DR-Baureiè 50

D Einheits-Güèterlokomotyvè vo dè Baureiè 50 mit èrè füürendè Laufachs un füüf Kuppelachsè, wo ab 1939 baut worrè sin, zellet zuè dè glungenschtè Konschtruktionè vo dè Dütschè Rychsbaan (DR).

Baureiè 50
Dampflok vo dè Baureiè 50 z Bebra
Nummerierig:	50 001–50 3171 mit Luggènè
Azahl:	3164
Hersteller:	diverse
Baujohr:	1939–1948
Usmusterig:	1987
Bauart:	1’E h2
Gattig:	G 56.15
Spurwiiti:	1435 mm
Längi über Puffer:	22.940 mm
Höchi:	4500 mm
Fest Radstand:	3300 mm
Gsamtradstand:	9200 mm
Dienstmasse:	86,9 t
Riibigsmasse:	75,3 t
Radsatzfahrmasse:	15,2 t
Höchstgschwindigkeit:	80 km/h (fürsi un retour)
Indizierti Leistig:	1625 PSi
Kuppelraddurchmässer:	1400 mm
Triibraddurchmässer:	1400 mm
Laufraddurchmässer vorne:	850 mm
Steuerigsart:	Heusinger mit Hängeysè
Zylinderzahl:	2
Zylinderdurchmässer:	600 mm
Cholbehub:	660 mm
Chesselüberdruck:	16 bar
Zahl vo de Heizrohr:	113
Zahl vo de Rauchrohr:	35
Heizrohrlengi:	5200 mm
Rostflechi:	3,89 m²
Überhitzerflechi:	68,94 m²
Verdampfigsheizflechi:	177,83 m²
Tender:	2’2’ T 26; 2’2’ T 30
Brämse:	einlösigi Druckluftbrèmsè mit Zusatzbrèms (K-GP m.Z)
Zugheizig:	Dampf

Selli Baureiè isch im Raamè vo dè Chriègsvorbereitig z Dütschland beschafft worrè. Bis 1948 sin 3164 Maschinnè vo dèrrè 80 km/h schnellè Baureiè 50 von beinah allè europäischè Lokomotyvfabrikè – zletscht als Übbergangschrièslokomotyv 50 ÜK – baut worrè.

Am Ènd vo dè Dampflokära isch si zu dè Universalgattig worrè, wo dank dè nidrigè Achslascht au uff Nebbèbaanè mit lychterem Obberbau ygsetzt wörrè hèn könnè. Well s im Nebbèbaannetz nit überall für derartig langi Maschinnè uusreichend dimensionyrti Drèèschybè gää hèt, sin d Lokomotyvè für è Gschwindigkeit vo 80 km/h in beidi Richtungè uusglait worrè. Auffälligs Merkmõl isch deshalb è Schutzwand mit Fenschter a dè Vordersitè vom Tender (2’2’ T 26).

Gschichtè

50 1724 mit Standardtender z Köln-Gereon 1990

50 3075 mit Wannètender z Bochum-Daalhuusè

Dütschi Rychsbaan

Ab 1937 isch è neui Einheitslokomotyvè entwicklèt worrè, wo diè voaaltetè Länderbaan-Güèterzuglokomotyvè uff Nebbèbaanè ablösè hèt söllè. April bis Juli 1939 sin diè èrschtè zwölf Lokomotyvè vo Henschel & Sohn uusgliferèt worrè. Dè Aafang vom Zweitè Wältchrièg hèt dè Bedarf a Güèterzuglokomotyvè aaschtygè lõ, so dass si in großer Stüggzaal baut worrè. Ab 1942 isch è voeifachti Übbergangs-Chriègslokomotyv baut worrè, ohni Windleitblèch, Frontschürzè un zweitem Füürerhuussitèfenschter, deilwys au mit Schybèräder a dè Vorlaufachsè un èm eckigè Sandkaschtè. Dè Übbergang isch flûèßend, so dass sich unterschidlichi Uusfüürungè findè lônn.

Dütschi Bundesbaan

Trotz dè Chriègsvoluscht sin 1945 no èn Huufè Maschinnè übrig blibbè. Allei vo dè Dütschè Bundesbaan sin 2159 ysatzfähigi Lokomotyvè übbernõ worrè, wo langi Zit mit dè DR-Baureiè 44 s Rückgrõt vom Güètervokeer bildet hèn. Si sin abaer au im Personèzùgvokeer ygsetzt worrè.

