En irdischi Sunnefinsternis oder Eklipse (griechisch: ἔκλειψις ékleipsis „Überlaagerig, Verdeckig, Uslöschig“) isch en astronomischs Eräignis, wo d Sunne vo dr Ärde us gsee vom Mond ganz oder zum Däil zuerdeckt wird.

Dotali Sunnefinsternis
(D Verheltnis vo Abstand und Grössi si nit maassstabdröi)
Animazioon vo dr dotale Sunnefinsternis vo 2006; dr chlii, dunkli Punkt isch dr Kärnschatte, dr Halbschatte isch heller.
Animazioon vo dr Sunnefinsternis vom 20. März 2015; im alemannische Sprochruum isch es e 65 bis 70 % Verdunklig gsi. Z Züri hät si am 34 ab zähni eren Höhepunkt gha.[1]

D Sunne und dr Mond gseen für e Beobachter uf dr Ärde öbbe gliich grooss us und so cha d Mondschiibe d Sunneschiibe grad ganz zuedecke. D Kärnschatte-Spur vom Mond, wo bin ere dotale Sunnefinsternis uf d Ärde fallt, isch maximal e baar hundert Kilometer bräit, dr Halbschatte vom Mond hingeege meereri duusig Kilometer. De Grund dodefür isch, as d Sunne e flechigi Liechtkwelle isch und so en Übergangsschatte wirft, wo d Helligkäit von em gege usse fliessend zuenimmt. Drum cha mä denn vo mee as eme Viertel vo dr Ärdoberflechi us nu e parzielli Verfinsterig vo dr Sunne beobachte.

Arte vo Sunnefinsternisse ändere

E totali Sunnefinsternis isch immer dänn, wänn de Kärnschatte vom Mond uf d Ärde fallt. Di totali Verdeckig vo de Sunne dur de Mond cha me allerdings nu dänn gseh, wäm mer uf de Ärde a me Ort stoht, wo de Kärnschatte verbii chunnt. Suscht gseht me nu e „parzielli“ Verdunklig. Es werd i de Wüsseschaft au no underschide, i wellere Form as sich de Schatte uf de Ärde abzaichnet. Bin ere totale Sunnefinsternis isch de schynbari Durchmässer vom Mond grösser as dä vo de Sunne. D Beobachtig von ere söttige Finsternis isch bsunders inträssant, wil me dänn au d Sunnekorona beobachte cha. Die werd suscht vom hälle Sunneliecht öberstrahlt.

E parzielli Sunnefinsternis isch dänn, wänn de Kärnschatte vom Mond a de Ärde verbii goht und nu de Halbschatte uf üse Planet fallt. Da passiert äntwäder am Nord- oder Südpol vo de Ärde.

Gfohre und Uswirkige ändere

E Sunnefinsternis, öb total oder parziell, isch för d Ärde und sini Bewohner e kä Gfohr. Usser as d Hänne in Stall ini gönd, wil si z Gfühl händ, es nachti scho. Di ainzig Gfohr för de Mänsch isch, wänn er ohni Schutz vo de Auge versuecht, während ere Sunnefinsternis i d Sunne zluege.[2]

Mä hät usgrächnet, as bin ere totale Sunnefinsternis europawit öpe s 30-fachi vo de Laischtig vom Chärnchraftwärk Gösge weniger Sunneenergii produziert wörd und drom d EW mönd luege, as d Versorgig mit Strom öber die Zit gwärlaischted isch.[3]

Litratuur ändere

  • Rudolf Kippenhahn, Wolfram Knapp: Schwarze Sonne, roter Mond. Die Jahrhundertfinsternis, DVA, Stuttgart, 2002
  • Andreas Walker: Sonnenfinsternisse und andere faszinierende Erscheinungen am Himmel, Birkhäuser Verlag, Basel, 1999
  • J. P. McEvoy: Sonnenfinsternis. Die Geschichte eines Aufsehen erregenden Phänomens. Berlin Verlag, Berlin 2001, ISBN 3-8270-0372-5
  • H. Mucke, J. Meeus: Canon der Sonnenfinsternisse -2003 bis +2526, Astronomisches Büro, Wien, 2. Auflage, 1999 [1]
  • Richard F. Stephenson: Historical eclipses and earth's rotation. Cambridge Univ. Press, Cambridge 1997, ISBN 0-521-46194-4.
  • John M. Steele: Observations and predictions of eclipse times by early astronomers. Kluwer Acad. Publ., Dordrecht 2000, ISBN 0-7923-6298-5.

Weblingg ändere

  Commons: Sonnenfinsternis – Sammlig vo Multimediadateie

  Sonnenfinsternis im dütschsprochige Wikisource

Fuessnoote ändere

  1. Infografik: Die Sonnenfinsternis am 20. März Mittailig uf srf.ch vom 19. März 2015
  2. Sonnenfinsternis – Ein Augenblick schadet schon dem Augenlicht Artikel uf srf.ch vom 20. März 2015
  3. Sonnenfinsternis: Der Härtetest fürs Stromnetz Artikel uf srf.ch vom 19. März 2015
  Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Sonnenfinsternis“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.