Tiärnääme vum Urscheletall

I dere Liste sind Tiärenääme uufgfüert, wo im Ùrscheletall bruucht wered. E Bsunderhait sind di italienische Nebefoorme, wo bi Huustier bruucht wered, wie Porgge för "Sau" (it. porca) oder Wagge för "Chue" (it. vacca).

Tiärnääme

ändere

Wirbellosi

ändere
Urscheletaller Tiitsch Hochtiitsch Zoologisch Noome
Wùùrä m. Wurm  
Mettel m. Regenwurm Lumbricus terrestris
Chräps m. Krebs Potamobius sp.
Ourewirger, Deerelä Ohrwurm Forficula auricularia
Häipsteffel m. Heuschrecke  
Flou m. Floh Pulex irritans
Chääfer m. Käfer  
Mistgüägä f. Mistkäfer Geotrupes sp.
Scheengüägä f. Marienkäfer Coccinella sp.
Bii f. Honigbiene Apis melliflora
Wäspì n. Wespe Polistes gallicus
Ambäissì n. Ameise Formicidae
Fläigä f. Stubenfliege Musca domestica
Brämmä f. Rinderbremse Tabanus bovinus
Mùggä f. Stechmücke Culuex pipiens
Wäntele f. Bettwanze Cimex lectularius
Mìlmä f. Milbe  
Zäächä f. Zecke Ixodides

Reptilie & Amphibie

ändere
Urscheletaller Tiitsch Hochtiitsch Zoologisch Noome
Häidenegsli n., Häidegsli n. Eidechse Lacerta sp.
Möüli Molch Triturus sp.
Räägämöüli, Wassermöüli Alpensalamander Salamandra atra
Chrottä f. Kröte Bufo sp.

Feigel

ändere
Urscheletaller Tiitsch Hochtiitsch Zoologisch Noome
Fougel m. Vogel  
Gants f. Graugans Anser anser
Giir m. Bartgeier Gypaetus barbatus
Hüä f.
Mandli: Gìggel m., Hoonä m.
Wiibli: Hènä f.
Haushuhn Gallus gallus domesticus
Parniisä f. Alpensteinhuhn Alectoris graeca
Hüü m. Uhu Bubo bubo
Nachtiilì n. Waldohreule Asio otus
Schwalbä f.; Schwalmä f. Rauchschwalbe Hirundo rustica
Rapp m. Kolkrabe Corvus corax

Süüger

ändere
Urscheletaller Tiitsch Hochtiitsch Zoologisch Noome
Schäärä m. Maulwurf Talpa europaea
Hoosä m. Feldhase Lupus europaeus
Chìngel m. Kaninchen Oryctolagus cuniculus
Äichourä m. Eichhörnchen Sciurus vulgaris
Mùrmetä f.; Mùnggä f. Alpen-Murmeltier Marmota marmota
Müss f. Maus  
Hùnt m. Haushund Canis familiaris
Fùgs m. Rotfuchs Vulpes vulpes
Bärr m. Braunbär Ursus arctos
Häälemlì n. Mauswiesel Mustela nivalis
Chats f. Hauskatze Felis silvestris libyca cattus
Leip m. Löwe Panthera leo
Eisel m. Esel Equus asinus
Ross n., Kawall m.
Mandli: Hèngscht m.
Wiibli: Määrä f.
Jungs: Fiilì n.
Hauspferd Equus ferus caballus
Süü f.; Porggä f.
Wiibli: Louss f.
Jungs: Fäärlì n., Pùrgglì n.
Hauschwein Sus scrofa domesticus
Fei n.
Mandli: Stiär m., Mùùnì m.
Wiibli: Chüä f., Waggä f.
Jungs: Chalp n., Rìnt n.
Hausrind Bos primigenius
Gemschì n. Gämse Rupicapra rupicapra
Gäiss f.
Mandli: Gäissbock m.
Hausziege Capra hircus
Schooff f.
Mandli: Läicker m.
Wiibli: Äu f.
Hausschaf Ovis aries
Aff m. Affe  
Eilìfant m. Elefant  

Büecher

ändere
  • Emil Abegg: Die Mundart von Urseren; Frauenfeld 1911
  • SDS, voralem Band VI

Lueg au

ändere