Röschtigrabe
Mit Röschtigrabe (uf französisch wird näbem Wort Röschtigrabe mängisch au Rideau de Rösti gseit, wo soviil heisst wie Röschtivorhang, oder Barrière de Rösti, wo sovil wie Röschtibarriere oder Röschtihürde heisst) isch dr Mentalitätsunterschid, ebe en Grabe, zwüschem Wälschland und de Dütschschwiiz gmeint. Obs de überhaupt git, isch starch umschtritte. Wiu au a mängem Ort s Vorurteil bschteit, im Wälschland gäbs keini Röschti, het me des Wort bruucht, für der Ungerschiid dütlich z mache.
Aus Argument für de Röschtigrabe wird immer wider druf verwise, dass bi Vouksabschtimmige s Wälschland anderscht schtimmt wi d Dütschschwiiz. Bi ere genauere Analyse vo de Abschtimmige muess me aber säge, dass es nöd gäng so isch.
Am dütlichschte isch de Unterschiid zwüschem Wälschland und de Dütschschwiiz in Abschtimmige zu ussepolitische und soziale Themene feschtzschtelle. Bi de Abstimmig über de EWR-Bitrit hei zum Bischspil alli welsche Kantön de Vorlag zugschtimmt, wobi d Zueschtimmig zwüsche 80 % im Waadtland und 55,8 % im Wallis gläge het, wobi in de Dütschschwiiz d Ablehnig, abgseh vo de beide Basel, einhellig isch gsi. Am dütlichschte Abglehnt worde isch de EWR-Bitritt z Uri mit 74,9 %.[1]
Au bi de Abschtimmig über d Intiative für e soziali Einheitskrankekasse isch de Unterschiid dütlich gsi. D Initiative isch zwar in allne Kantön bachab gange, het aber – mit Usnahm vom Kanton Wallis – in allne welsche Kantön 37 % und meh Ja-Schtimme erreicht, in de Dütschschwiiz aber numme Ja-Aateil zwüsche 8,3 % im Appizäll Innerroode und 34,6 % z Basel-Schtadt.[2]
Offe wär bi de Poschtulierig vo eme Röschtigrabe, uf wellere Siite de Kanton Tessin ligt. Bi ussepolitische Vorlage schtimmet Tessiner nämlich gwöhnlich ehnder mit de Dütschschwiiz, bi sozialpolitische ehnder mit de Romandie.