Schimpanse

Schimpanse
Bonobo (Pan paniscus)
Systematik
Deilordnig: Affe (Anthropoidea) Altwältaffe (Catarrhini) Überfamilie: Menschenartigi (Hominoidea) Familie: Menschenaffe (Hominidae) Underfamilie: Homininae Gattig: Schimpanse
Wüsseschaftlige Name
Pan
Oken, 1816

D Schimpanse (Pan) si e Gattig us dr Familie vo de Menschenaffe (Hominidae). Si si die nöggste lääbige Verwandte vom Mensch und lääbe im middlere Afrika. Zur Gattig ghööre zwäi Arte: dr Gmäin Schimpans (Pan troglodytes) und dr Bonobo oder Zwärgschimpans (Pan paniscus).

Merkmol

D Verbräitigsgebiet vo de Schimpanse: Rot isch d Häimet vom Bonobo, die andere Farbe vo de verschiidene Underarte vom Gmäine Schimpans.

Schimpanse häi e maximali Chopfrumpflengi vo 64 bis 94 Santimeter und häi kä Schwanz wie alli andere Menschenaffe au. Wenn si ufrächt stöön chönne si uf e Hööchi vo 1 bis 1,7 Meter cho. Bim Gwicht git s e dütlige Gschlächtsdimofismus: wäärend Wiibli öbbe 25 bis 50 Kilogramm schwer wärde, sich s Gwicht vo Männli zwüsche 35 bis 70 Kilogramm. D Bezäichnig „Zwärgschimpans“ für e Bonobo isch äigetlig falsch, wil bäidi Arte öbbe gliich grooss wärde. Allerdings het dr Bonobo e grazilere Schäadel und lengeri und dünneri Ärm und Bäi.

D Erm vo de Schimpanse si lenger as d Bäi, d Händ häi fümf Finger, d Füess fümf Zeeche, d Duume und die groosse Zeehe chönne de andere Finger oder Zeeche gegnübergstellt wärde, si si opponierbar. Uf em grösste Däil vom Körper waggst e dunkelbruuns oder schwarzes Fäll.

Über de Auge häi d Schimpanse Augewülst, d Oore stöön ab und si rundlig und d Schnauze stoot uuse. Uf em Gsicht het s käni Hoor und es isch bim adulte Dier dunkelgrau oder schwarz. Bim Chopf vom Gmäine Schimpans isch s Gsicht heller und d Stirne runder as bim Bonobo.

D Eggzeen si bim Gmäine Schimpans stark gschlächtsdimorf (bi Männli si si dütlig gröösser), bim Bonobo seer vil weniger. Im groosse Ganze si d Schniidzeen bräiter und d Molare häi runderi Höcker as bim Gorilla.

D Körpertämpratur vo gsunde Schimpanse isch – wie bim Mensch – im Durchschnitt 37 Grad Celsius.

• 
  Dr Chopf vom ene Gmäine Schimpans: Dr Schädel isch massiver, s Gsicht mäistens heller. Es git Dier, won e wisse Bart am Chiini häi.
• 
  Dr Chopf vom ene Bonobo: Uffellig si dr lang Hoorschopf, wo vilmol gschäitlet isch, und s dunkle Gsicht mit de helle Libbe.

Litratuur

• Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie. Springer, Berlin 2002. ISBN 3-540-43645-6.
• Ronald M. Nowak: Walker’s mammals of the world. 6. Auflage. Johns Hopkins University Press, Baltimore, ISBN 0-8018-5789-9. 

Weblingg

 Commons: Schimpanse – Sammlig vo Multimediadateie

• Site vom Kyoto Primate Research Institute vo dr Uniwersidäät vo Kyoto (änglisch)

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Schimpansen“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.