Bi vill Loks sin d Wagner-Windleitblèch nõch èm Chrièg durch söttigi vo dè Bauart Witte ersetzt worrè. Bi 735 Maschinè vo dè DB sin dè Tender mit èrè Zugführerkabinè uusgrüschtet worrè, woby nu s Kollèkaschtèvolumè reduzyrt wörrè hèt muèsè. Well diè Dütsch Bundesbaan übber gnuèg Güèterzùglokomotyvè vofüègt hèt, sin d Loks vo dè DR-Baureiè 52 schnell übberflüssig gsi, mit dènnè irè Kessèl sin diè nit alterungsbeschtändigè Kessèl vo dè Baureiè 50 ersetzt worrè. Au d Wannètender vo dè Chriègslokomotyvè sin u. a. bi dè Baureiè 50 witervowendet worrè.

I dè 1950er Johr hèn è baar Lokomotyvè vo dè Baureiè 50 als Vosuèchsdräger diènt. So hèn 35 Maschinnè dè Kessèl mit Henschel-Mischvorwärmer statt dè Obberflächèvorwärmer undTurbo-Spysbumpè erhaaltè, un d 50 1503 isch mit èm Giesl-Ejektor uusgrüschtet worrè. Zu dè Kollèerschparnis hèn 1959 zee Lokomotyvè èn Kessèl mit chlynerer Roschtflächi chriègt.

DB-Baureiè 50.40

1954 isch è Lokomotyv als Franco-Crosti-Lok umbaut worrè, wegè dè guètè Erfaarigè sin ab 1958 30 witeri Maschinnè gfolgt.

DB-Baureiè 050, 051, 052 un 053

I s neue EDV-Baureiènschema sin no 1452 Lokomotyvè uffgnõ worrè. Allerdings sin devò 88 Stugg scho z-gschtellt. Well d Ordningsnummer nu no dreischtellig sy hèn dürfè, sin zuèsätzlich zu dè Nummerè 050 d Bezeichnigè 051, 052 un 053 ygfüürt worrè. I dèmm mò diè èrschti Stell vo dè Ordnungsnummerè i d Baureièbezeichnig uffgnõ hèt, hèt mò sicherschtellè könnè, dass dõ diè wòri Identidät vo jedèrè Lok erkennbar blibbè isch. Bi dè DB sin diè letschtè Lokomotyvè 1977 im Bw Duisburg-Wedau uusgmuschterèt worrè.

Diè ehemòligi Baureiè 50 hèt sich dõmit vodeilt, wiè i dè Tabèllè im folgendè aagfüürt:

Bezeichnig	Aazaal	devò z-gschtellt
050	521	36
051	413	22
052	450	23
053	77	7

Diè dõdeby neu entschtandeni „Quasi“-Baureiè 052 (mit èrè füürendè Null, DB nõch 1968) darf nit mit dè „èchtè“ Baureiè 52 (ohni füürendi Null, DB vor 1968, DR vor un au no nõch 1970, s. u.) vowechslet wörrè. D Baureiè 52 („Chriègslok“) isch è „vogröberti“ Version vo dè Baureiè 50 gsi, wa für Nit-Spezialischtè uffgrund vo dè nõchè technischè Vowandtschaft deilwys nu schwèr z unterscheidè isch.

Well diè wènigè vpblibbenè Loks vo dè Baureiè 52 bi dè Dütschè Bundesbaan bis 1968 schu uusgmuschterèt worrè sin, isch dõ kei Umbenennig i d Baureiè 052 nötig gsi. Selli Bezeichnig isch somit frei gsi für d Loks '50-2nnn'. Ei einzigi Lok vo dè Baureiè 52 isch übber diè Dütsch Rychsbaan, zwischèzitlich zu dè DR-Baureiè rekonschtruyrt, i dè Besitz vo dè Dütschè Baan AG cho un isch als 052 134 ygreiht worrè. Mit sellèrè Uusnaam isch è „Zweièfuffzg mit èrè füürendè Null un èrè aghängtè Brüèfzifferè“, also è ehemòligi „Fuffzig“ uss Beschtänd vo dè Dütschè Bundesbaan hèr cho.

Dütschi Rychsbaan (DDR)

Dè Dütschè Rychsbaan i dè DDR sin nõch èm Chrièg nu 350 Exemblaar vo dè Baureiè 50 blibbè. Well au vo dè stärkerè Baureiè 44 nu èn chlynè Deil i dè Oschtè vo Dütschland glangt isch, isch dört in villnè Gegendè d Baureiè 52 diè dominyrendi Güèterzùglok gsi.

Drübberusè sin 208 Stugg vo dè Baureiè 50 zu dè Baureiè 50.35 umbaut worrè. D Altbaulokomotyvè sin vo allem im Sûdè gloffè. Sit Mitti vo dè 1970er-Johr sin si voschtärkt uusgmuschterèt worrè, sodass si i dè 1980er Johr absoluti Raritätè gsi sin. Trotzdèm hèt diè letscht iren aktivè Diènscht 1987 gmeinsam mit dè Rekoloks uffghört.

