Dütschi Bundesbaan

Diè Dütschi Bundesbaan (DB) isch d Staatsbaan vo dè Bundesrepublik Dütschland gsi. D Bundesbaan isch è nichträchtsfähigs Sondervomögè vo dè Bundesrepublik, wo abber in eigenem Namè voklagt wörrè un selbscht klagè hèt könnè.

Dütschi Bundesbaan
Unternähmensform	Sondervomögè vom Bund
Gründig	7. Septembèr 1949
Sitz	Frankfurt am Main
Branche	Vokeer/Logischtik

Zum 1. Januar 1994 isch si zämmè mit dè Dütschi Reichsbaan i dè handelsrächtlich organisyrti Kapitalgsellschaft Dütschi Baan AG uffgangè.

Gschichte

Baandiènschtfärnschrybè zu dè Umbenennig vo dè DR in DB

Nõch Endi vom Zweitè Weltkrièg 1945 hèn d Besatzigsmächt dè Betrièb vo dè in den Besatzungszonen verbliebenen Teile der Deutschen Reichsbahn übbernõ.

Unter dè Bezeichnig Obberbetrybsleitig United States Zone z Frankfurt am Main sin diè i dè amerikanischè Zonè befindlichè Rychsbaandirektionè Augschburg, Frankfurt am Main, Kassel, Münchè, Regensburg un Stuègètt (für d Baanè z Württèbärg-Badè) zämmègfasst. Für diè Britischi Besatzigszonè sin unter Generaldirèktor Max Leibbrand z Bylefäld d Rychsbaan-Generaldirèktion für diè Rychsbaandirèktion Essè, Hamburg, Hannover, Köln, Münschter (Weschtfalè) un Wuppertal bildet worrè. Mit dè Bildig vo dè Bizonè isch dodruus 1946 diè Hauptvowaltig vo dè Ysebaanè vo dè amerikanischè un britischè Besatzigsgebièt entschtandè. Selli hèn 1947 iren Sitz nõch Offèbach am Main volait un sich in „Dütschi Rychsbaan im Voeinigtè Wûrtschaftsgebièt“ umbenamst. Mit dè Gründig vo dè Bundesrepublik Dütschland 1949 isch d Umbenennig mit Wûrkig vom 7. September 1949 in „Dütschi Bundesbaan“ erfolgt.

I dè französischè Besatzigszonè sin d Ysebaanè i dè Betrybsvoeinigung vo dè Südweschtdütschè Ysebaanè mit Sitz z Speyer zämmègfasst worrè. D Betrybsvoeinigung hèt diè Ysebaadirektionè Karlsruè (i dè US-Zonè glegè), Mainz un Saarbrüggè umfasst. Nõchdèmm s Saarland uss dè französischè Zonè usèglöst worrè isch un è eigni Staatsbaan – d Ysebaanè vom Saarland – erhaaltè hèt, isch s rèschtliche Netz vo dè Ysebadirektion Saarbrüggè uff diè neu Direktion Tryr übbergangè. Nõch dè Umbenennig in Dütschi Bundesbaan isch d Betrybsvoeinigung mit sellèrè voeinigt worrè.

Mit dè Voabschydig vom Bundesbaagsetz zum 1. Juli 1952 isch selli Voeinigung legitimyrt worrè. Si isch dõmit zu dè einheitlichè Staatsbaan i dè Bundesrepublik Dütschland worrè.

1957, nõch èm Aaschluss vom Saarland a d Bundesrepublik, sin au d Ysebaanè vom Saarland (EdS) dè DB aagschlossè worrè.

1991 hèt dè Bund langfrischtigi Schuldè vo dè Bundesbaan i dè Höchi vo 6,4 Milliarden Euro übbernõ.

Transportleischtig

Kennzeichnend für d DB isch èn Wettbewèrb mit èm Strõßevokeer um d Aadeil am Vokeersmarkt, wo uffgrund vo dè Massèmotorisyrung immer schärfer worrè isch. Um dè Koschtèdrugg z entgò, hèt d Staatsbaan in großem Raamè Nebenstreggè stillglait, wo als unrentabel ygschätzt worrè sin.

