Schwändè

Schwändè (au Schwändbau; engl. swidden) isch im ängerè Sinn è annodubaki hauptsächlich z Europa, abber au i dè Subsahara vobreiteti Form vom Fäldbau. Dõdeby wörd potenzièlls Ackerland (sèltner Grüèland) vo Grüèzüüg (Bäum, Stuudè) befreit, woby s Wègmachè vo dè Stögg (d Wurzlè) nit gmacht wörd.

Im witterè Sinn un im änglischsprõchigè Ruum (engl. „slash-and-burn“); sowiè z Schwedè (schwed. „Svedjebrug“) wörd au dè Brandfäldbau als Schwändè benamst.

S Ykerbè vo dè Rindè (Ringelung) nennt mò Schwändè, dõdurrè sin d Bäum abgschtorbè un uusdröchnèt. S Rodè vo dè Baumstümpf hèt mò dõdeby wägglò, well diè gwunneni Flächi für dè Stockfäldbau z bruuchè gsi isch un s voblibène Wurzelwärch bsunders a dè Haaldè d Erosion vohinderèt hèt. Prähistorisch isch s Schwèndè vomuètlich durch Übbererntè vo dè Wälder als Waldweid un durch Vobrennè unterschtützt worrè.

Im Alpèraum umfasst dè Schwändbau bis i d Neuzit vobreitet au diè langsami Erwiterung un d Pfleeg vom offenè Land am Rain, au im Almbedryb (Sömmerig). Dõdeby bruucht mò è Abfolg vo Schwändè durch Ringlè (abber au chlyflächigè Kaalhièb odder Entnaam vo Einzelbäum), denn d Übbergangsphasè vo dè Stockung (Nidderwald) für Raufuètter un Laubheu (Schnytelung) sowiè Flèchtmatriaal für s Yhaagè, Zeinè un andres Züüg, denn d Freilandgwinnung.

È letschti Form vom Schwändè git s no i dè Sygerländer Haubärgswǜrtschaft, wo uff èm gschwändetè Grund eijöhrig Roggè odder Buèchweizè aabaut worrè isch, bevor s Zuèwachsè widder zuèglõ worrè isch.

Wörd è Freiflächi nit gmait no gschwändet, gòt si a dè meischtè Standört z Mitteleuropa innerhalb vo è baar Johr in èn Stuudèhaag übber, denõch gòt er in èn Wald übber. Schwändè isch hüt èn wichtigè Deil vo dè Alpwǜrtschaft, dõdèby wörrèd d Alpweidè vo Stuudè, Latschèkièfèrè un Alpèrosè frei gmacht, welli d Fuètterpflanzè vodrängt hèn.

Diè bis Mitti vom 20. Johrhundert gängigi Praxis, mit Latschèkièfèrè odder Alpèrosè stark übberwachseni Alpmattè un Haaldè eifach aa z zündè (Brandrodung), isch z Europa hüt untersait. Dè Naturschutz hèt sich denn au uff d Alpèrosè uusdeent, bis sich zeigt hèt, dass selli, well si vom Vyh gmidè wörrèd, uff dè Alpflächè als Uuchrut gildèt un Mattè in è baar Johr großflächig übberwucherèt hèt. S dè Alpbuèrè un yrè Senner zuèschtehende Schwändrächt lòt z Dütschland au d Bsitigung vo suscht strèng gschütztè Pflanzè wiè d Alprosè. Hütigi Alpbuèrè stôn vor èm Dilemma, dass Schwändè arbètsuffwändig un düèr isch. Übber mengi Johr nit gschwändeti Flächè mit uffchòèndem Baumwuchs wörrèd vo dè zuèschtändigè Forschtämter hüüfig zum Schutzwald deklaryrt un gôn dõdemit als Weideflächi volorè.

Als tǜpischs, historischs Wärchzüg isch öppè d Schwändsensè z nennè, wo è churzes, massivs Sensèblatt un, ym gegèübber, è chlyns Beil drait. S Schwändè erfolgt hüt meischtens elegtromechanisch mit Motorsensè odder Motorsägi.

Literadur

Jens Lüning: Steinzeitliche Bauern in Deutschland. Die Landwirtschaft in Neolithikum (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie, Bd. 58). Habelt, Bonn 2000, ISBN 3-7749-2953-X.

Bitte gib au Achtig uf dr Hiwis zue Rechtstheme!

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Schwendbau“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.