Text: Briäder Grimm „Chinder- un Huusmärli“ - Die sieben Raben
Briäder Grimm: Chinder- un Huusmärli (7. Uflag 1857)
Nr. 25 - Die sieben Raben - Di siibe Graager (Ibersetzig in dr Dialäkt vum Untere Markgräflerland)
E Man hed siibe Buebe ghaa ùn al no ke Dèèchderli, wie aarg er sich s au gwùnsche hed; ändli hed em sy Frau wider guedi Hofnig ùf e Chind gee, ùn wie s ùf d Wäld chùù isch, isch s au ne Maidli gsii. D Fraid isch groos gsii, aber des Chind isch schmaal gsii ùn chlai ùn hed wääge syynere Schwèchi d Nooddaifi sode haa. Der Vader hed ain vù der Buebe go Daifwaser hoole gschigd, di andere segs sin midglofen, ùn wel e jeede der èèrschd bym Schebfe hed wele syy, isch ene der Chrueg in Brùne ghèid. Doo sin si gschdanden ùn hän nid gwisd, was was si häde sode due, ùn e kain hed sich haim dröue. Wù si nid zrùgchùù sin, isch der Vader gischblig wooren ùn hed gsaid: „Gwis hän si s wider wäge me Schbiil vergäse, die godlose Buebe.“ S isch em Angschd woore, s Maidli miesd ooni daifd schdäärben, ùn der hed vor luder Wued gruefe: „Ich wod, d Buebe wùùren ali Chrabe wääre!“ Chuum isch des Woord gsaid gsii, hed er e Gschwiir iber syynem Chobf in der Lùfd ghèèrd, hed in d Hèèchi gluegd ùn hed siibe choolschwaarzi Graager sää fùùrdfliege.
D Eldere hän dää Fluech nid chene zrùgnee, ùn so druurig si ab em Verlùschd vù iire siibe Buebe gsii sin, hän si sich doch ab iirem liebe Dèèchderli dreeschded, wù schdèèrger ùn al Daag scheener wooren isch. S hed langi Zyd nid emool nid gwisd, as es Gschwischder ghaa hed, wel d Eldere hän Aachd gee, as si nid vùn ene verzeld hän, bis es emool an eme Daag ebe d Lyd hed hèère vù sich schwäze, s Maidli sèi wool scheen, aber s sèi doch aigedli dschùld am Ùnggglig vù syynene siibe Brieder. Do isch s ganz druurig wooren, isch zem Vader ùn der Mueder gangen ùn hed gfrogd, eb s Brieder ghaa heeb ùn wùù si hiigroode sèie? Jez hän d Eldere des Ghaimnis nid dèèrfe lenger verschwyyge, hän aber gsaid, s sèi esoo s Ùngglig vùm Himel gsii, ùn wù s ùf d Wäld chùù isch, sèi des nùme der ùùschùldig Aalas gsii. S Maidli aber hed sich al Daag e Gwise druus gmachd ùn hed glaubd, s miesd syyni Gschwischder erleese. S hed ke Ruei ùn ke Raschd me ghaa, bis es sich hääligen ùfgmachd hed ùn in di wyd Wäld gangen isch go syyni Brieder naimen ùfgschbyyren ùn si befrèie, s hed mèchde choschde, was es hed wele. S hed nyd midgnùù wie ne Ringli vù syyne Elderen as Aadängge, e Laib Brood fir der Hùnger, e Chriegli Waser fir der Dùùrschd ùn e Schdieli, fir wän s mied gsii wäär.
Jez isch s als wyderschdgange, wyd, wyd, bis an s Änd vù der Wäld. No isch s zue der Sùne chùù, aber die isch z hais ùn gruusig gsii ùn hed di chlaine Chinder gfräse. S isch fùùrdbräsierd ùn isch zem Moond glofen, aber dää isch seli z chald gsii ùn au gruusig ùn bees, ùn wùn er s Chind gmèèrgd hed, hed er gsaid: „Ich schmeg Mänscheflaisch.“ Do isch s gschwind fùùrd ùn isch ze der Schdäärne chùù, die sin em fryyndli ùn gued gsii, ùn e jeeden isch ùf syynem bsùndere Schdieli ghogd. Der Moorgeschdäärn isch aber ùfgschdande, hed em e Hùmbelbaili gee ùn hed gsaid: „Wän des Baili nid hesch, no chaasch der Glaasbäärg nid ùfschliesen, ùn in däm Glaasbäärg, doo sin dyyni Brieder.“ S Maidli hed s Baili gnùù, hed wool in e Diechli yygwigled ùn isch wider fùùrd gange, esoo lang bis es an der Glaasbäärg chùù isch. S Door isch zue gsii, ùn s hed wele s Baili uusehoole; aber wù s des Diechli ùfgmachd hed, isch s läär gsii, ùn s hed des Gschängg vù der guede Schdäärn verloore ghaa. Was hed s jez soden aafange? Syyni Brieder hed s wele reden ùn hed ke Schlisel nid ghaa fir der Glaasbäärg. S gued Schweschderli hed e Mäser gnùù, hed sich e chlai Fingerli abghaue, hed s in s Door yynegschdegd ùn hed gligli ùfgschlose. Wù s yynegange gsii isch, isch em e Zwäärgli enggeege chùù, des hed gsaid: „My Chind, was suechsch?“ - „Ich suech myyni Brieder, di siibe Graager“, hed s Andword gee. Der Zwäärg hed gsaid: „Di Hère Graager sin nid derhaim, aber wän der esoo lang wid waarde, bis si cheme, no chùm yyne.“ Derno hed s Zwäärgli s Äse vù der Chraben yynedraid ùf siibe Dälerli ùn in siibe Bächerli, ùn vù jeedem Dälerli hed s Schweschderli e Megeli gäsen, ùn us jeedem Bächerli hed s e Schligli drùngge; in s ledschd Bächerli hed s aber des Ringli yyneghèie loo, wù s midgnùù ghaa hed.
Ùf aimool hed s in der Lùfd e Gschwiir ùn e Gwaai ghèèrd, do hed s Zwäärgli gsaid: „Jez cheme di Hère Graager haimgflooge.“ Do sin si chùù, hän wele äsen ùn dringgen ùn hän iiri Dälerli ùn Bächerli gsuechd. No hed ain noch em andere gsaid: „Wäär hed ab myym Dälerli gäse? Wäär hed us myym Bächerli drùngge? Des isch s Muul vu me Mänsch gsii.“ Ùn wù der sibd ùf der Boode vùm Bächer chùù isch, isch em s Ringli enggeege grùùgled chùù. No hed er s aagluegd ùn hed gmèèrgd, as es e Ring vùm Vader ùn vù der Mueder gsii isch, ùn hed gsaid: „God sol gee, as ùnser Schweschderli doo wäär, no wùùre mer erleesd syy.“ Wù s Maidli, wù hinder der Diire gschdanden isch ùn gluuschdered hed, dä Wùnsch ghèèrd hed, isch s fiiri chùù, ùn doo hän ali Graager wider iiri mänschligi Gschdald iiberchùù. Ùn si hän sich ghäärzd ùn enand Schmiz gee ùn sin seli froo haimzooge.