Wulkakràtzer
Àls Wulkakràtzer bezaichnet m’r Hoochhiiser, wo b’sunderscht hooch sìnn. Dia B’zaichnung b’nutzt m’r normààlerwiis àb 150 Meeter Heecha, àwwer dàs kààt je nooh Zammahàng un Regioon äbbis heecher odd’r nììdriger sìì.[1][2]
| Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch |
M’r lüagt sìe oft àls Sìmbool fìr wìrtschàftliga Màcht àà. Fìr Bàuimaischter un B’sìtzer ìsch’s àui a Waag, ìn dr gànza Walt sii Riichtumm un Schäpfungsvermeega z’ zaiga. Ìn vììla Schtädt, wo-n-a hoocha Beveelkerungsdìcht hann, sìnn sa a Üssdruck vum Plàtzmàngel. Dr diitscha Begrìff „Wulkakràtzer“ (uff Hoochdiitsch Wolkenkratzer) ìsch a Leehnìwwersätzung vum anglischa skyscraper. Dàs Wort schtàmmt vu dr Fàchschprooch vu da Seefààhrer un bezaichnet dr heechschta Màscht vu’ma Saagelschìff.[3]
d’ histoorischa Äntwìcklung vun a pààr Waltrekorda zitter 1930
ändere| Joohr | Ärraigniss | Heechschta schtrüktürälla Heecha | Heecha vum heechschta Schtock, womm’r kààt b’nutza | d’ heechschta G’sàmtheecha |
|---|---|---|---|---|
| 1930 | Chrysler Building fartigg’schtällt | Chrysler Building (319 m) | Chrysler Building (274 m) | Chrysler Building (319 m) |
| 1931 | Empire State Building fartigg’schtällt | Empire State Building (381 m) | Empire State Building (373 m) | Empire State Building (381 m) |
| 1950 | Ìnschtàlliarung vu dr Àntenna àm Empire State Building | Empire State Building (381 m) | Empire State Building (373 m) | Empire State Building (449 m)A |
| 1969 | John Hancock Center fartigg’schtällt (ìnkl. Ìnschtàlliarung vu dr Àntenna) |
Empire State Building (381 m) | Empire State Building (373 m) | John Hancock Center (457 m) |
| 1972 | World Trade Center 1 g’äffnet | World Trade Center (417 m) | World Trade Center (413 m) | John Hancock Center (457 m) |
| 1974 | Willis Tower (bis 2009 Sears Tower) fartigg’schtällt | Willis Tower (Sears Tower) (442 m) | World Trade Center (413 m) | John Hancock Center (457 m) |
| 1978 | Ìnschtàlliarung vu dr Àntenna uff’m World Trade Center 1 | Willis Tower (Sears Tower) (442 m) | World Trade Center (413 m) | World Trade Center (527 m) |
| 1998 | Petronas Towers fartigg’schtällt | Petronas Towers (452 m) | World Trade Center (413 m) | World Trade Center (527 m) |
| 2000 | Verlängerung vu dr Àntenna vum Willis Tower | Petronas Towers (452 m) | World Trade Center (413 m) | World Trade Center (527 m) + Willis Tower (527 m) |
| 2001 | World Trade Center zärschteert | Petronas Towers (452 m) | Willis Tower (412 m) | Willis Tower (527 m) |
| 2004 | Taipei 101 g’äffnet | Taipei 101 (508 m) | Taipei 101 (438 m) | Willis Tower (527 m) |
| 2008 | Shanghai World Financial Center fartigg’schtällt | Taipei 101 (508 m) | Shanghai World Financial Center (474 m) | Willis Tower (527 m) |
| 2010 | Burj Khalifa g’äffnet | Burj Khalifa (828 m) | Burj Khalifa (584 m) | Burj Khalifa (830 m) |
A D’ G’sàmtheecha vum Empire State Building ìsch bii dr Ìnschtàlliarung vu dr Àntenna ànna 1950 um 449 Meeter g’laaga gsìì. Zitter àss dr Màscht ànna 1984 umbàuija worra-n-ìsch, lììgt d’ G’sàmtheecha bii 443 Meeter.