Folgendi Transportleischtigè sin regischtryrt:

Transportleischtig	1960	1970	1980	1986
Güètervokeer in Milliardè Tonnèkilometer	56,2	72,6	65,3	61,1
Personevokeer in Milliardè Personèkilometer	38,4	37,5	41,4	41,4

Anderersits git s au Vosuèch, dè Betrièb uff Nebbèbaanè widder attraktiver z machè, um witeri Streggèschtilllegigè vohinderè z könnè. È Byschpill dõdefür isch d Yfüürig vo dè City-Baan (CB).

Èrscht sit dè 1990er Johr bemühed sich einigi vo dè neu gründetè Vokeersvobünd um è Reaktivyrig vo Baanè in ländlichè Regionè. Ergänzendi Neubautè sin dõgegè bis uff einigi Fèrnvokeers-, Hochgschwindigkeits- un S-Bahn-Streggè in voglychswys gringem Umfang erschtellt worrè.

A Nebbèstreggè sin voeinzelt Trassèmodifikationè vorgnõ worrè. Byschpill dõfür sin d Volegig vo dè Biggedalbaan sowiè dè Innerstedalbaan uffgrund vom Bau vo Dalschperrè. Als Bewûrtschafterin vo dè Spys- un Schlõfwagè sowiè dè Gaschtronomy isch diè Dütschi Schlõfwagè- un Spyswagègsellschaft (DSG) gründet worrè.

Strukturwandel

Stattdessè isch èn Strukturwandel bi dè Traktionsartè durrègefüürt worrè, bi dèmm am Ènd d Dampflokomotyvè nimmi bruucht worrè sin un durch moderni Elegtro- un Disellokomotyvè ersetzt worrè sin (Abschtellig vo dè letschtè Dampflok im Dezember 1977). Glychzitig sin fascht alli Hauptschtreggè i dè aaltè Bundesrepublik Dütschland elegtrifizyrt worrè sin. Für d Faargascht im Personèvokeer hèt dè Strukturwandel d Yfüerig vo neuè Zuggattigè wiè dè InterCity (IC) un èm Trans Europ Express (TEE) zur Folg cha. S Konzèpt un d Entwicklig vo dè Schinnèfaarzüüg für dè ICE gôn ebbèfalls uff Blanigè vo dè DB zrugg.

Im Güètervokeer isch dè Vosand vo Stügggüèter vollschtändig ygschtellt worrè, nõchdemm dè Wettbewèrb gegè s Speditionsgewerbe nimmi durrèzhaaltè gsi isch. Infolg vo sellèrè Entwicklig sin è großi Aazaal vo Rangyrbahnhööf stillglait worrè. Im glychè Zitraum isch dè Transport vo Massègüèter wiè Kollè odder Eisèèrz ebbèfalls zrugg gangè.

Uffgrund vo dè schlechtè Wettbewèrbsfähigkeit (hochi Koschtè, langi Umladezitè vo dè Güèterwägè uff Rollböck bzw. Rollwägè usw.) sin ußerdèm alli bundesbaaneignè Schmalschpurbaanè (ußer dè Wangerooger Inselbaan) dè Reiè nõch stillglait worrè.

1985 isch d DB immerhy no dè drittgröschte Arbeitgeber i dè Bundesrepublik Dütschland gsi un hèt 322.383 Mitarbeiter beschäftigt, wôrend sie Mitti vo dè 1970er no dè gröschte Arbeitgeber (vor dè Dütschè Bundesposcht) gsi isch. Im Zuug vom Programm „DB 90“ hèt s Unternèmmè i dè 1980er Johr wettbewèrbsfähiger gmacht wörrè söllè.

Am 25. Oktober 1993 hèt d DB z Frankfurt am Main èn neu errichtetè Gebäudekomplex mit 1.059 Büros bezogè. Er hèt aaschlièßend bis 2000 dè Dütschè Baan als Zentrale un denõch èm Vorstandsressort Personèvokeer als Sitz diènt

Schweri Unfäll

I dè Gschichtè vo dè Dütschè Bundesbaan hèn sich è Reiè vo schwerè Unfäll ereignet. Bsunders s Johr 1971 isch, unter anderem mit dè Zugùglück vo Aitrang un Dahlerau, i d Gschichtè vo dè Bundesbaa ygangè.

