Text: Briäder Grimm „Chinder- un Huusmärli“ - Dornröschen

Briäder Grimm: Chinder- un Huusmärli (7. Uflag 1857)

„Dornröschen“ aus „Mein erstes Märchenbuch“ 19. Jh.

Nr. 50 - Dornröschen - Doornreesli (Ibersetzig in dr Dialäkt vum Untere Markgräflerland)

Friejer isch emool e Cheenig ùn e Cheenigi gsii, wù jeede Daag gsaid hän: „Aa, wämer doch e Chind häde!“ ùn hän aliwyyl kais iiberchùù. Wù d Cheenigi emool im Baad ghogd isch, isch s gschää, as e Frosch us em Waser an s Land gchroobled chùù isch ùn zuen ere gsaid hed: „Dyy Wùnsch wird erfild wääre; eb e Joor ùme good, wiirsch e Doochder ùf d Wäld bringe.“ Was der Frosch gsaid hed, isch gschää, ùn d Cheenigi hed e Maidli ùf d Wäld broochd, wù esoo scheen gsii isch, as der Cheenig vor luder Fraid nid hed wise sich loo ùn e groos Feschd bschdeld hed. Der hed nid bloos syyni Verwande, Fryynd ùn Kamraaden yyglaade, der hed au di wyyse Frauen yyglaaden, as si im Chind hold ùn gued sin. S sin dryzee in syym Ryych gsii, wel er aber nùme zwelf goldigi Däler ghaa hed, wù si dervù häde sode äse, hed aini vùn ene derhaim miese blyybe. S Feschd isch mid ere groose Brachd gfyyrd wooren, ùn wù s fèèrig gsii isch, hän di wyyse Frauen im Chind iiri Wùndergoobe gschänggd: di aind Dùùged, di ander Scheeni, di drid Ryychi ùn ales, was es ùf dääre Wäld gid, wù mer chaa winsche. Wù di Elfd iire Schbrichli gsaid hed, isch ùf aimool di Dryzeend yynechùù. Si hed sich wele derfiir rächen, as si nid yyglaade wooren isch, ùn ooni eberem e Grues gsaid ùn ooni eber aagluegd, hed si mid ere lude Schdim gruefe: „D Cheenigsdoochder sol sich in iirem fùfzeende Joor an ere Schbindle schdächen ùn dood hiighèie.“ Ùn ooni, as si no ai Woord gsaid hed, hed si ùmghèèrd ùn der Saal verloo. Ali sin verschroge gsii, no isch di Zwelfd fiiri chùù, wù no iire Wùnsch iibrig ghaa hed, ùn wel si dää bees Schbrùch nid hed chenen ùfheebe, nùmen abschwèche, hed si gsaid: „S sol aber ke Dood syy, s sol e hùnderdjèèrige Schloof syy, wù d Cheenigsdoochder dryyghèie dued.“

Der Cheenig, wù sy Doochder gäärn hed wele schize vor däm Ùngglig, hed der Befääl uusgee, as ali Schbindlen im ganze Cheenigryych sode verbränd wääre. An däm Maidli sin aber ali Goobe vù der wyyse Frauen erfild woore, wel s isch esoo scheen, aaschdändig, fryndli ùn verschdändig gsii, as e jeede, wùù s bschaud hed, s hed miese gäärn haa. An däm Daag, wù s fùfzee Joor ald wooren isch, isch s gschää, as der Cheenig ùn d Cheenigi nid derhaim gsii sin, ùn s Maidli ganz elai im Schlos zrùg bliiben isch. No isch s iiberaal ùmegange, hed Schdùùben ùn Chamere bschaud, wie s Lùschd ghaa hed ùn isch ändli au an en alde Dùùrm chùù. S isch di ald Schnägeschdäägen ùfegschdiigen ùn isch an e chlaini Diire chùù. Im Schlos isch e roschdige Schlisel gschdägd, ùn wù s en ùmedrild hed, isch d Diiren ùfgangen, ùn isch in däm chlaine Schdiibeli en aldi Frau ghogd mid ere Schbindlen ùn hed flysig iire Flags gschbùne. „Guede Daag, iir alds Miederli, was machen er doo?“ - „Ich schbin.“ hed di Ald gsaid ùn hed mid em Chobf gnigd. „Was isch des fir e Ding, wù doon esoo lùschdig ùmehùbfe dued?“ hed s Maidli gsaid, hed d Schbindle gnùù ùn hed au wele schbine. Chuum hed si aber d Schbindlen aaglängd, isch der Zauberschbrùch in Erfilig gangen, ùn si hed sich in der Finger gschdoche.

