Text: Briäder Grimm „Chinder- un Huusmärli“ - Frau Holle

Briäder Grimm: Chinder- un Huusmärli (7. Uflag 1857)

Hermann Vogel „Frau Holle“

Nr. 24 - Frau Holle - Frau Holdi (Ibersetzig in dr Dialäkt vum Untere Markgräflerland)

E Widfrau hed zwoo Dèèchdere ghaa, di aind dervù isch scheen ùn flysig gsii, di ander wieschd ùn fuul. Si hed aber di wieschd ùn fuul vyyl mee gäärn ghaa, wel s iiri räächd Doochder gsii isch, ùn di ander hed miese di ganz Aarbed due ùn s Choolrieseli im Huus syy. S aarm Maidli hed al Daag miesen ùf di groos Schdroos bin eme Brùne hogen ùn hed miesen esoo vyyl schbinen, as em s Blued us der Finger gschbrizd isch. Jez isch s emool basierd, as d Schbuele ganz bluedig gsii isch; no hed s sich in der Brùne bùgd ùn hed si welen abschwängge, si isch em aber us der Hand gùmbd ùn isch aabeghèid. S hed ghiilen, isch zue der Schdiefmueder glofen ùn hed ere des Ùngglig verzeld. Sii hed s aber esoo aarg gschùlden ùn isch esoo ùùbaarmhäärzig gsii, as si gsaid hed: „Hesch d Schbuelen aabeghèie loo, no hool si au wider ùfe.“ No isch s Maidli reduur gange zùm Brùnen ùn hed nid gwisd, was es hed solen aafangen, ùn wel s esoo seli Angschd ghaa hed, isch s in der Brùnen yynegùmbd go d Schbuele hoole. S hed d Bsinig verlooren, ùn wù s verwachd isch ùn wider zue sich sälber chùù isch, isch s ùf ere scheene Made gsii, wù d Sùne gschiine hed ùn wù vyyli döuserd Blueme gschdande sin. Ùf dääre Maden isch s wyderschdgangen ùn isch zuen eme Bachoofe chùù, wù vol gsii isch mid Brood; des Brood aber hed gruefe: „Jee, zie mi uuse, zie mi uuse, sùnschd verbrän i - ich bii scho lang uusbache.“ No isch s hiigangen ùn hed si mid em Schisel ali nochenand uuseghoold. No isch s wyderschdgangen ùn isch zuen eme Baum chùù, dää isch vol ghange mid Ebfel ùn hed em zuegruefe: „Jee, schidle mi, schidle mi, myyni Ebfel sin ali midnand zydig.“ No hed s dää Baum gschidled, as d Ebfel ghèid sin, wie wän si deede räägnen, ùn hed gschidled, bis kene me doobe gsii isch; ùn wù s ali ùf e Hufe glaid ghaa hed, isch s wyderschdgange. Ändli isch s zùen eme chlaine Hyysli chùù, doodruus hed en aldi Frau gluegd; wel die aber esoo groosi Zeen ghaa hed, isch s em Angschd wooren, ùn s hed wele fùùrdlaufe. Di ald Frau hed em aber noogruefe: „Was fèèrchdsch di, liebs Chind? Blyyb byy mer; wän der ali Aarbed im Huus wid oordeli mache, no sol der s gued goo. Der muesch nùmen Aachdig gee, as der my Bed gued machsch ùn s flysig ùfschidle duesch; as d Fäädere fliege, derno schnèid s in der Wäld; ich bii d Frau Holdi.“ Wel em di Ald esoo gued zuegschwäzd hed, hed sich e Häärz gnùù, isch yyverschdande gsii ùn isch in Dienschd vùn ere gange. S hed au ales esoo gschafd, as sii zfriide gsii isch, ùn hed ere s Bed aliwyyl gwaldig ùfgschidled, as d Fäädere wie Schneeflogen ùmegflooge sin; dooderfiir hed s au ne gued Lääbe byyn ere ghaa, kai bees Woord, ùn al Daag Schweleden ùn Brääglede. Jez isch s e Zyd lang bi der Frau Holdi gsii, no isch s druurig wooren ùn hed am Aafang sälber nid gwisd, was em gfääld hed; ändli hed s gmèèrgd, as es Haimwee gsii isch. Drozdäm as es s doo vyyl döuserdmool beser gangen isch wie derhaim, hed s doch Langizyd dernoo ghaa. Ändli hed s zuen ere gsaid: „Ich haa der Joomer no derhaim iiberchùù, ùn wän s mer au noch so gued good do hùnden, ich chaa ainewääg nid lenger blyyben, ich mues wider ùfe zue Myynene.“ D Frau Holdi hed gsaid: „S gfald mer, as der wider haim wid, ùn wel der miir esoo drèi diend hesch, wil i di sälber wider ùfebringe.“ Si hed s bi der Hand gnùù ùn hed s vor e groos Door gfierd. S Door isch ùfgmachd wooren, ùn wù s Maidli graad drùnder gschdanden isch, isch e gwaldige Goldrääge ghèid, ùn s ganz Gold isch an em hange bliiben, as es iiber ùn iiber degd gsii isch mid. „Des solsch haa, wel der so flysig gsii bisch“, hed d Frau Holdi gsaid ùn hed em au d Schbuele wider gee, wùn em in Brùne ghèid gsii isch. Derno isch s Door zuegmachd wooren, ùn s Maidli isch dooben ùf der Wäld gsii, nid wyd ewäg vùm Huus vù syynere Mueder, ùn wù s in Hoof yynechùù isch, isch der Gùgis ùf em Brùne ghogd ùn hed gruefe:

