Gnosseschaft

E Gnosseschaft isch e Zsämmeschluss vo natürlige und juristische Persone (Personevereinigung), wo gmeinsam, aber nit immer gliichberächtigt öbbis mache. Die gnosseschaftligi Organisationsform, wo au mit de Begriff Sälbsthilf, Sälbstverantwortig und Sälbstverwaltig ch umschriibe wärde, isch e Zsämmeschluss vo Persone, wo sich in dr gliiche oder enere ähnlige Problemlag befinde und gmeinsam noch Lösigen drfür sueche. Dr Gnosseschaftsgedanke isch dorum alt. Im 19. Johrhundert isch er vo dr Gnosseschaftsbewegig in ere modärne Form widerbeläbt worde.

Gschicht

Scho im Altertum si Notbündnis mit gnosseschaftlige Züg bi dr Bildig vo Gmeinde (Poleis), Religionsgmeinschafte oder Stämm entstande. Im Mittelalter hai sich gmeinschaftligi Zsämmeschlüss vo sonige, wo im Allgemeine sozial, wirtschaftlig oder politisch schwach gsi si, für e gmeinsame Zwäck. Zum Bispil für zum de Gnosse en aständigs Begräbnis möglig z mache (Beärdigungsgnosseschaft) oder um e Deich z erhalte (Deichgnosseschaft). Im Alperuum hai sich d Siidler zu Alpgnosseschafte zsämmegschlosse, wil die modärni Alpwirtschaft nume kooperativ cha glinge. D Gnosseschaft reglet die gmeinschaftligi Nutzig vo de Weide und Alpe und verhinderet ass Gmeineigedum verlore goht. In der Schwiiz het sich us dene Gnosseschafte in de Gmeinde die Diräkti Demokratii entwigglet, wo s politische Läbe vo dr modärne Schwiiz immer no stark prägt.

Dr Robert Owen zelt as dr Begründer vo dr modärne Gnosseschaftsbewegig. 1799 het er in siiner Bauellespinnerei z New Lanark in Schottland) en Experimänt für menschewürdiger Arbets- und Läbensbedingige agfange. Das het 1844 dr Astoss ge für die ersti eigeständigi Arbeiter-Gnosseschaft vo 28 Arbeiter von ere Bauellespinnerei in Nordängland ge. D Rochdale Equitable Pioneers Society isch en Iichaufsgnosseschaft gsi und het mit ihrer grössere Märtmacht niidrigeri Priis sötte garantiere. Zerst het s nume vier Nahrigsmittel ge: Mähl, Anke, Zucker und Haberflocke. Am Afang isch s Gschäft zweimol in dr Wuche z Obe ufgmacht worde, isch aber schnäll gwachse, und scho noch drei Mönet isch s an fümf Däg offe gsi.

Im dütschsprochige Ruum hai zwei Manne gliichziitig und unabhängig von enander die erste Gnosseschafte gründet. 1847 het dr Friedrich Wilhelm Raiffeisen z Weyerbusch dr erst Hilfsverein zur Understützig vo dr Landbevölkerig in Not und 1862 dr „Heddesdorfer Darlehnskassenverein“ gründet. Zur gliiche Ziit het dr Hermann Schulze-Delitzsch z Delitzsch e Hilfsaktion ins Läbe ghrüeft, wo Notliidendi Handwärker hätt sötte understütze. Noch de Grundsetz vo dr Sälbsthilf, Sälbstverwaltig und Sälbstverantwortig het er 1847 die ersti „Rohstoffassoziation“ für Dischler und Schuehmacher gründet und 1850 dr erst „Vorschussverein“ − e Vorläufer vo de hütige Volksbanke.

Weblink

Commons: Gnosseschaft – Sammlig vo Multimediadateie