Strõßèvokeer un Schifffaart

Modell von èm Magirus-Deutz-Bundesbaan-Lkw uss dè 1960er Johr mit tûpischer Farb un Beschriftig

Für d Güèterbeförderig, bsunders bi dè Zuèschtellig vo Güèter absits vo irè Gleisalaagè, hèt d DB eigni Lkw bsessè. Drübber usè sin zaalrychi Fuurunternèmmer ebbèfalls im Stüggguètberych für d Unternèmmè gfaarè. D DB hèt i dè 1960er un 1970er Johr als einè vo dè gröschtè Lkw-Halter z Dütschland goltè. Nebbè dè konventionellè Lkw hèn sich im Fuurpark au voschidni Sonderfaarzüüg gfundè.

Dè ländlichè Rùùm, deilwys au als Ersatz für dè Personèvokeer uff unwûrtschaftlichè Baanschtreggè, hèt d DB oftmals durch dè Bahnbus erschlossè un mit größerè Baanhööf voknüpft. Wiè diè meischtè Diseltrybfaarzüüg im Schinnèvokeer hèn d Baanbus è roti Lackyrig gha. Sellè Gschäftszweig isch schu zu Zitè vo dè DR entschtandè.

Bodèsee-Modòrschiff Münchè

D DB hèt in Zämmèarbèt mit dè ÖBB un dè SBB Passagyrdiènscht uff èm Bodèsee un ab 1951 zämmè mit dè DSB d Ysebaafäärè Großenbrode–Gedser zwischè m Baanhof Großenbrode Kai un Gedser bedribbè, wo spòter durch d Vogelfluglinniè ersetzt worrè isch. Es isch au èn Inselfäärdiènscht zu dè Inslè Wangerooge unterhaaltè worrè. D DB hèt dõfür eigni Schiffe ghaa.

Gliderig

D Bundesbaan hèt sich in vir Stufè gliderèt:

• Zentralinschtanz: Hauptverwaltung der Deutschen Bundesbahn, Sitz war ab 1. Oktober 1953 Frankfurt am Main, zuvor Offenbach am Main. Die Hauptverwaltung befand sich in mehreren großen Gebäuden der Nachkriegszeit an der Friedrich-Ebert-Anlage im Stadtteil Gallusviertel, zwischen Hauptbahnhof und Messegelände.
• Mittelinschtanz
  • Direktionè
  • Zentrali Transportleischtig (ZTL), Sitz z Mainz (sit 1. Januar 1971, entschtandè uss dè beidè Obberbetrièbsleitigè, èm Hauptwagèamt un dè Zentralschtell für Betrybsschtròmvosorgig)
  • Bundesbaan-Zentralämter, Sitz z Mindè un Münchè
  • Bundesbaansozialamt, Sitz z Frankfurt am Main
  • Zentrali Vokaufsleitig (ZVL), Sitz u Mainz (bis 31. Dezember 1977 z Frankfurt/Main, entschtandè zum 1. Februar 1970 uss èm Tarifamt)
  • Werbeamt, Sitz z Nürnbärch
  • Film- un Bildschtell vo dè Dütschè Bundesbaan, Sitz Nürnbärch
  • Zentralschtell für Wärchschtättèdiènscht (ZW) , Sitz z Mainz (ab 4. Juli 1973, devor Frankfurt/Main)
  • Zentralschtell für Datèvoarbeitig un Betrièbswûrtschaftsleeri, Sitz Frankfurt/Main (Diènschtschtell uss einèrè Abteilig vo dè BD Frankfurt am 1. Februar 1970 entschtandè)
  • Zentrali Abrechnugsschtell für dè Personè-, Gepäck- un Exprèßguètvokeer (ZAV), Sitz z Kassel, sit èm 1. Januar 1975 zu dè Bündelig vo dè Uffgaabè dè Vokeerskontrollè I (Personèbinnèvokeer) z Kemptè, Lübegg un Ludwigshafè/Rhy
  • Zentrali Faargèldnõchforderigsschtell
• Ämterinschtanz (gliderèt in Betrièbs-, Maschinnè- un Neubauämter un Generalvodrettigè), witeri Behördè vo dè Ämterinschtanz sin gsi:
  • Vosuèchsaaschtaltè
  • Abnaameämter
  • Uusbesserigswärch
• Dienschtschtellè vom Ußèdiènscht sin in Haupt- un Nebbèdiènschtschtellè sowiè zuèsätzlich nõch folgendè Fachgebièt gliderèt:
  • Betrièbstechnischi Diènschtschtellè
  • Vokeerstechnischi Diènschtschtellè
  • Bautechnischi Dienschtschtellè
  • Maschinnètechnischi Diènschtschtellè

