Wiisechrais
| Dialäkt: Undermarkgreflerisch |
Dr Wiisechrais (amtli Wiesenkreis) isch e Verwaltigsainhait im Grooßherzogduum Baade gsii, wu vu 1809 bis 1815 as Mittelinschtanz zwische dr Landesregierig un dr Beziirksämter dient het.
Gschiicht
ändereMit em Organisationsrescript vom 26. November 1809[1] isch di eerscht greeßer Reegelig vu dr neiere baadische Verwaltigsorganisazioon chuu. Uf dr mittlere Eebeni sin di drei Provinze ufglupft woore un no franzeesischem Voorbild dur zee Chrais ersetzt woore. D Chraisregierige hän d Ufsiicht iber di 66 landesheerlige un 53 standesheerlige Beziirksämter gfiert.
Dr Name Wiisechrais isch abglaitet gsii vum Fluss Wiise, wu vum Fäldberg häär, bi Baasel in Rhyy mindet un uf sym Wääg dur d di doomoolige Ämter Schännau, Schopfe un Löörech fließt.
Eerschte un ainzige Diräkter vum Wiisechrais isch dr bishäärig Landvogt vum Ooberamt Röttle, dr August von Kalm, gsii.
Im Novämber 1815 isch verchindet woore, ass dr Wiisechrais ufgleest un em Draisamchrais zuegschlaa wird.[2] Per 11. Novämber 1815 sin d Gschäft vum Diräktoorium vum Wiisechrais an säll vum Draisamchrais iibergange.[3] Dr bishäärig Chraisdiräkter Staatsroot von Kalm isch pänsioniert un zum wiirklige Staatsroot ernännt woore.
Biet vum Wiisechrais
ändereDr Chäärn vum Chrais het s Biet vum bishäärige Ooberamt Röttle bildet. Näbe dr Beziirksämter Löörech, Schopfe un Chander, wu no dr Ufleesig vum Ooberamt Röttle bildet woore sin, het dr Chrais di landesheerlige Beziirksämter Säckige, Waldshuet, St. Bläsi, Schännau, Mille un Badewyyler gheert. Uf dr Eebeni vu dr zuegoornete Gmaine het s e Hufe Änderige gee. S Amt Laufeburg (Chlailaufeburg) isch nei bildet woore. Di bishäärige Ämter Beugge un Schlienge sun ufgleest un die zuegheerige Gmaine dr Beziirksämter Löörech, Schopfe un Chander zuedailt qoore.[4]
Näbe dääne landesheerlige Ämter sin au ne grooßi Zaal vu grundheerlige Oortschafte em Wiisechrauis zuedailt gsii. S het si doderby um Oortschafte ghandlet, wu d Grundheere Aadelsfamilie vu dr eemoolige Brysgauer Ritterschaft gsii sin. Eerscht anne 1810 sin die Oortschafte au Beziirksämter zuedailt woore. S grundheerli Amt Zäll vu dr Freiheere von Schönau isch zum Amt Schopfe chuu. D Oortschafte Obersäckige, Ober- un Nider-Schwörstadt, Öflinge, Wallbach un Währ, wu au dr Freiheere von Schönau gheert hän, sin em Amt Säckige zuegschlaa woore. Inzlige (Reich von Reichenstein) zum Amt Löörech; Bamlach und Rheinweiler (Freiheere von Rotberg), Liel (Freiheere von Baden) un Bad Belligen (Freiheere von Andlau) sin zum Amt Chander chuu. Unteralpfe (Zweyer von Evenbach) isch em Amt Waldshuet zuedailt woore.[5]
Anne 1812 het dr Fiirscht Joseph von Schwarzenberg di standes- un grundheerlige Räächt, wun er im Biet vu dr eemoolige Heerschaft Schwarzenberg ghaa het, an s Grooßherzogduum Baade verchauft.
Di standesheerlige Ämter Düenge un Jestette, wu bishäär zum Donauchrias gheert hän, sin 1813 em Wiisechrais zuedailt woore.[6]
Mit Veroornig vum 14. Mai 1813 sin per 1. Juni 1813 di standesheerlige Verwaltigs- un Griichtsräächt ufglupft woore.[7]
Fueßnote
ändere- ↑ Großherzoglich Badisches Regierungsblatt 1809, S. 395
- ↑ Großherzoglich Badisches Regierungsblatt Nr. XX. vom 8. November 1815, S. 125–126
- ↑ Großherzoglich Badisches Regierungsblatt Nr. XXII. vom 9. Dezember 1815, S. 131
- ↑ Großherzoglich Badisches Regierungsblatt vom 9. Dezember 1809, S. 404–407
- ↑ Großherzoglich Badisches Regierungsblatt vom Dezember 1810, S. 357
- ↑ Großherzoglich Badisches Regierungsblatt Nr. XXIV. vom 18. August 1813, S. 154
- ↑ Großherzoglich Badisches Regierungsblatt Nr. XV. vom 15. Mai 1813, S. 87–90
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Wiesenkreis“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |