Hàwenàu

Hawenau [haːvənaʊ] oder Heujenäu [hœːjənœi] (frz. Haguenau, dt. Hagenau) ìsch e Stàdt ìm Elsàss, ungfahr 25 Kilometer ìm Norde vu Stroßburi, 50 Kilometer Südweschtlisch vu Kàrlsruh un 75 Kilometer Südeschtlisch vu Sààrbrìcke. Nooch de Bevelkerung ìsch's d viertgreescht Stàdt vum Elsàss un d zwaitgreescht Stàdt vum Unterelsàss.

Hàwenàu
d Halle au Houblon (Hupfahàlla)
Verwàltung
Land	Frànkrich
Region	Grand Est
Département	Bas-Rhin (67)
Arrondissement	Haguenau-Wissembourg (Unterpräfektur)
Kànton	Hàwenau
Kommünàlverbànd	Haguenau
Àmtliga Nàma	Haguenau
Maire	Claude Sturni (2014-2020)
Code Insee	67180
Poschtlaitzàhl	67500
Iiwohner
Iiwohner	35.715
Flech	182,59 km2
Bevelkerungsdicht	192,3 Iiw./km2
Làg
Koordinate	48° 49′ 00″ N, 7° 47′ 16″ E
Heche	115–203 m
Hàwenàu Hàwenàu (Frànkrich)
Website
http://www.ville-haguenau.fr

Dialäkt: Mìlhüüserisch

D Stàdt ìsch de Sìtz vum Arrondissement Haguenau-Wissembourg un s Hauptort vum Kanton Hàwenau.

Geogràphi

d Lag vo Hawenau

d Dìcka Eicha un s Kàpalla, ìm Hawenauer Wàld

Hawenau lejt àn de Moder un het ìn sim Gebìet de Hawenauer Wàld; s Gebìet vu Hawenau ìsch àrich groß, de greescht ìm Elsàss. Der Wàld màcht e geogràphischi Granz fer d Region wi ìm Norde vum Wàld lejt: die Region heißt "Outre-Forêt" uf Frànzeesch, uf Elsassisch "Hìnter'm Wàld". (D elsassischer Dialekt, wi dert greddt ware, bìlde e Ìwergàngzone zwìsche Àlemànnisch un Südfränkisch.)

D Gare vu Hawenau ìsch ìm Nordelsàss bsondersch wichtich. Zigg fàhre rejelmassich uf Strossburi, Nederbrunn un Wisseburi. Die letscht Stàdt erlaubt, ìns Ditschlànd (Region Pfalz) ninzekumme.

D Gare ìsch zwische 2017 un 2020 totàl renoviert worre. Àm Ànfàng ìsch e Füessgangerbruck ìwer d Gleise hargstellt worre. Àb 2019 het de Uffböj vu'me neje moderne Gebej àngfànge. D Böjàrweite sìn ands 2020 fertich worre.

S naagscht làngfrìschtich Projakt isch d Zuggverbìndung zwische Hawenau un Karlsruh widder ìn Betrieb màche. De Zugg dät vor d Gare vu Ewerhoffe un Süfflum durichfàhre. D Schiene àn de ditsch-frànzeesch Granz nawe Bänem laje nooch uf de Rhinbruck, àwer sotte zeerscht ufgefrischt ware.

Gschìcht

D Ursprung ìsch e Jàchtgebìet uf're Ìnsel uf de Moder, wi ìm Herzogtum vu Schwowe gheert het.

Àm Ànfàng vum 12. Johrhundert het denooch do de Frìedrìch II. de Ainawich (der Einäugige) e Wàsserburi geböje. Siner Sohn, de Kaiser Frìedrìch I. Barbarossa het e Pàlàscht drüs gmàcht un het d Stàdt Hawenau gegrindt.

Zìtter 1262 ìsch Hawenau e freji Stàdt gewan. Àm 28. Augscht 1354 ìsch de Zehnstädtebund ufgstellt worre un Hawenau ìsch debii gewan, àss Hauptstàdt. Ìn 1648 ìsch de Weschtfàlisch Frìdde unterschrìwe worre; do het Hawenau siner Stàtus àss freji Stàdt verlore. D Städter vum Zehnstädtebund sìn mit dem nìtt inverschtànde gewan un hàn Wederschtànd degeje gmàcht. Ìm 1680 het's àwer de Kennich Ludwig XIV. unterworfe; do ìsch Hawenau verbrannt worre, durich d Trupp vum Generàl de Monclar, ìm 1677.