I dè DDR isch zwar ab 1970 au s Nummerèsischteem gänderèt worrè un dõby u. a. è Brüèfzifferè aaghängt worrè, abber diè zwei Zifferè „50“ ooni füürendi Null sin uvoändert blibbè. Inzwischè sin etlichi Museumloks widder mit irè aaltè Vorchriègsnummerè kennzeichnèt. Bi Exemblaar uss dè DDR wörd abber zum Deil diè nõch 1970 vogäen „neui“ Nummerè bibhaaltè, wo jò inzwischè au schu widder historisch isch.

DR-Baureiè 50.35

50 3552 vo dè DR 2009 z Frankfurt am Main

Bi dè Dütschè Rychsbaan i dè DDR sin 208 Lokomotyvè zu dè Baureiè 50.35 umbaut worrè. Durch dè Umbau hèn d Loks unter anderem neui, leischtungsfähigeri Kessèl mit èm Mischvorwärmer erhaaltè. Aalass vo sellèm Umbau isch gsi, dass mò oonehy Kessèl uss nit alterigsbeschtändigem Staal St 47 ersetzè hèt mûèsè.

Am 31. März 1988 hèt diè letscht 50.35 (glychzitig diè letscht vo dè DR) im Raw Meiningè è L7-Untersuchig erhaaltè. Au dè letschti blaanmäßige Regelschpurdampfzùg vo dè DR isch von èrè Lokomotyvè vo dè Baureiè 50.35 gfaarè worrè. Etlichi Lokomotyvè vo dè Baureiè 50.35 sin spôter als Heizlokomotyvè ygsetzt worrè un sin dõrum erhaaltè blibbè, einigi sin au 2013 nõ betrièbsfähig gsi.

DR-Baureiè 50.50

Diè 72 uff Ölfüèrig umbautè Lokomotyvè vo dè Baureiè 50.35 sin als Baureiè 50.50 bezeichnèt worrè. Entschprèchend dè allgemeinè Reglè hèn si bi dè Yfüürig vo dèrrè EDV-Nummerè diè neu Bezeichnig 50.00 erhaaltè. Ufffälligi Untersch<d sin d Ölbehälter vo dè Tender, diè dütlich länger gsi sin als d Kollèkäschtè vo dè ròschtgfüèrtè Lokomotyvè un diè bi villè Ölloks fäälendè Blèch unterhalb vo dè Rauchkammerè, wo kei Löschi afallè duèt. Diè höcheri Beaschpruchig vo dè Ölloks machet sich in èm höcherè Voschleiß bemerkbar. Well d Drugguusglychskolbèschièber vo dè Bauart Karl Schulz uffgrund vo dè höcherè Heißdampftemperatuurè störaafällig gsi isch, hèt mò si bi einigè Maschinnè gegè Regelkolbèschièber mit Winterthur-Drugguusglycher uusduuscht, letschteri hèt mò vo uusgmuschtertè Maschinnè vo dè BR 52 gwunnè, wo unvokleidet blibbè sin.

Ursach für diè blötzlichi Abschtellig vo allnè no vorhandenè Loks Aafang vo dè 80er Johr sin abber d Ölpryserhöhungè un d Möglichkeit gsi, s für d Lokomotyvfüèrig vowendete Bunkeröl D witerzvoschaffè un dõby höcher z voedlè.

DR-Baureiè 50.40

50 4073 vo dè DR z Immelborn

Well diè Dütsch Rychsbaan nebbè modernè Personèzùglokomotyvè au witeri Güèterzùgloks mit 15 t Achsfaarmassè bruucht hèt, hèt mò, wiè schu i dè Vorchriègszit, d Personèzùglok Baureiè 23.10 un d Güèterzùglok Baureiè 50.40 barallel entwicklèt, sodass en Huufè Baugruppè uusduuschbar gsi sin. Wiè bi allènè DR-Neubaulokomotyè sin d Aazeig- un Bediènyrichtigè vom Lokfüürer in èm Pult zämmègfasst worrè.

S Faarwärch hèt witgehend dèmm vo dè Einheitslok entschprochè, nõch dè vom Friedrich Witte no wôrend èm Chrièg uffgschtelltè „neuè Baugrundsätz“ sin statt èm Barrèraamè gschweißti un massegünschtigi Blèchraamè vowendet worrè. Selli Blèchraamè hèn sich allerdings im Betrièb als nit so steif un robuscht wiè d Barrèraamè vo dè Einheitslokomotyvè erwisè.

