Spatz

Art vo der Gattig Passer
Spatz
Systematik
Ordnig: Spatzevögel (Passeriformes)
Underordnig: Singvögel (Passeri)
Überfamilie: Passeroidea
Familie: Spatze (Passeridae)
Gattig: Passer
Art: Spatz
Wüsseschaftlige Name
Passer domesticus
(Linnaeus, 1758)
Underart

domesticus-Gruppe

  • P. d. domesticus (LINNEAUS, 1758)
  • P. d. tingiatus (LOCHE, 1867)
  • P. d. balearoibericus (JORDANS, 1923)
  • P. d. biblicus (E. HARTERT, 1904)
  • P. d. mayaudi (KUMERLOEVE, 1969)
  • P. d. persicus (ZARUDNY & KUDASHEV, 1916)
  • P. d. niloticus (NICOLL & BONHOTE, 1909)

indicus-Gruppe

  • P. d. rufidorsalis (C. L. BREHM, 1855)
  • P. d. indicus (JARDINE & SELBY, 1835)
  • P. d. hufufae (TICEHURST & CHEESMAN, 1924)
  • P. d. hyrcanus (ZARUDNY & KUDASHEV, 1916)
  • P. d. bactrianus (ZARUDNY & KUDASHEV, 1916)
  • P. d. parkini (WHISTLER, 1920)

De Spatz (Passer domesticus; alemanischi Näme) isch e verbraitete Singvogel, wo i Mitteleuropa ganzjöörig isch und i de Alpe bis zonere Hööchi vo 2400 müM vorchunnt.

Uussie

ändere

De Spatz het e bruuni Obersiite und e graui Undersiite. D Mandli hend dezue e schwarze Latz und e graui Chappe. Spatze wered 14 bis 16 cm grooss, hend e Spannwiiti vo 20 bis 22 cm und wöget 22 bis 32 Gramm.

Verbraitig

ändere
 
Spatzenaier vom Passer domesticus domesticus

De Spatz isch vermuetli uursprüngli i de Steppe im Orient haimisch gsii und het d Söömli vo Gräser gfresse. Er het sich früe an Mensch gwonet und isch mit de Uusbraitig vom Ackerbau em Mensch gfolget und het sich so öber Europa und Asie uusbraitet und zom Tail au öber Nordafrika. Ab de Mitti vom 19. Joorhundert isch er au i baidne Amerika, z Süüdafrika und z Australie haimisch wore.

De Spatz isch eng an Mensch bunde und chunnt nume i biwonte Sidlige und Buuerhööf vor. Werd en Ort verloo, verschwindt noch öppe drai Joor au de Spatz.

Lebeswiis

ändere

De Spatz baut sis Nest i Höölene, gschützte Nische und Muurspalte oder Vogelhüsli. Spatze lebet i de Regle monogam und suechet nochem Tood vom Partner e neue Schatz. D Bruetziit got vom Mai bis in Augste. S Wiibli lait vier bis sechs Aier, wo vom Mandli und vom Wiibli uusbrüetet wered. Di Junge schlüüffet noch 10 bis 15 Taag und wered vo baidne Eltere gfüetteret.

Spatze lebet vo Söömli, Chörner und Insekte. Eri grööscht Find sind Chatze, Marder, Sperber und Wänneli.

Kultuur

ändere

Z Ulm geiz d Legende, dass wia d Leit vo Ulm ihr Menschter hend bauad, ihna a Spatz hot gholfa, om an mit Holzbälka gladana Waga zom Stadttoar nei zom fira. In derer Legende hoißt s, dass d Fuarleit d Holzbälka fürs Menschter quer glada ghett hend, drum send se z schmale Toar ned neikomma. Se hend nomprobierat und gschdritta bis a glois Spätzle zu soim Nescht in am Tura gfluiga isch. Der hod a Hälmle im Maul ghett und misst a Lucke durefluiga. An der Lucke hot er gschwind sei Kopf uff d Seite khau und isch neikomma. D Fuarleit hend dann d Bälka nau in d’Länge glupft und send no au neikomma. In Erinnerung händ d Leit vo Ulm a Kupferskulptur vo an Spatz uff s Dach vom Menschter gsetzt.

Büecher

ändere
ändere
  Commons: Haussperling – Sammlig vo Multimediadateie