Sprochatlas vu Unterfranke

Dialäkt: Undermarkgreflerisch

Dr Sprochatlas vu Unterfranke (dt. Sprachatlas von Unterfranken, churz SUF) erfasst d Sprachgeografii vu dr Dieläkt vu Unterfranke. Är isch e Deil vum gsamtbayrische Sprochatlasunternämme Bayrische Sprochatlas. Des Forschigsprojäkt git s syt 1989 an dr Universitet Würzburg, d Arbetsstell heißt hite Unterfränkisches Dialektinstitut. Dr SUF soll d Dieläkt vu Unterfranke in ihre geografische Verbreitig vollständig erfassen un dokumäntiere.

Sprochatlas vu Unterfranke Bd. 3/1

Methodik

ändere

Frogebuech

ändere

S Frogebuech vum SUF isch 1990 entstande uf dr Grundlag vu dr Frogebiecher, wu s scho gee het vum Sprochatlas vu Bayrisch-Schwobe un vum Sprochatlas vu Nordoschtbayern. Di gmeinsam Schnittmängi vu däne bede Frogekatelog isch ibernuu wore wie au dr Frogenablauf. Erwyteret wore isch s Frogebuech um d Themene Räbböu, Gsind, Huusmetzgete un Schnapsbränne. Anderi Sachthemene sin z. B. S Vih un syy Pfläg, Ackerböu, Obs, Dr Mänsch, Chleider, Wohnig. Insgsamt het s im Frogebuech rund 2500 Froege un e großi Zahl vu Abbildige. D Abbildige mache s fir dr Gwehrsperson zum eine lychter, komplizierti Ding wie zem Byschpel di einzelne Deil vun eme Wage z bschryybe, zum andere cha mer dodermit sicher stelle, ass sich e Antwort eidytig uf dr gfrogt Gegestand bezieht.

Befrogig

ändere

D Dieläktbefrogige fir dr SUF sin in 182 Ortschafte durgfiert wore, was eppe jedi sechsti Ortschaft isch. Befrogt wore si uusschließlig Dieläktsprächer, wu elter gsi sin wie 60 Johr un zmindescht in dr zwote Generation im Befrogigsort gläbt hän. D befrogte Gwehrspersone sin fascht alli Handwärcher gsi oder Bure. Pro Ortschaft sin drej bis fimf Dieläktsprächer befrogt wore, e vollständigi Ufnahm an eim Befrogigsort het im Durschnitt fimf Däg brucht.

Durgfiert wore sin d Befrogige no dr diräkten Erhebigsmethod. D Exploratore sin zue dr Gwehrspersone heim gange, wu derno d Froge us em Frogebuech gstellt wore sin. D Antworte wäre diräkt in s Frogebuech yydrait. Go lutligi Fyynheite eso gnau wie megli feschthalte chenne hän d Exploratore fir d Niderschrift vu dr Antworte di seli differänziert Lutschrift Teuthonista brucht.

Zuesätzlig zue dr Niderschrift isch d Befrogig uf Tonbänder feschtghalte wore. Näben eme Tonarchiv isch am SUF au ne Fotoarchiv yygrichtet wore. D Exploratore hän vor allem sachkundlig relevanti Gegeständ fotografierte wie z. B. alti Gschir vu dr Bure un alt Wärchzyyg. Fotografiert wore sin aber au d Gwehrsperson sälber, alti Burehyyser un au dr Ufnahmeort.

D SUF-Ufnahme sin vor allem in dr Wintermonet durgfiert wore. Vili vu dr Gwehrspersone sin Bure gsi un hätten im Summer nit derzyt gha fir e sonigi ufwändig Befrogig.

Chartierig

ändere

D Dieläktufnahme wäre uf Punktsignaturcharte vereffetligt. Statt dr Originalbeleg wie z. B. in dr franzesische Sprochatlante, wird do an jedem Ortspunkt e Signatur yyzeichnet. D Signature bstehn us eifache geometrische Forme wie Chreis, Drejeck, Viereck oder eifache Linie. Dr Signatureschlissel stoht in dr Chartelegänd, wu di abschtrakte Signature dr derzue gherige Beleg zuegordnet wäre.

Gschicht

ändere
  • 1989 Grindig vum Projäkt an dr Universitet Würzburg
  • 1991 – 1996 Erhebig vu dr Dieläkt in dr Ufnahmeortschafte
  • 2005 Publikation vum erschte Band
  • 2008: Abschluss vu dr Publikation

Publikation

ändere
  • Band 1: Lautgeographie I: Kurzvokale (Almut König), Lautgeographie II: Konsonanten (Monika Fritz-Scheuplein): 2006
  • Band 2: Lautgeographie III: Langvokale (Magdalena Beichel, Kristin Herbst, Julia Scheuermann), Lautgeographie IV: Diphthonge (Claudia Blidschun): 2007
  • Band 3.1: Nomen (Marion Bayer), Pronomen (Elke Simon): 2008
  • Band 3.2: Verb (Oliver Herbst): 2008
  • Band 4: Wortgeographie I Gelände und Ackerbau (Roland Baumann), Wortgeographie II Haus- und Hoftiere, Milch- und Milchverarbeitung, Hausschlachten (Manuela Grimm): 2008
  • Band 5: Wortgeographie III Mensch und menschliche Gemeinschaft, Kleidung (Jens Wichtermann), Wortgeographie IV Zeiteinteilung; Spiel, Essen, Adverbien (Karin Bayha): 2005
  • Band 6: Wortgeographie V Haus, Wetter, Garten, Tiere (Karin Düchs), Wortgeographie VI Wald, Holz, Gefäße (Elke Simon): 2007
  • Band 7: Einführung (Norbert Richard Wolf)

Junge Sprochatlas vu Unterfranke

ändere

In eme zweite Projäkt, Junger Sprachatlas von Unterfranken (JuSUF), wird dr Dieläkt vu jingere Lyt untersuecht. Vorarbete mit dr Uuswahl vu dr Erhebigsortschafte, dr Uusarbeitig vum Frogebuech un Probeufnahme sin 2005 bis aafangs 2006 gmacht wore, d Erhebige sin 2005 un 2007 durgfiert wore un syt em Jänner 2008 wird ane eme Charteband gschafft.

Wyteri Projäkt

ändere
  • E Uuswahl vu dr Werter im SUF-Matrial isch anne 1996 as Wörterbuch von Unterfranken erschine.
  • E Deil vum SUF-Matrial isch anne 2007 in ere vereifachte, fir Laie verständlige Form as Kleiner Sprachatlas von Unterfranken erschine.
ändere
  Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Sprachatlas_von_Unterfranken“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.