Dr Wälle-Däili-Dualismus

Dr Wälle-Däili-Dualismus isch e Brinzip vo dr Kwantefüsik, wo säit, ass Objekt in dr Kwantefüsik Äigeschafte vo klassische Wälle und au vo klassische Däili häi.

Klassischi Wälle bräite sich im Ruum us. Si schweche oder versterken sich dur Überlaagerig und chönne gliichzitig an verschiidene Stelle mit verschiidener Sterki wirke.
E klassischs Däili cha zum e gwüsse Zitpunkt nume am ene bestimmte Ort si. Es wirkt nume dört, aber immer mit sinere ganze Energii, Laadig, Impuls und so witer.

En Animazion wo dr Wälle-Däili-Dualismus am Bischbil vom Dobbelspaltexperimänt zäigt, und was e Beobachder für en Iifluss het.

Es gseet us, wie wenn sich die Äigeschafte gegesitig wurde widerspräche. Aber in meerere Schlüsselexperimänt für verschiideni Kwanteobjekt het mä bewiise, ass si bäidi Äigeschafte häi. Mä cha dorum kä aaschauligi Vorstellig entwiggle, wo uf klassische Sichtwiise basiert und dr Wälle-Däili-Dualismus wurd erklääre. Mä cha dorum uf d Froog, öb zum Bischbil Elektrone oder Liechtkwante „wirklig“ Däili oder Wälle im Sinn vo dr üüblige (klassische) Aaschaujig sige, kä Antwort gee. Es handlet sich do um en äigeni Klass vo Kwanteobjekt, wo je nochdäm wie mä misst, äntwääder iiri Äigeschaft nume as Wälle oder nume as Däili löön lo erschiine, aber nie bäidi gliichzitig. D Kwantemechanik het das Broblem noch dr Kopehaagener Dütig us em Joor 1927 und noch em Komplementäridäätsbrinzip, wo si formuliert het, eso glööst, ass mä en Äigeschaft, wo mä beobachtet het, nit nume em Kwantenobjekt zueordnet, sondern ass es e Kwantefenomen vo dr ganze Aaordnig us Kwantenobjekt und Mässapparatur darstelli. Spööter si no mee kwantemechanischi Interpretazione entstande mit alternative Erkläärigsaasetz.

D Kwantefäldtheorii verstoot Däili und Wäggselwirkige as Aareegige vo Fälder. Eso git s kä fundamentale Underschiid zwüsche dene bäide Kategorie. D Gegesetz, wo dr Wälle-Däili-Dualismus usmache, git s nüme.

Litratuur

Wilhelm Westphal, Wörterbuch der Physik, Berlin – Göttinge – Häidelbärg, 1952
Karl Mütze (Herausgeber), ABC der Optik, Leipzig 1961
Richard Feynman QED - Die seltsame Theorie des Lichts und der Materie (Original: QED - The Strange Theory of Light And Matter, Princeton 1985) – Eine populärwissenschaftliche Einführung in die Quantenelektrodynamik

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Welle-Teilchen-Dualismus“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.