Lìteràtüür
ändere- uff Diitsch
- Matthias Alexander, Gerd Kittel: Hochhäuser in Frankfurt. Societäts-Verlag, Frankfurt am Main 2006, ISBN 3-7973-1000-5 (144 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- Leonello Calvetti, Christ Oxlade: Aufdecken – Durchblicken. Wolkenkratzer. Tessloff, 2004, ISBN 3-7886-1403-X (46 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- Andres Lepik: Wolkenkratzer. Prestel Verlag, Mìncha 2005, ISBN 3-7913-3454-9 (156 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- Lewis Mumford: Vom Blockhaus zum Wolkenkratzer. Gebr. Mann, Berliin 1997, ISBN 3-7861-1943-0 (307 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- Antonino Terranova: Wolkenkratzer. Karl Müller, Köln 2000, ISBN 3-89893-084-X (312 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- Carol Willis: Form Follows Finance: Skyscrapers and Skylines in New York and Chicago. Princeton Architectural Press, 1995, ISBN 1-56898-044-2 (224 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de – d’ Willis ìsch Laitera vum Skyscraper Museum z’ Näi York).
- uff Anglisch
- Skyscraper. In: Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. (britisches Englisch, britannica.com [abgerufen am 20. September 2024]).
- Judith Dupré: Skyscrapers: A History of the World’s Most Extraordinary Buildings-Revised and Updated. Hachette/Black Dog & Leventhal, 2013, ISBN 978-1-57912-942-2 (amerikanisches Englisch, 176 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- David Bennet: Skyscrapers: Form and Function. Simon & Schuster, 1995 (amerikanisches Englisch).
- Sarah Landau, Carl W. Condit: Rise of the New York Skyscraper, 1865–1913. Yale University Press, New Haven (Connecticut) 1996, ISBN 978-0-300-07739-1 (amerikanisches Englisch, 478 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- Carol Willis: Form Follows Finance: Skyscrapers and Skylines in New York and Chicago. Princeton Architectural Press, 1995, ISBN 1-56898-044-2 (amerikanisches Englisch, 217 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- Thomas A. P. Van Leeuwen: The Skyward Trend of Thought: The Metaphysics of the American Skyscraper. MIT Press, Cambridge 1988 (britisches Englisch).
Weblìnks
ändere
Commons: Wulkakràzter – Album mit Multimediadateie- Deutschlandfunk.de Wissenschaft im Brennpunkt 19. Àwrìl 2020, Maximilian Schönherr: Neue Wolkenkratzer im Stadtbild
- Skyscraper Forum (englisch) mìt em Unterforum uff Diitsch
- Infos un Diàgràmma vu Wulkakràtzer uff SkyscraperPage (anglisch)
- Infos ìwwer Wulkakràtzer (anglisch)
- Wulkakràtzer Bìlder (anglisch)
- a wisüäller un ìnteràktiiwer Vergliich vu Wulkakràzter uff Size-Explorer (uff Diitsch un wittera Schproocha)
Ainzelnoohwiisa
ändere- ↑ Ernst Seidl (Hrsg.): Lexikon der Bautypen. Funktionen und Formen der Architektur. Philipp Reclam jun. Verlag, Stuttgart 2006, ISBN 978-3-15-010572-6 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- ↑ What is a Tall Building? Council on Tall Buildings and Urban Habitat (CTBUH), abgruefen am 20. September 2024 (amerikanischs Änglisch).
- ↑ Dia Informàzioona sìnn üss’m Àrtìkel Wolkenkratzer ìn dr hoochdiitscha Wikipedia ìwwernumma worra.
Normdate: LCCN: sh85123270