und no für anderi Zwäck. Ganzi Gruppe vo Glogge sind ide Gloggespiil oder Carillon zämegstellt zum drmit Melodie z spiile. Schäle isch e Farb vom Jass.

Bi gwüssne Brüüch chöme Glogge und Glöggli vor, öppe bim Chalandamarz im Engadin, am Güdelmäntig z Äinsidle, bim Chlausjage im Kanton Schwyz, bim Silveschterchlausne im Kanton Apezäll Usserroode und vo de chlyne runde Schälle chunt dr Name vo de Röllelibutze z Altstätte.

Lueg au

• Gloggebächerkultur

Literatur

• Josef Grünenfelder: Glocken. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Hans Hickmann, Christhard Mahrenholz: Glocken. In: Friedrich: Die Musik in Geschichte und Gegenwart Bd. 5, Kassel 1956, Spalte 267–291.

Weblink

 Commons: Glogge – Sammlig vo Multimediadateie