Dè Diènschtstellè vom Ußèdiènscht sin d Generalvodrèttigè glychgschstellt gsi.

Dè Bundesbaan isch d Baanbolizei agliderèt gsi.

Für d Kommunikation isch BASA vowendet worrè.

Vorschtänd

D Bundesbaan isch von èm Vorschtand gleitet worrè, dè uss füüf Personè bschtandè hèt. D Vorschtandsmitglyder sin glychberechtigt gsi, dè Vorsitzende vom Vorschtand hèt d Amtsbezeichnig „Erschter Bräsident vo dè Dütschè Bundesbaan“ drait, alli übrigè Vorschtandsmitglyder d Amtsbezeichnig „Präsident vo dè Dütschè Bundesbaan“. Sie sin alli i dè Besoldungsgruppè B 11 ygruppyrt worrè. Umgangssprõchlich isch dè Èrschti Bräsident au „Bundesbaanbräsident“ gnennt worrè.

Erschti Präsidentè sin gsi

Zeitraum	Name
07.09.1949–31.10.1949	Generaldirektor Fritz Busch
01.11.1949–12.05.1952	Generaldirektor Walther Helberg
13.05.1952–12.05.1957	Edmund Frohne
13.05.1957–12.05.1972	Heinz Maria Oeftering
13.05.1972–12.05.1982	Wolfgang Vaerst
13.05.1982–18.07.1990	Reiner Gohlke
01.01.1991–31.12.1993	Heinz Dürr (aaschlièßend Vorschtandsvorsitzendè vo dè Dütschè Baan AG)

Baanreform

Dè i dè sowjetischè Zonè un Wescht-Bèrlin voblibbenè Aadeil vo dè aaltè Dütschè Rychsbaan isch i dè DDR uss statusrächtlichè Gründ unvoändert unter m Nammè Dütschi Reichsbaan übbernõ worrè.

Beidi dütschi Staatsbahnè sin bi dè Baanreform gmeinsam mit dè Wescht-Berliner Vowaltig vom ehemõligè Rychsbaanvomögè am 1. Januar 1994 im Bundesysebaavomögè uffgangè. Dè unternemmerische Deil zum Erbringè vo Ysebaavokeersleischtigè un zum Betrybè vo dè Ysebaainfraschtruktur isch uff diè dõfür gründete Dütschi Baan Aktiègsellschaft am 5. Januar 1994 uusglideret worrè. Diè hoheitlichè Uffgabè sin am sèlbè Dag uff s Ysebaa-Bundesamt übbergangè.

Literadur

• Otto Humbach: Klassiker der Bundesbahn. Eine Epoche in Vorbild und Modell. Klartext Volaag, Essè 2011, ISBN 978-3-8375-0667-9
• Horst Weigelt, Ulrich Langner: 40 Jahre Deutsche Bundesbahn, Hestra-Volaag, Darmschtadt 1989, ISBN 978-3777102191

Weblinggs

 Commons: Deutsche Bundesbahn – Sammlig vo Multimediadateie

• Baandiènschtfärnschrybè zu dè Gründig vo dè Dütschè Bundesbaan vom 6. Septembèr 1949

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Deutsche_Bundesbahn“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.