Silveschterchlaus
E Silveschterchlaus isch e Persoon mit ere Masge und emene Goschtüüm, wo bim Silveschterchlause mitmacht.
Das isch en Bruuch, wo me im Kanton Apezäll Usserroode am Silveschter und no einisch am 13. Jänner, em Alte Silväschter, begoot. Dä Bruuch isch id Lischte vo de lebändige Tradizioone vo dr Schwiiz yträit. S Schwiizerische Idiotikon het do dezue vil Kwelebeleeg gsamlet.[1]
Es git drüü Arte vo Silveschterchlöis: die Schööne, die Schö-Wüeschte und die Wüeschte.
- Die Schööne gchennt me a de grosse schööne Huube uf em Chopf, a de schöne Chleider und a dr lieblige Masge.
- Die Schö-Wüeschte sind mit Tannechriis, Moos und anderne Sache goschtümiert.
- Au die Wüeschte trääge die glyche Sache us dr Natuur, aber ebe vil wüeschter arangschiert, und e gruusegi Masge.
D Silveschterchlöis laufe schupelewys vo Huus zu Huus und wünsche de Lüüt mit Gschäll und Zäuerli es guets nöis Joor. Mit dr Silveschterchlöis sind au «Rollewyber», wo nid grossi Sänntumsschäle und Trychle, sondern Reie vo chlynere, chugelrunde Schäle träge, i vilne Schupel. I deil Dörfer gaat dr Silveschterchlaus mit emene Schnappesel us.
Ums Chlause im Apezäll gaats au im Chinderbuech «Wälti wird Silvesterchlaus» vo de Karin Antilli Frick und de Esther Ferrari.[2]
Vo ane 2013 bis 2014 het s Apezäller Volchskund-Museum i dr Uusstellig Of em Chopf Huube und Hüet vo Silveschterchlöis zeigt, wo dr Bruno Räss (* 1952)[3] vo Gossau und dr Kurt Hauser vo Schwellbrunn gmacht hend.[4][5] Ane 2014 isch dr Film The Silvesterchläuse of Hundwil vom iteliäänische Reschissöör Michele Trentini (* 1974) usechoo.[6]
I dr jüngere Zyt findet me dr Bruuch vo de Silväschterchlöis au a anderne Oort, wie zum Bischpiil z Stäfa.[7]
Literatur
ändere- Werner Meier, Hanspeter Spörri: Masken, Tänze, Schellenklang. Appenzeller Verlag 2010
- Esther Ferrari, Agathe Nisple: Urnäscher Brauchtumsmuseum. Rolle, schelle, zaure. Silvesterchläus und ihre Faszination. 2015.
- Ernst Hohl, Yu Hao, Toni Küng: Silvesterkläuse, Glöckler, Klausjäger – spektakulärer Kopfschmuck im Volksbrauch. Katalog zur Ausstellung im Haus Appenzell. Appenzeller Verlag 2015.
- Beat Müller, Martina Basista: Silvesterchlausen – Chlausezäuerli im Appenzellerland. CD, Appenzeller Verlag 2015.
Weblink
ändere
Commons: Silvesterklaus – Sammlig vo Multimediadateie- Silvesterchlause uf der Website vo appenzellerland.ch
- chlause uf idiotikon.ch
- Silvesterchlausen uf lebendigetraditionen.ch
- d Silveschterchlöis vo Wald uf heimatmuseum-wald.ch
- d Siveschterchlöis vo Urnäsch uf museum-urnaesch.ch
- s Chlause z Schwellbrunn uf schwellbrunn.ch
- Website vo dr Chlauseschupel «Hörnlischuppel» vo Hundwil uf chlausegruppe.ch
Fuessnoote
ändere- ↑ chlause uf idiotikon.ch
- ↑ Karin Antilli Frick, Esther Ferrari: Wälti wird Silvesterchlaus uf verlagshaus-schwellbrunn.ch
- ↑ Mit Freude im «Chlausenfieber» Artikel uf tagblatt.ch vom 30. Dezember 2013
- ↑ Of em Chopf. Hauben und Hüte schöner Silvesterchläuse uf appenzeller-museum-stein.ch
- ↑ Alemannische Larvenfreunde: Of em Chopf. Hauben und Hüte schöner Silvesterchläuse uf larvenfreunde.de
- ↑ Michele Trentini: The Silvesterchläuse of Hundwil uf cinemaitaliano.info
- ↑ Stäfner Silvesterchläuse. uf staefa.ch