Ìm Johr 1871 ìsch Hawenau ditsch worre. Uf Ditsch schriibt m'r siner Nàmme Hagenau, d ditsch Üssproch ìsch fàscht gliich wie uf Frànzeesch.

Nooch'em eerschte Waltkrìej ìsch d Stàdt wìdder frànzeesch worre.

Verwàltung

Dr Maire vun Hawenau ìsch dr Claude Sturni. Hawenau gheert züem Kommünàlverbànd Haguenau.

Dialekt

De elsassisch Dialekt vun Hawenau gheert züem Owerrhinàlemànnisch, àwer mìt'me stàrike Ìnfluss vum Frànkische.

Züem Baischpiel sprache d Hawenauer "güet" [g̊ʏːt] un "mìed" [mɪːd̥] mìt're lànge Monophthong üs, ànstàtt d klàssische Diphthongue [g̊yət] un [mɪəd̥] wi uf Elsassisch efters getroffe sìn.

Städtepàrtnerschàfte

Hawenau het e Pàrtnerschàft mìt de Stàdt Landàu ìn de Pfàlz (Ditschlànd). Ìn 2013 hàn d zwei Städt d fuffzich (50) Johre vu de Pàrtnerschàft g'fiirt.

Berìehmti Hawenauer

• Josel von Rosheim (1476–1554), Rachtsgelehrter
• Wolfgang Capito (1478–1541), Reformàtor
• Heinrich Gran (tàtig 1489–1527), Drucker
• Caspar Bitsch (1579–1636), Rachtsgelehrter
• Philipp Friedrich Böddecker (1607–1683), Komponischt un Orgànischt
• Philippe Christophe Hallez (1778–1842), Militär un frànzeescher Politiker
• Joseph Guerber (1824-1909), Schrìftsteller un Journalischt, Vikar ìn Hawenau
• Louis Eisenmann (1867–1937), Slàwischt un Historiker
• Paul Senge (1890-1913), Flìejerpionier
• Karl Gengler (1886–1974), Politiker, Làndtàgsàbgeordneter
• Johannes Stroux (1886–1954), Philologe, Àlthistoriker
• Werner Barkholt (1902–1942), kàtholischer Geischtlicher
• Marius Schneider (1903–1982), Musikwìsseschàftler
• Roger Corbeau (1908–1995), Fotogràf
• Alfred Klein (1916–1944), het geje d Nàzis wederschtànde
• Pierre Seel (1923–2005), KZ-Ìwerlawender
• Marie-Louise Roth (* 1926), Literàturwìsseschàftler
• Sébastien Loeb (* 1974), frànzeescher Rallye-Fàhrer
• Stéphane Besle (* 1984) Füeßbàller

Sahnswìrdichkaite

Musee

• Gschìcht Museum, ehmàlichi Kànzlei
• Elsassisches Museum, greescht Museum vum Unterelsàss nooch Stroßburi

• 
  Gschìcht Museum
• 
  Elsassisches Museum

Kìriche

• Romànischi und gotischi Kìrich St. Georg Kìrich
• Gotischi Kìrch St. Niklàus Kìrich
• Prodeschdandischi Kìrich

• 
  Georgkìrch
• 
  Niklàuskìrch
• 
  Prodeschdandisch Kìrch

Gebeje

• Rascht vu dr mìttelàlterliga Stàdtbefeschtigung : Wisseburjer Tor, Fìschertor, Rìtterturm
• Àltes Bìrgerschpidàl
• Àlti Scheier

• 
  Weißaburger Tor
• 
  Fìschertor
• 
  Rìtterturm
• 
  Birgerschpidal
• 
  Scheier

• Theàter (1842–46)
• Synagoge (1820, 1940 durich d Nàzi kàpüt gmàcht, 1959 wìeder ufgeböje)

• 
  Stàdttheàter
• 
  Synagoge

• Hopfehàlle (1867, erwitert 1881 un 1908)
• Àlti Wàssermìhle
• Brunne: Georgebrunne (Mìttelàlter), Ìmmalebrunne (18. Johrhundert), Delphinbrunne (1825)
• Àlti Zoll vum Spotmìttelàlter
• Bàrocki Bìrgerhiiser (18. Johrhundert)

d Klosteraalag Mariethal

Im Ortstail Mariethal stehn e Wallfahrtskirich un d ehmàlich Klosterkirch vom Kloster Mariethal.

Externi Links

 Commons: Hàwenàu – Sammlig vo Multimediadateie

• Die Sehenswürdigkeiten Haguenaus (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/structurae.de (dütsch)