D Kessèl sin Neukonschtruktionè nõch modernè Baugrundsätz mit Vobrennigskammer un Mischvorwärmer. I dè Leischtig hèn si öppè dè Einheitskessèl entschprochè, si sin abber im Vobruuch öppis sparsamer gsi. D Lokomotyvè sin mit Neubautender vo dè Bauart 2’2’ T 28 kupplèt. Trotz dè Erfaarigè mit dè Einheitsloks vo dè BR 50 hèt mò uff d Tenderschutzwänd vozichtet, d Neubauloks sin deshalb nu für è Rückwärtsfaargschwindigkeit vo 50 km/h zuèglõ gsi.

88 Maschinnè, als 50 4001 bis 50 4088 bezeichnèt, sin zwischè 1956 un 1960 glieferèt worrè. D 50 4088 isch dõmit diè letscht Regelschpurdampflok gsi, wo für è dütschi Staatsbaan neu baut worrè isch. Well sich d Blèchraamè scho bald als schwächschtes Elemènt erwisè hèn, sin d Maschinnè bis 1980 uss èm Zùgdiènscht abzogè un als Heizloks witervowendet worrè.

anderi Länder

Ty 5-10 vo dè PKP z Wolsztyn

Nõch èm Zweitè Wältchrièg sin zaalrychi Exemblaar au in anderè Staatè vo Europa voblibbè un sin au dort zum Deil bis zum Ènd vo dè Dampftraktion ygsetzt worrè, so zum Byschpill bi dè PKP (Ty 5), dè ČSD (555.1), dè ÖBB odder dè DSB (N). Diè rumänischi Staatsysnbaa CFR hèt zwischè 1947 un 1959 282 Lokomotyvè als BR 150 nõchbaut.

Konschtruktyvi Merkmòl

Faarwärch

Dè Drybradsatz vo dè DR 50 3501, offèsichtlich èn Füüfkuppler.

S Drybwärch vo dè BR 50 3501, unnè dè Zilinder (=Motor), obbè dè Schièberkaschtè (=Gedrybe).

Dè Raamè isch als Barrèraamè uusgfüürt. D Laufachsè un diè èrscht Kuppelachsè bildè è Krauss-Helmholtz-Lènkgschtell. Diè èrscht un diè füüft Achsè sin sitèvoschièbbar glagerèt.

Erhaalteni Lokomotvè

Es sin einigi Altbaulokomotyvè erhaaltè blibbè, drunter au d 50 622 un d 50 849. Diè 50 622 isch im Vokeersmuseum Nörnbärch stationyrt, wo si am Òbed vom 17. Oktober 2005 bi nèm Großbrand im Lokomotyvschuppè schwèr beschädiget worrè isch. Si söll abber mit Spendè widder inschtand gsetzt worrè. D 50 849 ghört èm Ysebaavoein Glauchau un hèt Wagner-Windleitblèch. 50 2740 isch im Bsitz vo dè Ulmer Ysebaafründ un wörd uff dè Albdal- un Murgdalbaan ygsetzt.

Diè zu dè Zit einzigi betrièbsfähigi Altbau-50er vo dè ehemòligè Dütschè Bundesbaan (50 2988) isch bis 2012 uff dè Wuètèdalbaan vom glychnammigè Vorein ygsetzt worrè.

Brièfmarkè

Au d Baureiè 50 het s uff d Sondermarkè vo dè Dütschè Bundesposcht gschafft: Unter dè Motyv vo dè Jugendmarkè 1975 vo dè Dütschè Bundesposcht Bèrlin („Dampfloks“) hèt sich au d 50 001 befundè, klassisch mit Wagner-Windleitblèch.

Literadur

• Jürgen U. Ebel, Hansjürgen Wenzel: Die Baureihe 50, Bd. 1 und 2. EK Volag, Fryburg 2007, ISBN 3-88255-545-9
• Dirk Endisch: Baureihen 50.35 und 50.50 - Die kohle- und ölgefeuerten Reko-50er der DR. Volag Dirk Endisch, Leonberg 2007, ISBN 3-936893-44-6
• Ludwig Rotthowe: Ein letzter Versuch. Erinnerung an die 50.40 der DB. In: LOK MAGAZIN. Nr. 260/Johrgang 42/2003. GeraNova Zitschriftèvolag GmbH, München, ISSN 0458-1822, S. 56-63.
• Klaus-J. Vetter: Das große Handbuch deutscher Lokomotiven. Bruckmann Special, München 2002, ISBN 3-7654-3764-6

Weblinggs

 Commons: DRB-Baureihe 50 – Sammlig vo Multimediadateie

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „DR-Baureihe_50“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.