In däm Momänd aber, wù si der Schdich gschbyyrd hed, isch si ùf s Bed aabeghèid, wù do gschdanden isch, ùn isch im e diefe Schloof glääge. Ùn dää Schloof hed sich iber s ganz Schlos gschbraided - der Cheenig ùn d Cheenigi, wù graad haimchùù ùn in der Saal yynegange sin, hän aafangen yyschloofen ùn der ganz Hoofschdaad mid ene. Do sin au d Ros im Schdaal gschloofe, d Hind im Hoof, d Duuben ùf em Dach, d Mùgen an der Wand, jo, sogaar s Fyyr, wù ùf em Häärd gflagd hed, isch rueig wooren ùn isch yygschloofe, der Broodis hed ùfghèèrd mid brùzlen, ùn der Choch, wù der Chùchibue hed welen an der Hoor zie, wel dää ebis verdue hed, hed e loos gloo ùn isch gschloofe. Ùn der Wind hed ùfghèèrd, ùn ùf der Baim vor em Schlos hed sich kai Bledli me gregd. Im ringrùm ùm s Schlos aber isch e Doornehege gwagse, wù al Joor hèècher wooren isch, ùn ändli ùm s ganz Schlos ùme ùn driber uusegwagsen isch, as mer gaar nyd me dervù hed chene sää, nid emool me der Faanen ùf em Dach. S isch aber d Saag in däm Land gange vùm scheene Doornreesli, wù schloofd, wel esoo hed mer die Cheenigsdoochder ghaisen, as Cheenigssiin als derhäärchùù sin ùn dùr die Hegen in s Schlos hän welen yydringe. S isch enen aber nid meegli gsii, wel d Doorne feschd zämeghebd hän, wie wän si Händ ghaa häden, ùn die Bùùrsche sin hange bliibe, hän sich nid chene wider loos machen ùn sin jeemerlig gschdoorbe. No lange, lange Joor isch wider emool e Cheenigssùùn in s Land chùù ùn hed ghèèrd, wien en alde Man vù der Doornehege verzeld hed, s diei e Schlos derhinder schdoo, wù ne wùnderscheeni Cheenigsdoochder, wù mer Doornreesli haisdi, scho zyder hùnderd Joor dine schloofe diei, ùn mid ere diei der Cheenig ùn d Cheenigi ùn der ganz Hoofschdaad schloofe. Der hed au vù syym Grosvader gwisd, as scho vyyl Cheenigssiin chùù sèien ùn versuechd häde, dùr die Doornehege dringen, aber si sèie din hangebliiben ùn sin e druurige Dood gschdoorbe. Do hed dää Bùùrsch gsaid: „Ich haa ke Angschd, ich wil uuse go s scheen Doornreesli sää.“ Der gued Ald hed em mèchden abroode, wien er hed wele, der hed nid ùf e ghèèrd.

Jez sin aber graad die hùnderd Joor ùme gsii, ùn der Daag isch chùù gsii, wù s Doornreesli wider häd soden ùfwache. Wù dä Cheenigssùùn nèècher chùù isch zue dääre Doornehege, sin s luder groosi, scheeni Blueme gsii, die sin vùn elai usenand gangen ùn hän en ùngghèid dùùre gloo, ùn hinden an em sin si wider zuen ere Hege zämegange. Im Schloshoof hed er Reser ùn gschägdi Jagdhind sää liigen ùn schloofen, ùf em Dach sin d Duube ghogd ùn hän s Chebfli ùnder d Fliigel gschdegd. Ùn wùùn er in s Huus chùù isch, sin d Mùgen an der Wand gschloofe, der Choch in der Chùchi hed no d Hand ghebd, wie wän er der Bue hed wele pagen ùn d Magd isch vor der schwaarze Huen ghogd, wù häd sode grùbfd wääre. No isch er wyderschdgangen ùn hed im Saal der ganz Hoofschdaad sää liigen ùn schloofen, ùn doobe bim Droon sin der Cheenig ùn d Cheenigi glääge. No isch er als wyderschdgangen, ùn ales isch esoo rueig gsii, as der hesch chene dy Schnuufe hèèren, ùn ändli isch er zue däm Dùùrm chùù ùn hed d Diire zue dääre chlaine Schdùùben ùfgmachd, wùù s Doornreesli gschloofen isch. Doo isch s gläägen ùn isch esoo scheen gsii, as er d Auge nid hed chene dervù loo, ùn der hed sich bùgd ùn hed em e Mùz gee. Wùn er mid däm Mùz an s chùù isch, hed s Doornreesli d Augen ùfgmachd, isch verwachd ùn hed e ganz fryyndli aagluegd, no sin si midnand aabegangen, ùn der Cheenig isch verwachd ùn d Cheenigi ùn der ganz Hoofschdaad ùn hän enand mid groosen Augen aagluegd ùn d Ros im Hoof sin ùfgschdanden ùn hän sich gridled, d Jagdhind sin ùmegùmbd ùn hän gwaadled, d Duuben ùf em Dach hän s Chebfli ùnder der Fliigel fiirizooge, hän ùmegluegd ùn sin in s Fäld gflooge, d Mùgen an der Wänd sin wydergchroobled, s Fyyr in der Chùchi isch ùfgflagered ùn hed s Äse gchochd, der Broodis hed aafange brùzlen, ùn der Choch hed em Bue aini gchalbered, as er gschröue hed, ùn d Magd hed d Huen fèèrig grùbfd. Ùn derno isch d Hochzyd mid ere groose Brachd gfyyrd wooren, ùn si hän mùnder gläbd bis an iiren Änd.