„Gygerygie,
Ùnsri goldigi Jùmbferen isch wider hie.“

No isch s yynegange zue syynere Mueder, ùn wel s esoo mid Gold degd gsii isch, isch gued ùfgnùù woore vùn eren ùn der Schweschder.

S Maidli hed ales verzeld, was basierd isch, ùn wù d Mueder ghèèrd hed, wie s esoo ryych wooren isch, hed si welen, as di ander wieschd ùn fuul Doochder aun esoo ne Glig sod haa. Si hed miesen an der Brùne hogen ùn schbine; ùn as d Schbuele bluedig wooren isch, hed si sich in Finger gschdochen ùn hed d Hand in d Doornehegen yynegränd. No hed si d Schbuelen in Brùnen yyneghèid ùn isch sälber yynegùmbd. Si isch, wie di ander, ùf die scheen Made chùù ùn isch ùf em glyyche Wääg wyderschdgange. Wù si zue däm Bachoofe chùù isch, hed s Brood wider gschröue: „Jee, zie mi uuse, zie mi uuse, sùnschd verbrän i - ich bii scho lang uusbache.“ Di Fuul aber hed Andword gee: „Doo häd i Lùschd go mi drägig mache“, ùn isch fùùrdgange. Bal isch si zue däm Ebfelbaum chùù, wù gruefe hed: „Jee, schidle mi, schidle mi, myyni Ebfel sin ali midnand zydig.“ Sii hed aber Andword gee: „Duu chùnsch mer rächd, s chend mer ain ùf der Chobf ghèie.“ ùn isch doodermid wyderschdgange. Wù si vor s Huus vù der Frau Holdi chùù isch, hed si sich nid gfèèrchded, wel si vù iire groose Zeen scho ghèèrd ghaa hed, ùn isch glyy byyn eren in Dienschd gange. Der èrschd Daag hed si sich gwald aaduen, isch flysig gsii ùn hed der Frau Holdi gfolgd, wän sin eren ebis gsaid hed, wel si hed an des Hufe Gäld dänggd, wù sin ere schängge wùùrd; der zweed Daag hed si aber scho demoorgen aafange fuulänze, der drid Daag noo mee, do hed si demoorge gaar nimi welen ùfschdoo. Si hed au in der Frau Holdi s Bed nid gmachd, wie s sich ghèèrd häd, ùn hed s nid gschidled, as d Fääderen ùfgflooge sin. In der Frau Holdi isch des bal zlaid gsii, ùn si hed ere der Dienschd gchinded. Di Fuul isch doodermid wool zfriide gsii ùn hed gmaind, jez cheem der Goldrääge; d Frau Holdi hed si au zue däm Door gfierd; wù si aber drùnder gschdanden isch, isch schdad Gold e groose Chesel mid Bäch uusgläärd woore. „Des isch der Loon fir dyy Dienschd“, hed d Frau Holdi gsaid ùn hed s Door zuegmachd. Derno isch di Fuul haimchùù, aber si isch ganz mid Bäch degd gsii, ùn wù der Gùgis ùf em Brùne des gsää hed, hed er gruefe:

„Gygerygie,
Ùnsri drägigi Jùmbferen isch wider hie.“

S Bäch aber isch feschd an ere hange bliiben ùn hed nid welen abgoo, so lang wie si gläbd hed.