d’ ehamààliga Synagooga z’ Remiremont
Z’ Remiremont ìm Vogeesa-Département-n-ìsch sallamols a Synagooga gsìì. Sa hàt sìch ìn dr Avenue Carnot bfunda —dr hìttiga-n-Avenue Julien-Méline. Sa ìsch ànna 1873 bàuia un ànna 1976 àbgrìssa worra.
| Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch |
Gschìcht
ändereA äärschta Synagooga-n-ìsch ìm Jodock-Hüüs, ema histoorischa Hüüs vu da Choordààma ìm Schtàdtzäntrum vu Remiremont, iigrìchtet worra. S’ Hüüs hann zwai Juuda ànna 1808 kàuift ghàà. Ànna 1826 hàt d’ Schtàdtverwàltung s’ Gebäi ìwwernumma un zärschteert —maa hàt vor àllem d’ Synagooga vu dr Kìrìch vun Unsra Liawa Fràui wälla äntfärna. Ìm gliicha Joohr hàt d’ jìddischa Gmaind a näijer Grundschtìck àm 10 Rue Maucervelle kàuift. Doo ìsch a näija Synagooga bàuia worra.
Ìm Joohr 1869 hàt d’ jìddischa Gmaind a grooss Grundschtìck —34 Häktààra— àn dr Avenue Carnot ìwwernumma, fìr doo a greesera Synagooga bàuia. S’ näija Gebäi hàt dr Schtàdtàrkitäckt Charles-Henri Fachot zaichent. Ìm Gebäi hàt maa z’äärscht sehr kùmpläxa Ziarunga wälla züafiaga, àwwer dr Bàuiplàn ìsch schliasslig veraifàcht worra. Fìr d’ Bàuiàrweeta galdlig unterschtìtza hàt d’ jìddischa Gmaind a Tail vum Grundschtìck müassa verkàuifa —dàs hàt sa ànna 1874 un 1891 gmàcht ghàà. Wahrem Diitsch-Frànzeescha Kriag vun 1870/71 hàt maa d’ Àrweeta unterbrocha. D’ näija Synagooga-n-ìsch jedoch àm 11. Septamber 1873 iigwäjt worra. Àn dr Iiwäijung sìnn unteràndrem dr Àbgoordnet Jules Méline un dr Bìrgermaischter vu Remiremont gsìì, wia àui Vertratter vun àndra Religioona.[1]
Ànna 1890 hàt dr Fachot s’ Ìnnera vum Gebäi a bìtsi-n-ärfrìscht: grààd àm Iigàng hàt’r a Debàttasààl un a Hochzittsààl züagfiagt.
Wahrend dr Schoa-n-ìm 20. Joohrhundert sìnn vìela Juuda vu Remiremont-n-ärmoordert worra. Àlso ìsch d’ Synagooga vìel züa grooss worra. Sa ìsch ànna 1970 verkàuift worra. Maa hàt z’äärscht glàuiwa, àss sa ìn a evànggelischa Kìrìch umwàndla wara wurd,[2] àwwer ànna 1976 ìsch sa àbgrìssa worra. Àn dr Schtälla vu dr Synagooga hàt maa-n-a groossa Wohngebäi, d’ Résidence de l'Empereur, bàuia.[3] A pààr Ìwwerraschter vu dr Synagooga kààt maa-n-ìm Synagooga-Museum vu Bruyères sah.[4] D’ Bank vu dr Synagooga vu Remiremont sìnn hìtt ìn dr Synagooga vun Épinal.[4]
Hìttz’tààgs schteht àm Schtàndtort vu dr ehamààliga Synagooga-n-a histoorischa Zaicha. Dr Schtàndort lìegt àm 1 Avenue Julien-Méline, àn dr Kritzung mìt dr Rue Charles-de-Gaulle.
Bschriiwung vum Gebäi
ändereD’ Synagooga vu Remiremont ìsch uff’ma viaräckiga Grundrìss bàuia worra. Ìhra zwaifààrwiga Hàuiptfàssàda hàt üss Schtai un Bàchschtai bschtànda. Ìwwer’m Iigàngstììra-n-ìsch a Fanschterroosa gsìì, wo vu zwai Pfiiler iigràmmt gsìì-n-ìsch. Dia Pfiiler hann àn d’ Süüla vum Tampel vum Solomon ärìnnert; sa sìnn mìt Zeena ziart gsìì. Uff’m Gaawel ìwwer d’ Fanschterroosa sìnn d’ Zeh Geboota gzaigt gsìì. Ìwwer’m Hàuiptgebäi ìsch a Schìeferdàch gsìì; ìwwer da zwai Wìnkeltìrmer sìnn Zìewel gsìì.
D’ Synagooga-n-ìsch wia-n-a ääschtlig Gebäi ziart gsìì.[5] Ìm Ìnnera ìsch dr Toraschriin sehr ahnlig gsìì wia d’ Üüssafàssàda. ’S ìsch àui a Tribüüna fìr d’ Fràuija gsìì, wo-n-uff dräi Sitta hàt düa verlàuifa.
d’ Ràbbiner vu Remiremont
ändereÀb 1874 ìsch z’ Remiremont-n-a Ràbbiner gsìì —vorhar ìsch numma-n-a Zelebrànt gsìì, wo dr Schtààt bezààhlt hàt.
- 1875-????: Isaac Bloch[4]
- 1883–1897: Abraham Bloch
- 1897–1901: Paul Haguenauer[5]
Àb’m And vu da Joohra 1930 ìsch kää Ràbbiner meh gsìì.[4]
Weblìnks
ändere
Commons: Ehamààliga Synagooga vu Remiremont – Sammlig vo Multimediadateie- D’ ehamààliga Synagooga vu Remiremont uff dr Inventaire du Patrimoine en Lorraine (frànzeesch)
Ainzelnoohwiisa
ändere- ↑ L'Univers israélite : journal des principes conservateurs du judaisme. 1873, S. 88 (französisch, google.de [abgerufen am 17. Juni 2022]).
- ↑ Claire Brugier: Vosges : un appartement légué à la ville de Remiremont en échange de l’entretien du cimetière juif. In: Vosges Matin. 23. November 2015, archiviert vom Original am 4. Februar 2021; abgruefen am 17. Juni 2022 (französisch): „(...) le bâtiment, qui avait été inauguré en 1873, a été détruit un siècle plus tard. Il n’aura jamais été transformé en temple protestant, comme l’idée avait circulé.“
- ↑ Savez-vous qu’il y avait une synagogue à Remiremont ? In: Vosges Matin. 13. Januar 2021, archiviert vom Original am 19. Januar 2021; abgruefen am 17. Juni 2022 (französisch).
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Remiremont en 1939-1945. Anonymes, Justes et Persécutés durant la période Nazie dans les communes de France, abgruefen am 17. Juni 2022 (französisch).
- ↑ 5,0 5,1 Gilles Grivel: Communauté juive de Remiremont. In: Judaïsme d’Alsace et de Lorraine. Abgruefen am 17. Juni 2022 (französisch).
Koordinate: 48° 0′ 53,6″ N, 6° 35′ 46,9″ O