Berbersprooche

Berberisch (ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ Tamaziɣt)
Verbreitig:	Marokko, Algerie, zum Däil au z Niger, Mali, Libye, Tunesie, Egüpte, usserdäm in dr Diaspora in Öiropa
Sprecher:	öbbe 40 Millione
Linguistischi Klassifikation:	Afroasiatischi Sprooche Berbersprooche
Offizieller Status
Amtssprooch vo:	Algerie, Marokko Marokko, Libye
Sproochchürzel
ISO 639-1	-
ISO 639-2	ber
ISO 639-3	ber

D Berbersprooche oder Berberisch (au Tamaziɣt, Neo-Tifinagh ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ) si e Zwiig vo de afroasiatische Sprooche, wo in meerere Gebiet in Nordafrika vo Berber gschwätzt wärde. Dr Sproochruum goot in dr Ost-West-Richdig vom Atlantik bis uf Egüpte, in dr Nord-Süd-Richdig vom Mittelmeer bis uf Niger. S Berberische wird vo öbbe 40 Millione Löt gschwätzt. Bis in s Middelalter iine si d Berbersprooche e Dialäktkontinuum gsi, das isch isch denn versplitteret, wo s Arabische sich het afo verbräite. Wichdigi Berbersprooche si s Tuareg, s Tarifit, s Taschelhit, s Atlas-Tamazight und s Kabylische.

0 Berberisch innerhalb vo de Afroasiatische Sprooche

S Berberische und die andere afroasiatische Sprooche

D Berbersprooche si äine vo de säggs Primärzwiig vo de afroasiatische Sprooche, wo in Nord- und Ostafrika und Südwestasie verbräitet si. Zu deene ghööre usser em Berberisch au die semitische, kuschitische, tschadische und omotische Sprooche und s Egüptische. Bis jetz wäiss mä nonig sicher, mit welere vo dene Sprooche s Berberische am ängste verwandt isch. D Bischbil undenooche illustriere d Beziejige vo de afroasiatische Sprooche underenander:

(Grund-)Bedütig	Berberisch	Semitisch	Egüptisch	Kuschitisch	Tschadisch	Omotisch
„Zunge“	Kabylisch iləs	Arabisch lisān	*lés		Bole lisìm	Dime lits'- („schläcke“)
„Wasser“	Kabylisch aman	Arabisch māʾ	*máw	Dahalo maʔa	Bole àmma	Mocha amiyo („rägne“)
„äär“	Kabylisch -s	Akkadisch -šu	sw	Somali isa-	Hausa shi	Dizi iz-n
„zwäi“	Kabylisch sin	Arabisch ʾiṯn-āni	*sinéwwVj
„du (m.) stirbsch“	Tuareg tə-mmut	Arabisch ta-mūtu		Rendille ta-mut
„är stirbt“	Tuareg yə-mmut	Arabisch ya-mūtu		Rendille ya-mut

Dr Status

In de mäiste Fäll wird s lokale Berberisch no as Umgangs- und Verkeerssprooch gschwätzt, vilmol näben ere überregionale Verkeerssprooch wien em Arabisch oder em Franzöösisch. Es git zwar kä standardisierti Form vom Berberische; wil aber e Hufe vo de lokale Wariante underenander liicht verständlig si, si an e Hufe Ort d Underschiid zwüsche de Dialäkt chliiner worde, vor allem in der Diaspora. Nume z Marokko isch e Berbersprooch, s Tamazight, Amtssprooch; in Niger, Mali und sit 2002 au z Algerie si lokali Berbersprooche as offizielli Sprooche anerkennt. Z Algerie, Niger, Mali und bsundrigs z Marokko wärde Berbersprooche an e baar Schuele gleert. As literarischi Sprooch wärde si nume iigschränkt verwändet.

Litratuur

Überblick

• André Basset: La langue berbère. Handbook of African Languages, part I. Oxford University Press, Oxford 1952
• Lamara Bougchiche: Langues et littératures berbères des origines à nos jours. Bibliographie internationale. Ibis Press, Bariis 1997 ISBN 2-910728-02-1.
• Moha Ennaji (Hrsg.): Berber Sociolinguistics. (Joshua A. Fishman: International Journal of the Sociology of Language, Band 123) Mouton de Gruyter, Berlin/Nöi York 1997. ISSN 0165-2516
• Ekkehard Wolff: Die Berbersprachen. In: Bernd Heine, Thilo C. Schadeberg und Ekkehard Wolff: Die Sprachen Afrikas. Buske, Hamburg 1981, ISBN 3-87118-496-9

Litratuur über wichdige Däilberiich

• Salem Chaker: Linguistique berbère : Études de syntaxe et de diachronie. Peeters, Bariis 1995 ISBN 2-87723-152-6.
• Maarten G. Kossmann: Essai sur la phonologie du proto-berbère. Grammatische Analysen afrikanischer Sprachen 12. Rüdiger Köppe Verlag, Köln 1999 ISBN 3-89645-035-2
• Karl G. Prasse: The Reconstruction of Proto-Berber Short Vowels. In: James Bynon, Theodora Bynon: Hamito-Semitica. Mouton, Den Haag/Bariis 1975, S. 215-231
• Karl-G. Prasse: Manuel de grammaire touarègue (tăhăggart). 3 Bände, Kopenhagen 1972–1974. ISBN 87-500-1489-7, ISBN 87-500-1310-6, ISBN 87-505-0205-0 (historische Grammatik des Berberischen unter besonderer Berücksichtung des Tuareg)
• Vermondo Brugnatelli: Semitic-Berber Relations. In: Stefan Weninger et al. (eds.): The Semitic Languages: An International Handbook. DeGruyter - Mouton, Berlin 2011, S. 18-27.

Lexikon

• Kamal Naït-Zerrad: Dictionnaire des racines berbères (formes attestées) Vol. I, 1998 ISBN 90-429-0579-4; II, 1999 ISBN 90-429-0722-3; III, 2002 ISBN 90-429-1076-3.

Litratuur über wichdigi Äinzelsprooche

• Jeffrey Heath: Grammar of Tamashek (Tuareg of Mali). (Mouton Grammar Library, 35) Mouton de Gruyter, Den Haag 2005. ISBN 3-11-018484-2

Weblingg

• „Wie hört sich Berberisch an?“ (Thamazight-Gedicht as Teggst & MP3)
• Ernst Kausen: Die Klassifikation Berbersprachen innerhalb der afroasiatischen Sprachen (DOC; 127 kB)
• Bibliografii
• Bibliografii
• Les Berbères en Afrique du Nord Französisch
• Key points of draft revised Constitution (änglisch)

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Berbersprachen“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.