Zensuswahlrecht

Under eme Zensuswahlrächt verstoht mä e Wahlsystem, won es ungliichs Wahlrächt vorgseht und d Stimme vo de Wähler noch deren ihrem Stüürufkomme (Zensus) oder Bsitz gwichtet. Wil s nit an die gsellschaftligi Schicht (Klass) bunde gsi isch, hät theoretisch e riiche Arbeiter meh Stimme chönnte ha as en arme Adlige. Faktisch het s historische Zensuswahlrächt aber bsundrigs Arbeiter, Buure und Fraue vom Wahlrächt usgschlosse. Denn het s z Dütschland vor allem vor 1848 System ge, wo nume e chliineres Quorum vom Parlamänt für e Zensuswahlrächt offe gsi isch; die rästlige Sitz si im Voruus vom Wahlrächt usgschlosse, das heisst em höchere Adel vorbhalte, gsi. Berüehmt-berüchtigt worde isch denn vor allem au s Dreiklassewahlrächt in Preusse vo 1851 bis 1918.

Schwiiz

Die Helvetischi Republik het d Gliichheit vo alle Bürger, das heisst nume vo Manne, iigfüehrt. Noch ihrer Uflösig 1803 isch scho in dr Mediationsziit e Zensuswählrächt iigfuehrt worde, was de wohlhabende aristokratische Schichte e grosse Vordeil ge het. An däm het sich, verständligerwiis, au in dr reaktionäre Restaurationsziit nüt gänderet.

Noch de liberale Revolutione um 1830 het s in e baar Kantön für e churzi Ziit e bsundrigs Zensuswahlrächt ge. Es het sich nit am Stüürufkomme oder am Bsitz orientiert, sondern het d Bürgerschaft vo de Hauptstedt gegenüber dr Landbevölkerig bevorzugt, wo in de Parlamänt nume e dütlig underproportionali Verdrätig übercho het. Das het zu soziale Unruehe gfüehrt, im Fall vom Kanton Basel zum ene Bürgerchrieg im Johr 1833 und dr Deilig vom Kanton.

Dass e Zensus-Wahlrächt überhaupt het chönne existiere zu dere Ziit, erklärt sich mit dr Orientierig vo de domolige Schwiizer Liberale an dr Pariser Juli-Revolution vo 1830, wo grossbürgerlig gsi isch und ebefalls e Wahlzensus vorgseh het. Au in de katholisch-konservative Kantön, wo sich d Revolution nume deilwiis duregsetzt het, het me mit eme Wahlzensus operiert, wo sich vor allem gege Nit-Katholike grichtet het.

Quelle

H. Boldt: Reich und Länder, Texte zur deutschen Verfassungsgeschichte im 19. und 20. Jahrhundert, 1987
F. Schaffer: Abriss der Schweizer Geschichte, 1972

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Zensuswahlrecht“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.